De benadering van theorie en praktijk in onderwijs: ontwikkeling van een onderzoekende houding

Geplaatst op 14 augustus 2024

In het onderwijs is het essentieel om een brug te slaan tussen theorie en praktijk, waarbij studenten niet alleen de kennis verwerven, maar deze ook kunnen toepassen en onderzoeken. Het ontwikkelen van een onderzoekende houding speelt hierbij een cruciale rol. Dit artikel verkent hoe theorie en praktijk elkaar aanvullen en hoe een onderzoekende houding kan worden bevorderd bij studenten.

Het Belang van Theorie en Praktijk

Theorie en praktijk vormen de basis van effectief onderwijs en leren. Theorie biedt de conceptuele en analytische kennis die studenten nodig hebben om complexe problemen te begrijpen en op te lossen. Praktijk stelt hen in staat om deze theoretische kennis toe te passen in realistische situaties en om praktische vaardigheden te ontwikkelen.

Een effectieve leerervaring ontstaat wanneer theorie en praktijk naadloos in elkaar overvloeien. Dit houdt in dat studenten niet alleen leren over concepten en modellen, maar deze ook actief onderzoeken, toepassen en evalueren in hun werkelijke leeromgeving.

Het Ontwikkelen van een Onderzoekende Houding

Een onderzoekende houding is de bereidheid en het vermogen om vragen te stellen, kritisch te denken, en actief te zoeken naar antwoorden en oplossingen. Dit gaat verder dan het simpelweg accepteren van informatie; het houdt in dat studenten een actieve rol spelen in hun leerproces door te verkennen, te analyseren en te experimenteren.

1. Stimuleren van Kritisch Denken

1. Vragen Stellen: Moedig studenten aan om vragen te stellen over de theorieën en concepten die zij bestuderen. Dit kan door middel van discussies, casestudy’s en probleemoplossende opdrachten. Het stellen van vragen helpt hen om dieper na te denken en de onderliggende principes beter te begrijpen.

2. Analyse van Voorbeelden: Laat studenten bestaande voorbeelden en cases analyseren om te begrijpen hoe theoretische concepten in de praktijk worden toegepast. Dit kan hen helpen om de relevantie en implicaties van theorieën beter in te zien.

3. Vergelijken en Contrasteren: Stimuleer studenten om theorieën en modellen te vergelijken en te contrasteren met praktijkervaringen. Dit helpt hen om de sterkte en zwakte van verschillende benaderingen te begrijpen en om hun eigen standpunten te ontwikkelen.

2. Integreren van Praktijkervaringen

1. Praktijkgerichte Opdrachten: Ontwerp opdrachten en projecten die studenten in staat stellen om theoretische kennis toe te passen in praktische situaties. Dit kan variëren van simulaties en rollenspellen tot werkplekleren en stages.

2. Realistische Casestudy’s: Gebruik casestudy’s uit de praktijk die relevant zijn voor het vakgebied. Dit biedt studenten de kans om echte problemen en vraagstukken te onderzoeken en om oplossingen te ontwikkelen op basis van hun theoretische kennis.

3. Reflectie op Praktijkervaringen: Moedig studenten aan om te reflecteren op hun praktijkervaringen en om te analyseren hoe deze ervaringen hun begrip van theorie hebben beïnvloed. Dit kan door middel van reflectieverslagen, discussies of presentaties.

3. Fosteren van Zelfstandig Onderzoek

1. Onderzoeksprojecten: Laat studenten zelfstandig onderzoek doen naar onderwerpen die hen interesseren en die gerelateerd zijn aan de theorieën die zij bestuderen. Dit kan hen helpen om hun onderzoeksvaardigheden te ontwikkelen en om een dieper begrip van de theorie te krijgen.

2. Probleemgestuurd Leren: Implementeer probleemgestuurd leren waarbij studenten worden uitgedaagd om complexe vraagstukken te onderzoeken en op te lossen. Dit bevordert een actieve leerhouding en stimuleert studenten om theorie en praktijk met elkaar te verbinden.

3. Ondersteuning en Begeleiding: Bied ondersteuning en begeleiding aan studenten tijdens hun onderzoeksprojecten. Dit kan door middel van workshops, begeleidingsgesprekken en toegang tot relevante bronnen en literatuur.

4. Creëren van een Onderzoekende Leeromgeving

1. Ondersteunende Cultuur: Cultiveer een leeromgeving die onderzoek en nieuwsgierigheid waardeert. Dit omvat het aanmoedigen van open communicatie, het delen van ideeën en het ondersteunen van innovatieve benaderingen.

2. Toegang tot Bronnen: Zorg ervoor dat studenten toegang hebben tot relevante bronnen en materialen die hun onderzoek en praktijkervaringen ondersteunen. Dit kan bestaan uit boeken, artikelen, databanken en digitale tools.

3. Samenwerking en Netwerken: Stimuleer samenwerking en netwerken tussen studenten, docenten en professionals in het vakgebied. Dit kan leiden tot waardevolle uitwisselingen van kennis en ervaringen, en biedt studenten de mogelijkheid om van anderen te leren.

5. Evaluatie en Reflectie

1. Continue Evaluatie: Voer regelmatige evaluaties uit van zowel theoretische als praktische leeractiviteiten. Dit helpt om de effectiviteit van het onderwijs te beoordelen en om gebieden voor verbetering te identificeren.

2. Feedback en Verbetering: Geef constructieve feedback aan studenten over hun prestaties en voortgang. Dit kan hen helpen om hun sterke punten verder te ontwikkelen en om te werken aan eventuele zwakke punten.

3. Zelfreflectie: Moedig studenten aan om regelmatig zelfreflectie toe te passen en om hun leerproces en resultaten te evalueren. Dit bevordert een proactieve benadering van leren en helpt studenten om hun leerstrategieën aan te passen.

Voorbeelden van Succesvolle Integratie van Theorie en Praktijk

1. Project-Based Learning: Dit onderwijsmodel laat studenten werken aan lange termijn projecten die zowel theoretische kennis als praktische vaardigheden vereisen. Studenten moeten onderzoek doen, hypotheses testen en oplossingen presenteren, wat hen helpt om theorie en praktijk te integreren.

2. Stageprogramma’s: Stageprogramma’s bieden studenten de kans om werkervaring op te doen en om hun theoretische kennis toe te passen in een professionele omgeving. Dit biedt waardevolle inzichten in de praktijk en helpt studenten om zich voor te bereiden op hun toekomstige loopbaan.

3. Simulaties en Rollenspellen: Het gebruik van simulaties en rollenspellen in de klas kan studenten helpen om theoretische concepten in een gecontroleerde omgeving te oefenen. Dit biedt een veilige ruimte om te experimenteren en om verschillende scenario’s te verkennen.

Conclusie

Het effectief integreren van theorie en praktijk in het onderwijs is essentieel voor het ontwikkelen van een onderzoekende houding bij studenten. Door kritisch denken te stimuleren, praktijkervaringen te integreren, zelfstandig onderzoek te bevorderen, een ondersteunende leeromgeving te creëren en continue evaluatie en reflectie te bevorderen, kunnen onderwijsinstellingen studenten helpen om hun theoretische kennis toe te passen en verder te ontwikkelen. Het creëren van een leeromgeving die nieuwsgierigheid en onderzoek waardeert, draagt bij aan een dieper begrip en een effectievere toepassing van kennis, wat studenten voorbereidt op succes in hun toekomstige beroepen.

Geraadpleegde bronnen

• Bruggink, M. & Harinck, F. (2012). De onderzoekende houding van leraren: wat wordt daaronder verstaan? Tijdschrift voor lerarenopleiders, 33(3), 46-53. Verkrijgbaar via: http://www.lerarenopleider.nl/velon/blog/tijdschrift/j2012/de-onderzoekende-houding-van-leraren-wat-wordt-daaronder-verstaan/Cochran-Smith, M., & Lytle, S.L. (2009). Inquiry as Stance, Practitioner Research for the Next Generation. New York, New York: Teachers College Press.
• Geerdink, G. (2010). Over de zin van praktijkgericht onderzoek voor hbo’ers. HAN Business Publications, 5, 65-79.
• Greve, D., Munneke, L., & Andriessen, D. (2015). Verwerven van onderzoekend vermogen in hbo-onderwijs. Utrecht: Hogeschool Utrecht. Verkrijgbaar via: https://hbo-kennisbank.nl/details/sharekit_hu:oai:surfsharekit.nl:5eaafeff-11fa-4cd3-bd2c-cb9307ca676a
• Griffioen, D., Boerma, K., Engelbert, R., & Van der Linden, W. (2013). Doelen en vormen van onderzoek in het onderwijs: de onderwijspraktijk in een conceptueel raamwerk. Tijdschrift voor Hoger Onderwijs, 31(1&2), 32-44. Verkrijgbaar via https://www.academia.edu/3499555/Doelen_en_vormen_van_onderzoek_in_het_onderwijs_de_onderwijspraktijk_in_een_conceptueel_raamwerk
• Griffioen, D. (2013). Research in Higher Professional Education. PhD Thesis. Amsterdam: University of Amsterdam. Verkrijgbaar via: https://pure.uva.nl/ws/files/1758677/123448_09.pdf
• Harinck, F., Kienhuis, J., & Wit, T. de (2009). Waarom zijn de bananen krom? De onderzoekende houding in bacheloren masteropleidingen op de hogeschool. Antwerpen: Garant.
• Hunter, A., Laursen, S.L., & Seymour, E. (2006). Becoming a scientist: the role of undergraduate research in students’ cognitive, personal and professional development. Science Education, 91(1), 36-74. Verkrijgbaar via: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1002/sce.20173
• Leeman, Y., & Wardekker, W. (2010). Leraren leren met behulp van onderzoek over pedagogische   kwaliteit? Tijdschrift voor Lerarenopleiders, 31(2), 4-10. Verkrijgbaar via http://www.lerarenopleider.nl/velon/ledensite/files/2010/06/31_2_1LeemanWardekker.pdf
• Meijer, M.J. (2017). Teachers’ Inquiry-Based Attitude as an Objective in Teacher Education. PhD Thesis. Heerlen: Open Universiteit. Verkrijgbaar via: https://www.researchgate.net/publication/308928673_Professional_development_of_teacher-educators_towards_transformative_learning
• Ros, A., Van der Steen, J, & Timmermans, M.C.L. (2016). De waarde van de academische opleidingsschool. Avans Hogeschool Breda, Fontys Eindhoven, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Verkrijgbaar via: https://www.nro.nl/academische-opleidingsscholen-bevorderen-onderzoekende-houding-leraren/
• Van den Berg, N. (2016). Grenspraktijken. Opleiders en onderzoekers in ontwikkeling [openbare les]. Wageningen: Stoas Wageningen/ Vilentum Hogeschool. Verkrijgbaar via: https://www.aereshogeschool.nl/onderzoek/lectoraten/grenspraktijken-van-opleiders-en-onderzoekers
• Van der Linden, W. (2012). A design-based approach to introducing student teachers in conducting and using research. PhD Thesis. Eindhoven: Eindhoven University of Technology. Verkrijgbaar via: https://pure.tue.nl/ws/files/3531921/741499.pdf
• Van der Linden, P.W.J., Bakx, A.W.E.A., Ros, A., Beijaard, D., & Bergh, van den, L. (2015). The development of student teachers' research knowledge, beliefs and attitude. Journal of Education for Teaching, 41(1), 4-18. Verkrijgbaar via: https://pure.tue.nl/ws/portalfiles/portal/3785337/377692498442360.pdf