Overzicht LVS-toetsen en toelichting

Het kiezen van een LVS dat bij jouw school past, kan moeilijk zijn. Welke criteria hanteer je bij de selectie en hoe zwaar laat je ze wegen? Waar moet je opletten bij de keuze van toetsen? Welke toetsen moet een LVS volgens jou bevatten en in welke vorm? In het artikel Welk LVS past bij jouw school? - Keuzehulp bij het kiezen van een LVS worden alle toetsen van de huidige toetsaanbieders vergeleken en besproken aan de hand van vijf categorieën: brede vaardigheden, specifieke vaardigheden, afnamemogelijkheden, rapportage en overige criteria. Dit om de keuze voor een LVS te vergemakkelijken. Vervolgens wordt de beoordeling van de inhoud van de LVS-toetsen van de specifieke vaardigheden in een artikelenserie toegelicht. 

De serie bestaat uit de volgende delen: 

• Deel 1: Toelichting beoordelingscriteria en beoordeling LVS-toetsen Woordenschat
• Deel 2: Beoordeling LVS-toetsen Begrijpend Luisteren en Technisch Lezen
• Deel 3: Beoordeling LVS-toetsen Begrijpend Lezen
• Deel 4: Beoordeling LVS-toetsen Spelling en Taalverzorging
• Deel 5: Beoordeling LVS-toetsen Schrijfvaardigheid en Engels
• Deel 6: Beoordeling LVS-toetsen Rekenen-Wiskunde
• Deel 7: Beoordeling LVS-toetsen Hoofdrekenen en overige specifieke vaardigheden

Samenvattend

De tweede categorie gaat over het beoordelen van de inhoud van de toetsen van de specifieke vaardigheden. Specifieke vaardigheden gaan over de kennis en vaardigheden op verschillende vak- en leergebieden. Dit gaat dus om de kennis en vaardigheden die kinderen opdoen door middel van het onderwijsaanbod. De toetsen van de specifieke vaardigheden worden beoordeeld aan de hand van de volgende criteria: 

1. Wordt de betreffende specifieke vaardigheid door de leverancier in het systeem aangeboden?
2. Voor welke leerjaren is de betreffende toets beschikbaar? 
3. Worden alle elementen van zowel de kerndoelen als de referentieniveaus en/of de leerlijnen en tussendoelen afgedekt door de toets(en) van de betreffende specifieke vaardigheid?
4. Heeft de toets passende vraagvormen of manier(en) van toetsen?
5. Wordt er in de rapportage uitgesplitst in de verschillende subonderdelen van de specifieke vaardigheid?

Allereerst worden de beoordelingscriteria toegelicht. Vervolgens wordt de beoordeling van de specifieke vaardigheden per criteria per leverancier toegelicht. Hierbij worden onder andere het referentiekader, de kerndoelen, tussendoelen en leerlijnen en passende vraagvormen en manieren van toetsen kort besproken. Tenslotte volgen er algemene conclusies. Een aantal van deze conclusies zijn: 

• Er worden al veel toetsen aangeboden door de leveranciers, maar nog niet voor alle vaardigheden. Alle leveranciers zijn bezig met het ontwikkelen van nieuwe toetsen om zo hun aanbod te vergroten. Hierdoor kan een steeds completer beeld van de vaardigheden van de leerlingen verkregen worden.
• Bijna elke toets geeft mogelijkheden voor een verdere analyse, doordat de score opgedeeld kan worden in subscores.
• Er moet nog veel onderzoek gedaan worden naar toetsing in het basisonderwijs en dan met name naar manieren van toetsing en passende vraagvormen. Hierdoor was criterium 4 soms niet of nauwelijks te beoordelen. Bij deze vaardigheden is zo weinig bekend over een passende vorm van toetsing of vraagvormen, dat dit criterium niet beoordeeld kan worden en voor alle toetsen als behaald wordt beschouwd.
• De huidige toetsen binnen de verschillende LVS zijn grotendeels productgericht, terwijl leren een proces is. Van de toetsen die op criterium 4 beoordeeld konden worden, bevatten daarom de meeste toetsen geen passende vraagvormen en/of hebben geen passende manier van toetsen. Eén van de grootste redenen voor de productgerichtheid van de toetsen is het gebruik van het referentiekader. 
• Veel van de (taal)toetsen voldoen niet aan criteria 3. De scores op de toetsen moeten daarom met voorzichtigheid geïnterpreteerd worden, mogen niet meer zijn dan een hulpmiddel en moeten aangevuld worden met andere middelen. 

Toetsen

Hieronder volgt een overzicht van alle toetsen die de leveranciers aanbieden en een literatuurlijst. 

Boom

Cito

Diataal

IEP

Literatuurlijst

• Aarnoutse, C., Verhoeven, L., (red.), Zandt, R. van het, & Biemond, H. (2016). Tussendoelen gevorderde geletterdheid. Leerlijnen voor groep 4 t/m 8. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands. 
• Barneveld, S. (2014). Rekenen met beelden. Conclusies van het onderzoek Rekenen in beeld. Van Twaalf tot Achttien, 24(9), 28-29.
• Berends, R. (2010). Sturen op resultaten met de Cito-toetsen technisch lezen. Tijdschrift Taal, 1(2), 40-45. 
• Bonset, H., & Hoogeveen, M. (2012). Technisch lezen in het basisonderwijs. Een inventarisatie van empirisch onderzoek. Amersfoort: SLO. 
• Bosman, A.M.T. (2004). Spellingvaardigheid en leren spellen. In A. Vyt,  M.A.G. van Aken, J.D. Bosch, R.J. van der Gaag, & A.J.J.M. Ruijssenaars (Eds.), Jaarboek Ontwikkelingspsychologie, orthopedagogiek en kinderpsychiatrie, 6, 2004-2005 (pp. 155-188). 
• Bosman, A.M.T., & Schraven, J.L.M. (2013). Cito-spellingtoets schaadt het spellingonderwijs. Basisschoolmanagement, 1, 4-8.
• Bosman, A.M.T., & Schraven, J.L.M. (2014). Meerkeuzeopgaven van de Cito-spellingtoets zijn echt niet valide. Orthopedagogiek: Onderzoek en Praktijk, 53, 247-261.
• Cöp, J. (2014, 1 juni). Hoe ICT het woordenschatonderwijs kan verbeteren. Wij-leren.nl. Geraadpleegd op 24 mei, van https://wij-leren.nl/woordenschat-ict.php
• Curriculum.nu (2019). Verkenning: Toetsing voor de toekomst: naar een evenwichtige toetspraktijk. Amersfoort: CurriculumCommissie.
• Doorlopende leerlijnen Taal en Rekenen. (2009). Referentiekader taal en rekenen. De referentieniveaus. Enschede: Doorlopende leerlijnen Taal en Rekenen.
• Expertisecentrum Nederlands. (2022). Voortgezet technisch lezen. Les in Taal - Kennisplatform Taaldidactiek. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.lesintaal.nl/documents/doc_32761.htm
• Filipiak, P. (2015, 1 juni). Onduidelijk wat de Cito-woordenschattoets meet: woorden, kinderen of leraren. Wij-leren.nl. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://wij-leren.nl/woordkennis-woordenschat-toetsen.php
• Filipiak, P. (2017a, 23 januari). Is onderscheid tussen technisch, begrijpend en studerend lezen zinvol? Wij-leren.nl. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://wij-leren.nl/onderscheid-technisch-begrijpend-studerend-lezen.php
• Filipiak, P. (2017b, 10 februari). Begrijpend lezen als vak afschaffen? Wij-leren.nl. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://wij-leren.nl/begrijpend-lezen-leesstrategie-studerend-informatie-verwerken.php
• Filipiak, P. (2018, 17 oktober). Makkelijk en moeilijk lezen. Wij-leren.nl. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://wij-leren.nl/makkelijk-moeilijk-tekst-lezen.php
• Filipiak, P. (2022a, 10 januari). Over de proces- en productgerichte evaluatie van het leesonderwijs. Wij-leren.nl. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://wij-leren.nl/proces-en-productgerichte-evaluatie-leesonderwijs.php
• Filipiak, P. (2022b, 1 februari). Toetsing -10-. Wij-leren.nl. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://wij-leren.nl/pratend-en-lezend-woorden-leren-woordenschat-toetsing.php
• Filipiak, P. (2022c, 1 februari). Woordenschatonderwijs -6-. Wij-leren.nl. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://wij-leren.nl/pratend-en-lezend-woorden-leren-woordenschatonderwijs-belang-achterstand.php
• Hickendorff, M., & Janssen, J. (2009). De invloed van contexten in rekenopgaven op de prestaties van basisschoolleerlingen. Rekenen-wiskunde: onderzoek, ontwikkeling, praktijk, 28(4), 3-11.
• Hoogeveen, M. (2017). Schrijfvaardigheid in het basisonderwijs. Domeinbeschrijving ten behoeve van peilingsonderzoek. Amersfoort: SLO.
• Houtveen, A.A.M., Steensel, R.C.M. van, & de la Rie, S. (2019). De vele kanten van leesbegrip. Literatuurstudie naar onderwijs in begrijpend lezen in opdracht van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek en de Inspectie van het Onderwijs. Den Haag: Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek.
• Inspectie van het Onderwijs. (2011). Automatiseren bij rekenen-wiskunde. Een onderzoek naar het automatiseren van basisbewerkingen rekenen-wiskunde in het basisonderwijs. Utrecht: Inspectie van het Onderwijs.
• Janssen, T., & Weijen, D. van. (2017). Effectief schrijfonderwijs op de basisschool. Een didactisch kader ten behoeve van landelijk peilingsonderzoek. Amsterdam/Den Haag: Universiteit van Amsterdam/NRO.
• Kennisrotonde (2019). Heeft instructie en begeleiding t.a.v. begrijpend luisteren in groep 1 en 2 een positief effect op begrijpend lezen in groep 4? Den Haag: Kennisrotonde.
• Kennisrotonde (2020). Hoe kan in het rekenonderwijs op de basisschool het memoriseren en automatiseren van basisbewerkingen het beste worden aangeleerd en onderhouden? Den Haag: Kennisrotonde.
• Krom, R., Berkel, S. van, Schoot, F. van der, Sijtstra, J., Hemker, B., & Marsman, M. (2011). Balans van het luisteronderwijs in het basis- en speciaal basisonderwijs 4. Uitkomsten van de vierde peiling in 2007. Arnhem: Stichting Cito Instituut voor Toetsontwikkeling.
• Noteboom, A., Aartsen, A., & Lit, S. (2017). Tussendoelen rekenen-wiskunde voor het primair onderwijs. Uitwerking van rekendoelen voor groep 2 tot en met 8 op weg naar streefniveau 1S. Amersfoort: SLO.
• Onderwijsraad. (2016). Een ander perspectief op professionele ruimte in het onderwijs. Versterk vermogen om te handelen vanuit het team. Den Haag: Onderwijsraad.
• Onderwijsraad. (2018). Toetswijzer. Naar een eigen(tijdse) wijze van toetsen en examineren. Den Haag: Onderwijsraad. 
• Oosterloo, A., & Paus, H. (2010). Leerstoflijnen lezen beschreven. Uitwerking van het referentiekader Nederlandse taal voor het leesonderwijs op de basisschool. Amersfoort: SLO.
• Pulles, T., Ouden, H. van, Herrlitz, W., & Bergh, H. van den. (2013). Kan een meerkeuzetoets bijdragen aan het meten van schriftelijke taalvaardigheid? Levende Talen Tijdschrift, 14(2), 31-41. 
• Raad van Europa, Bank of Supplementary Description. (2018a). Collated Representative Samples of Descriptors of Language Competences Developed for Young Learners - Resource for Educators. Straatsburg: Raad van Europa.
• Raad van Europa, Language Policy Programme (2018b). Common European Framework of Reference for Languages: Learning, Teaching, Assessment: Companion Volume with New Descriptors. Straatsburg: Raad van Europa.
• Ritzema, E.S., Hemker, B.T., Naayer, H.M., Lowie, W., Aken, van M., Corda, A.C., Rekers-Mombarg, L.T.M., (2019). Peiling Engels einde Basisonderwijs 2018. Technische rapportage. Groningen: GION Onderwijs/Onderzoek. 
• Ros, B., Hickendorff, M., Keijzer, R., & Luit, H. van. (2022). Leer ze rekenen. Praktische inzichten uit onderzoek voor leraren basisonderwijs. Meppel: Ten Brink Uitgevers.
• Rose, P. (2016). Engels in het basisonderwijs. Domeinbeschrijving ten behoeve van peilingsonderzoek. Amersfoort: SLO.
• Scheltens, F., Hemker, B., & Vermeulen, J. (2013). Balans van het reken-wiskundeonderwijs aan het einde van de basisschool 5. Uitkomsten van de vijfde peiling in 2011. Arnhem: Cito B.V.
• Scheltens, F., Hickendorff, M., Eggen, Th.J.H.M., Hiddink, L.A. (2014). Hoofdrekenen met papier - hoe zit dat met leerlingen die cijferen? Reken-wiskundeonderwijs: onderzoek, ontwikkeling, praktijk, 33, 128-140.
• Scheerens, J., Brouwer, A., Sanders, P., Veldkamp, B., & Vegt, L. van der (2019). Fundamentele vragen over examens en toetsing. Eindrapportage. Utrecht: Oberon B.V.
• Schraven, J.L.M., Bosman, A.M.T., & van Eekhout, T. (2010). De nieuwe Cito-spellingtoets ter discussie. Tijdschrift voor Orthopedagogiek (O en A), 49, 75-86.
• SLO. (2020). Inhoudslijn Engels (Eibo en vervroegd Eibo). Amersfoort: SLO.
• SLO. (z.d.-a). Karakteristiek - Engels. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/engels/karakteristiek/
• SLO. (z.d.-b). Nederlands - Mondeling onderwijs - kerndoel 1 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/nederlands/kerndoel-1/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-c). Nederlands - Mondeling onderwijs - kerndoel 3 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/nederlands/kerndoel-3/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-d). Nederlands - Schriftelijk onderwijs - kerndoel 4 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/nederlands/kerndoel-4/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-e). Nederlands - Schriftelijk onderwijs - kerndoel 5 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/nederlands/kerndoel-5/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-f). Nederlands - Schriftelijk onderwijs - kerndoel 6 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/nederlands/kerndoel-6/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-g). Nederlands - Schriftelijk onderwijs - kerndoel 7 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/nederlands/kerndoel-7/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-h). Nederlands - Schriftelijk onderwijs - kerndoel 8 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/nederlands/kerndoel-8/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-i). Nederlands - Schriftelijk onderwijs - kerndoel 9 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/nederlands/kerndoel-9/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-j). Nederlands - Taalbeschouwing, waaronder strategieën - kerndoel 10 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/nederlands/kerndoel-10/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-k). Nederlands - Taalbeschouwing, waaronder strategieën - kerndoel 11 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/nederlands/kerndoel-11/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-l). Nederlands - Taalbeschouwing, waaronder strategieën - kerndoel 12 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/nederlands/kerndoel-12/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-m). Engels - kerndoel 13 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/engels/kerndoel-13/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-n). Engels - kerndoel 14 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/engels/kerndoel-14/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-o). Engels - kerndoel 15 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/engels/kerndoel-15/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-p). Engels - kerndoel 16 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/engels/kerndoel-16/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-q). Rekenen/wiskunde - Wiskundig inzicht en handelen - kerndoel 23 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/rekenen-wiskunde/kerndoel-23/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-r). Rekenen/wiskunde - Wiskundig inzicht en handelen - kerndoel 24 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/rekenen-wiskunde/kerndoel-24/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-s). Rekenen/wiskunde - Wiskundig inzicht en handelen - kerndoel 25 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/rekenen-wiskunde/kerndoel-25/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-t). Rekenen/wiskunde - Getallen en bewerkingen - kerndoel 26 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/rekenen-wiskunde/kerndoel-26/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-u). Rekenen/wiskunde - Getallen en bewerkingen - kerndoel 27 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/rekenen-wiskunde/kerndoel-27/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-v). Rekenen/wiskunde - Getallen en bewerkingen - kerndoel 28 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/rekenen-wiskunde/kerndoel-28/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-w). Rekenen/wiskunde - Getallen en bewerkingen - kerndoel 29 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/rekenen-wiskunde/kerndoel-29/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-x). Rekenen/wiskunde - Getallen en bewerkingen - kerndoel 30 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/rekenen-wiskunde/kerndoel-30/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-y). Rekenen/wiskunde - Getallen en bewerkingen - kerndoel 31 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/rekenen-wiskunde/kerndoel-31/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-z). Rekenen/wiskunde - Meten en meetkunde - kerndoel 32 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/rekenen-wiskunde/kerndoel-32/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (z.d.-aa). Rekenen/wiskunde - Meten en meetkunde - kerndoel 33 - Toelichting en verantwoording. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/meer/tule/rekenen-wiskunde/kerndoel-33/?mode=toelichting-en-verantwoording
• SLO. (2022, 22 maart). Engels in het primair onderwijs. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.slo.nl/thema/vakspecifieke-thema/mvt/engels/
• Smit, J. (2013). Scaffolding language in multilingual mathematics classrooms. Utrecht: Universiteit Utrecht.
• Thijs, A., Trimbos, B., Tuin, D., Bodde, M., & Graaff, R. de (2011). Engels in het basisonderwijs. Amersfoort: SLO.
• Van Baalen, E. (2016, 1 juni). Niveau Engels meten in groep 8: gemotiveerd en effectief aan de slag. Wij-leren.nl. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://wij-leren.nl/toetsen-engels-groep-8.php
• Van de Mortel, K. (2015, 1 juni). Begrijpend lezen is kwestie van denken. Wij-leren.nl. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://wij-leren.nl/begrijpend-lezen-denken.php
• Van de Mortel, K. (2019, 7 november). Beter begrip door vloeiend lezen. Wij-leren.nl. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://wij-leren.nl/beter-begrip-vloeiend-lezen.php
• Van den Bos, M., & Verhallen, M. (2018). Wel of niet woordenschat toetsen. Systematische woordenschatuitbreiding. De Wereld van het jonge kind, 46(4), 4-7.
• Van der Beek, A., Hoogeveen, M., & Prenger, J. (2015). Leerstoflijnen mondelinge taalvaardigheid beschreven. Uitwerking van het referentiekader Nederlandse taal voor het onderwijs in mondelinge taalvaardigheid op de basisschool. Amersfoort: SLO.
• Van der Beek, A., & Paus, H. (2011). Leerstoflijnen begrippenlijst en taalverzorging beschreven. Uitwerking van het referentiekader Nederlandse taal voor het domein begrippenlijst en taalverzorging op de basisschool. Amersfoort: SLO.
• Van den Broek, A., Bron, J., Gubbels, J., Gijsel, M., Hoogeveen, M., Lentjes, J., Muja, A., Prenger, J., Schmidt, V., Silfhout, G. van., in ‘t Zandt, M., & Zanten, M. van (2022). Eindrapportage. Analyse en evaluatie referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen. Onderzoek in opdracht van het Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap. Nijmegen/Amersfoort: ResearchNed/Expertisecentrum Nederlands/SLO. 
• Van der Steeg, M. (2022, 15 april). De referentieniveaus voor het basisonderwijs. Wij-leren.nl. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://wij-leren.nl/referentieniveaus-eindtoets-basisonderwijs.php
• Van Eerde, D. (2009). Rekenen-wiskunde en taal: een didactisch duo. Reken-wiskundeonderwijs: onderzoek, ontwikkeling, praktijk, 28(3) 19-32.
• Van Gelderen, A. (2010). Leerstoflijnen schrijven beschreven. Uitwerking van het referentiekader Nederlandse Taal voor het schrijfonderwijs op de basisschool. Amersfoort: SLO.
• Van Gelderen, A. (2018). Begrijpend lezen: wat is dat? De componenten die een rol spelen bij begrijpend lezen. Amersfoort: SLO.
• Van Groenestijn, M., Borghouts, C., & Janssen, C. (2011). Protocol Ernstige RekenWiskunde-problemen en Dyscalculie. BAO SBO SO. Assen: Koninklijke Van Gorcum BV.
• Van Til, A., Beeker, A., Fasoglio, D., & Trimbos, B. (2011). Toetsen en beoordelen met het ERK. Arnhem/Amersfoort: Cito/SLO. 
• Verhoeven, L., Aarnhoutse, C. (red.), Blauw, A. de, Boland, T., Vernooy, K., & Zandt, R. van het. (2013). Tussendoelen beginnende geletterdheid. Een leerlijn voor groep 1 tot en met 3. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands. 
• Verhoeven, L., Biemond, H., & Piet, L. (2007). Tussendoelen mondelinge communicatie. Leerlijnen voor groep 1 tot en met 8. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands. 
• Wouda, J. (2017). Referentieniveaus, wat betekenen ze? Heutink. Geraadpleegd op 24 mei 2022, van https://www.heutinkvoorthuis.nl/nl/referentieniveaus-wat-betekenen-ze/news/30/#:~:text=Het%20grootste%20verschil%20met%20de,hebben%20en%20referentieniveaus%20een%20opbrengstverplichting