Docenteninterventies voor betere leerprestaties

Geplaatst op 21 augustus 2024

Onderpresteren en ongewenst gedrag bij leerlingen zijn uitdagingen waar docenten regelmatig mee te maken krijgen. Het artikel beschrijft verschillende interventies die docenten kunnen inzetten om het studiesucces te bevorderen en deze problemen aan te pakken.

Onderpresteren en Oorzaken

Onderpresteren kan voortkomen uit diverse factoren zoals een gebrek aan motivatie, faalangst, of persoonlijke problemen. Het herkennen van de oorzaken is de eerste stap voor een docent om effectief in te kunnen grijpen. Het is belangrijk om signalen van onderpresteren tijdig op te merken. Deze signalen kunnen variëren van verminderde inspanning tijdens de les tot afname van prestaties en motivatie.

Interventies door de Docent

Een van de meest cruciale interventies is het bieden van structuur in de leeromgeving. Duidelijke verwachtingen en consistente routines helpen leerlingen om zich te richten op hun taken. Door lesmateriaal aan te passen aan het niveau en de interesses van de leerling, kan de betrokkenheid worden vergroot. Differentiatie in het onderwijs is hierbij een sleutelbegrip; leerlingen hebben baat bij onderwijs dat aansluit bij hun individuele leerbehoeften.

Motivatie en Feedback

Motiverende gesprekken spelen ook een belangrijke rol in het aanpakken van onderpresteren. Docenten kunnen door middel van gesprekken met leerlingen achterhalen wat hen belemmert in hun leerproces. Dit biedt de mogelijkheid om gerichte oplossingen te vinden. Daarnaast is positieve feedback een krachtig middel om de motivatie te verhogen. Door successen te erkennen en te belonen, voelen leerlingen zich gezien en gewaardeerd, wat hun bereidheid om te presteren kan vergroten.

Aanpak van Ongewenst Gedrag

Ongewenst gedrag kan een indicatie zijn van onderliggende problemen. Het is van belang dat docenten in staat zijn om effectief om te gaan met dit gedrag zonder de relatie met de leerling te beschadigen. Dit kan bijvoorbeeld door duidelijke grenzen te stellen en tegelijkertijd begrip te tonen voor de situatie van de leerling. Het opbouwen van een vertrouwensband is hierbij essentieel.

Samenwerking met Ouders en Professionals

Een integrale aanpak waarbij ouders en andere professionals worden betrokken, kan de effectiviteit van de interventies aanzienlijk vergroten. Door samen te werken met bijvoorbeeld zorgcoördinatoren, schoolpsychologen en externe hulpverleners, kan een breder inzicht worden verkregen in de oorzaken van onderpresteren en ongewenst gedrag. Ouders spelen ook een cruciale rol in de ondersteuning van hun kind. Regelmatige communicatie tussen school en thuis is daarom belangrijk om een consistent en ondersteunend leerklimaat te creëren.

Reflectie en Bijsturing

Docenten dienen hun eigen handelen regelmatig te evalueren en waar nodig bij te sturen. Reflectie helpt om de effectiviteit van de gekozen interventies te beoordelen en aan te passen op basis van de reacties van de leerling. Dit proces van continue verbetering is essentieel om het studiesucces van leerlingen te bevorderen.

Conclusie

Het bevorderen van studiesucces en het aanpakken van onderpresteren en ongewenst gedrag vraagt om een veelzijdige aanpak waarin de docent een centrale rol speelt. Door een combinatie van gestructureerde interventies, motiverende gesprekken, en samenwerking met ouders en professionals, kunnen docenten een positieve invloed uitoefenen op het leerproces en de ontwikkeling van hun leerlingen. Het is een uitdagende taak, maar met de juiste strategieën kunnen docenten bijdragen aan een leeromgeving waarin alle leerlingen de kans krijgen om succesvol te zijn.

Geraadpleegde bronnen

Batenburg-Eddes, T. van, & Jolles, J. (2013). How does emotional wellbeing relate to underachievement in a general population sample of young adolescents: a neurocognitive perspective. Frontiers in psychology, 4, 673. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2013.00673/full
Batenburg, T. van, & Jolles, J. (2013). Ik voel me niet zo lekker. Grootschalig onderzoek naar brugklassers en onderpresteren. Van twaalf tot achttien, praktijkblad voor het voortgezet onderwijs, 8-10. http://static.jellejolles.nl/van-Batenburg-Eddes-Jolles-2013-‘-Ik-voel-me-niet-zo-lekker-’-Grootschalig-onderzoek-naar-brugklassers-en-onderpresteren-annotated.pdf
Blaas, S. (2014). The relationship between social-emotional difficulties and underachievement of gifted students. Journal of Psychologists and Counsellors in Schools, 24(2), 243-255. https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-psychologists-and-counsellors-in-schools/article/relationship-between-socialemotional-difficulties-and-underachievement-of-gifted-students/65518F6A8D5AF91B99964EF056E18A0A
Dittrich, E. (2014). Underachievement leading to downgrading at the highest level of secondary education in the Netherlands: a longitudinal case study. Roeper Review, 36(2), 104-113. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/02783193.2014.884201
Donk, M. van der, & Jolles, J. (2017). Het welbevinden van de brugklasser verdient meer aandacht. Centrum Brein en Leren, VU Amsterdam. http://www.jellejolles.nl/welbevinden-brugklasser-verdient-meer-aandacht/
Driessen, G., & Van Langen, A. (2010). De onderwijsachterstand van jongens. Omvang, oorzaken en interventies. Nijmegen: ITS https://its.ruhosting.nl/publicaties/pdf/r1841.pdf
Driessen, G., & van Langen, A. (2011). Mogelijke verklaringen voor onderwijsachterstanden van jongens. Pedagogiek, 31(2), 155-171. https://www.slideshare.net/gdries/geert-driessen-annemarie-van-lanen-ped11-driessenvanlangenverklaringenonderwijsachterstandenjongens
Driessen, G., & van Langen, A. (2013). Gender differences in primary and secondary education: Are girls really outperforming boys?. International Review of Education, 59(1), 67-86. https://link.springer.com/article/10.1007/s11159-013-9352-6
Dweck, C. S. (2011). Mindset, de weg naar een succesvol leven. Ouderschap, bedrijfsleven, sport, school, relaties. SWP. Amsterdam.
Heemskerk, I., van Eck, E., Kuiper, E., & Volman, M. (2012). Succesvolle onderwijsaanpakken voor jongens in het voortgezet onderwijs. Amsterdam: Kohnstamm Instituut (Rapport 878). https://www.kohnstamminstituut.nl/assets/ki878.pdf
Hoffmann, J.P. (2018). Academice Underachievement and Delinquent Behavior. Youth & Society, april 2018. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0044118X18767035?journalCode=yasa
Jolles, J. (2007). Neurocognitieve ontwikkeling en adolescentie: enkele implicaties voor het onderwijs. Onderwijsinnovatie, maart 2007, pp 30-32. http://www.kennisvoordestad.org/files/Jolles%201.pdf
Jolles, J. (2017). Het tienerbrein. Over de adolescent tussen biologie en omgeving. Amsterdam: AUP. https://tienerbrein.nl/
Landis, R. N., & Reschly, A. L. (2013). Reexamining gifted underachievement and dropout through the lens of student engagement. Journal for the Education of the Gifted, 36(2), 220-249. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0162353213480864
Martens, R., & Jolles, J. (2014). Prestaties van onderpresterende brugklasleerlingen verbeteren. Focus op welbevinden van jongens én meisjes. Van twaalf tot achttien, praktijkblad voor het voortgezet onderwijs, 2014(okt), 17-20 https://research.vu.nl/en/publications/prestaties-van-onderpresterende-brugklasleerlingen-verbeteren-foc
Maréchal-van Dijken, J., de Loor, O., Sanders, M. & Vliegenthart, M. (2012). Jongens……aan de slag!. Utrecht: APS. http://downloads.slo.nl/Documenten/jongensaandeslag.PDF
Maréchal-van Dijken, J., de Loor, O., Sanders, M. & van Hoek, G. (2014). Jongens aanpak(ken). Vergroten van het handelingsrepertoire van docenten ten behoeve van een meer bewuste jongensaanpak in het voortgezet onderwijs. Utrecht: APS. https://www.atoa.nl/images/downloads/jongens-aanpak-ken-publicatie.pdf
Onderwijsraad (2007). Presteren naar vermogen. Alle talenten benutten in het funderend onderwijs. Den Haag: Onderwijsraad.https://www.onderwijsraad.nl/upload/documents/publicaties/volledig/presteren_naar_ve rmogen.pdf
Paunesku, D., Walton, G. M., Romero, C., Smith, E. N., Yeager, D. S., & Dweck, C. S. (2015). Mind-set interventions are a scalable treatment for academic underachievement. Psychological science, 26(6), 784-793. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0956797615571017
Ren, K., & Deakin Crick, R. (2013). Empowering underachieving adolescents: an emancipatory learning perspective on underachievement. Pedagogies: An International Journal, 8(3), 235-254.https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/1554480X.2013.795670
Riemersma, F. & Maslowski, R. (2007). Onderpresteren in het primair en voortgezet onderwijs. Advies om onderbenutting in het onderwijs tegen te gaan. Paper ORD 2007 te Groningen. Den Haag: onderwijsraad. https://www.onderwijsraad.nl/upload/documents/publicaties/links/presentatie-frederik-riemersma-en-ralf-maslowski.pdf
Ritchotte, J., Rubenstein, L., & Murry, F. (2015). Reversing the underachievement of gifted middle school students: Lessons from another field. Gifted Child Today, 38(2), 103-113. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1076217514568559
Ryan, T. G., & Coneybeare, S. (2013). The underachievement of gifted students: A synopsis. Journal of the International Association of Special Education, 14(1), 58-66. https://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/37152046/Jiase_2013.pdf?AWSAcc essKeyId=AKIAIWOWYYGZ2Y53UL3A&Expires=1547568538&Signature=AA4k9OURuAAm vyXrpjD6crROsSc%3D&response-content-disposition=inline%3B%20filename%3DParentally_Placed_Students_in_Private_Sc.pdf#p age=60
Preckel, F., & Brunner, M. (2015). Academic self-concept, achievement goals, and achievement: Is their relation the same for academic achievers and underachievers?. Gifted and Talented International, 30(1-2), 68-84. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/15332276.2015.1137458
Sisk, V. F., Burgoyne, A. P., Sun, J., Butler, J. L., & Macnamara, B. N. (2018). To what extent and under which circumstances are growth mind-sets important to academic achievement? Two meta-analyses. Psychological science, 29(4), 549-571. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0956797617739704
Snyder, K. (2013). Preventing underachievement using suggestions from intellectually gifted recent high school graduates. Dissertation. Walden University.
Snyder, K. E., & Linnenbrink-Garcia, L. (2013). A developmental, person-centered approach to exploring multiple motivational pathways in gifted underachievement. Educational Psychologist, 48(4), 209-228. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00461520.2013.835597
Stoddard, J. D., Tieso, C. L., & Robbins, J. I. (2015). Project CIVIS: Curriculum development and assessment of underserved and underachieving middle school populations. Journal of Advanced Academics, 26(3), 168-196.https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1932202X15587054
Tempelaar, W. (2017). The relationship between school performance and mental health: Educational achievement as indicator of psychopathology. Dissertation. Universiteit Utrecht.
Tempelaar, W. M., de Vos, N., Plevier, C. M., van Gastel, W. A., Termorshuizen, F., MacCabe, J. H., & Boks, M. P. (2017). Educational Level, Underachievement, and General Mental Health Problems in 10,866 Adolescents. Academic pediatrics, 17(6), 642-648. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1876285917301729
Wang, M. T., & Fredricks, J. A. (2014). The reciprocal links between school engagement, youth problem behaviors, and school dropout during adolescence. Child development, 85(2), 722-737. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/cdev.12138

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!