Factoren die professioneel oordelen en handelen van leraren beïnvloeden

Geplaatst op 17 augustus 2024

In de complexe wereld van onderwijs spelen leraren een cruciale rol. Hun vermogen om professioneel te oordelen en te handelen heeft een directe impact op het leerklimaat en de ontwikkeling van leerlingen. Professioneel oordeel en handelen zijn essentieel voor het effectief omgaan met de diverse en vaak uitdagende situaties in de klas. Dit artikel onderzoekt de belangrijke factoren die het professioneel oordeel en handelen van leraren beïnvloeden en biedt inzichten in hoe deze factoren hun onderwijspraktijk kunnen verbeteren.

Het Belang van Professioneel Oordeel en Handelen

Professioneel oordeel verwijst naar het vermogen van leraren om weloverwogen beslissingen te nemen gebaseerd op hun kennis, ervaring en de context van hun onderwijsomgeving. Het handelen is het proces waarbij leraren hun oordeel in de praktijk brengen, oftewel hoe ze hun beslissingen uitvoeren in interactie met leerlingen en collega's.

Het vermogen om professioneel te oordelen en te handelen heeft invloed op:

• Leerresultaten: De kwaliteit van het onderwijs en de effectiviteit van lesmethoden.
• Leerklimaat: De sfeer en het algemene welzijn in de klas.
• Professionele Relaties: De interacties met collega's, ouders en leerlingen.

Factoren die Professioneel Oordeel Beïnvloeden

Het professioneel oordeel van leraren wordt door verschillende factoren beïnvloed. Deze factoren kunnen zowel intern (persoonlijke eigenschappen en ervaringen) als extern (omgevings- en contextuele invloeden) zijn.

1. Ervaring en Expertise

Ervaring speelt een sleutelrol in het ontwikkelen van professioneel oordeel. Leraren die langer in het vak zitten, hebben vaak meer inzicht in de nuances van het lesgeven en kunnen situaties beter inschatten. Expertise in hun vakgebied stelt hen in staat om diepgaandere en relevantere beslissingen te nemen. Door ervaring leren leraren niet alleen wat werkt, maar ook waarom het werkt, wat hen helpt om hun aanpak te verfijnen.

2. Onderwijs- en Leeromgevingen

De omgeving waarin leraren lesgeven heeft een aanzienlijke invloed op hun professioneel oordeel. Klassenomstandigheden, schoolcultuur en de middelen die beschikbaar zijn, bepalen hoe leraren hun onderwijspraktijk vormgeven. In een goed ondersteunde en veilige leeromgeving zullen leraren anders handelen dan in een omgeving die onder druk staat door gebrek aan middelen of een negatieve cultuur.

3. Persoonlijke Opvattingen en Waarden

Leraren brengen hun eigen waarden, opvattingen en overtuigingen mee naar hun onderwijspraktijk. Deze persoonlijke factoren beïnvloeden hoe ze situaties interpreteren en beslissingen nemen. Een leraar met sterke overtuigingen over differentiatie zal bijvoorbeeld andere keuzes maken dan een leraar die minder waarde hecht aan gepersonaliseerd leren. Persoonlijke waarden spelen een rol in hoe leraren omgaan met ethische dilemma’s en besluitvormingsprocessen.

4. Professionele Ontwikkeling

Doorlopende professionele ontwikkeling en training zijn cruciaal voor het bijhouden van de nieuwste onderwijsmethoden en -strategieën. Leraren die regelmatig deelnemen aan trainingen en workshops blijven op de hoogte van best practices en kunnen hun professioneel oordeel verbeteren. Professionele ontwikkeling biedt leraren de kans om nieuwe vaardigheden te verwerven, hun kennis te verdiepen en hun onderwijspraktijk te vernieuwen.

Factoren die Professioneel Handelen Beïnvloeden

Professioneel handelen is het resultaat van het professioneel oordeel en wordt beïnvloed door dezelfde interne en externe factoren. De manier waarop leraren hun beslissingen in de praktijk brengen, kan echter ook door aanvullende factoren worden beïnvloed.

1. Ondersteuning en Samenwerking

De mate van ondersteuning van schoolleiding en samenwerking met collega’s beïnvloedt hoe leraren hun professioneel oordeel in de praktijk brengen. Een ondersteunende omgeving waarin leraren samen kunnen werken, feedback kunnen ontvangen en hulp kunnen vragen, bevordert effectief handelen. Dit creëert een cultuur van gedeeld leren en continu verbeteren, wat bijdraagt aan de algehele kwaliteit van het onderwijs.

2. Hulpmiddelen en Middelen

Beschikbaarheid van middelen, zoals lesmateriaal, technologie en tijd, speelt een belangrijke rol in hoe leraren hun besluiten uitvoeren. Onvoldoende middelen kunnen leraren beperken in hun mogelijkheden om hun onderwijsstrategieën te implementeren. Aan de andere kant kunnen goed uitgeruste scholen en klassen de uitvoering van onderwijsstrategieën vergemakkelijken en verbeteren.

3. Studentenpopulatie en -behoeften

De specifieke behoeften en kenmerken van de leerlingen beïnvloeden hoe leraren hun onderwijsaanpak en -strategieën afstemmen. Leraren moeten hun lesmethoden aanpassen aan de diversiteit van hun klas, waaronder verschillen in leerstijlen, culturele achtergronden en speciale behoeften. Het vermogen om effectief te reageren op deze variaties bepaalt hoe goed leraren hun professioneel oordeel kunnen omzetten in passend handelen.

4. Beleid en Verwachtingen

Schoolbeleid en beleidsveranderingen hebben een directe impact op hoe leraren hun werk uitvoeren. Veranderingen in curriculumvereisten, evaluatiecriteria of gedragsnormen kunnen leraren dwingen hun aanpak aan te passen. Het naleven van beleid en het voldoen aan verwachtingen kan zowel een beperking als een leidraad zijn voor professioneel handelen.

Verbeteren van Professioneel Oordeel en Handelen

Om het professioneel oordeel en handelen van leraren te verbeteren, kunnen de volgende strategieën nuttig zijn:

1. Gerichte Professionele Ontwikkeling

Investeren in gerichte professionele ontwikkeling helpt leraren hun kennis en vaardigheden te verbeteren. Opleidingen die specifiek gericht zijn op probleemoplossing, differentiatie en pedagogische strategieën kunnen leraren voorzien van de tools die ze nodig hebben om effectief te handelen.

2. Cultiveren van Reflectie

Reflectie speelt een sleutelrol in het ontwikkelen van professioneel oordeel. Leraren die regelmatig reflecteren op hun praktijk, hun ervaringen en hun beslissingen, zijn beter in staat om hun aanpak aan te passen en te verbeteren. Reflectie kan gestructureerd worden door middel van peer feedback, mentorschap of zelfevaluatie.

3. Versterken van Samenwerking

Samenwerking met collega's en het delen van best practices kunnen bijdragen aan een breder perspectief en betere beslissingen. Leraren kunnen leren van elkaars ervaringen en ideeën, wat kan leiden tot een verbeterde uitvoering van onderwijsstrategieën.

4. Ondersteuning door Schoolleiding

Een ondersteunende schoolleiding speelt een cruciale rol in het faciliteren van professioneel handelen. Het bieden van de juiste middelen, het creëren van een positieve schoolcultuur en het bieden van ondersteuning bij het implementeren van beleid zijn essentieel voor het succes van leraren.

Conclusie

Professioneel oordeel en handelen zijn fundamenteel voor het succes van leraren en de impact die ze hebben op hun leerlingen. Het begrijpen van de factoren die deze aspecten beïnvloeden helpt bij het creëren van een onderwijsomgeving waarin leraren effectief kunnen functioneren. Door te investeren in professionele ontwikkeling, samenwerking en ondersteuning, kunnen scholen bijdragen aan het versterken van de professionele capaciteiten van hun leraren en uiteindelijk aan het verbeteren van de onderwijskwaliteit.

Geraadpleegde bronnen

• Cornelissen, F. (2013). Beroepspraktijk vraagt om (h)erkenning en ontwikkeling van persoonlijke professionaliteit. Tijdschrift voor Lerarenopleiders, 34(2).  69-80. Vindplaats: http://www.lerarenopleider.nl/velon/ledensite/files/2013/06/34_2_8Cornelissen.pdf
• Geerdink, G. (2007). Diversiteit op de pabo. Sekseverschillen in motivatie, curriculumperceptie en studieresultaten. Academische Proefschrift. Antwerpen-Apeldoorn: Uitgeverij Garant.
• Goodlad, J. (Ed.). (1979). Curriculum inquiry. The study of curriculum practice. New York: McGraw-Hill Book Company.
• Onderwijsraad (2013). Leraar zijn. Meer oog voor persoonlijke professionaliteit. Den Haag: Onderwijsraad. Vindplaats: https://www.onderwijsraad.nl/upload/publicaties/733/documenten/leraar-zijn.pdf.
• Pauw, I. & Van Lint, P. (2014). Ev’n Prakkezer’n. Handleiding narratieve reflectie. Zwolle: KPZ InDruk.
• Pillen, M. T. (2013). Professional identity tensions of beginning teachers. Eindhoven: Technische Universiteit Eindhoven DOI: 10.6100/IR758172
• Vanassche, E., & Kelchtermans, G. (2015). Opleidersprofessionaliteit: de relatie tussen de positionering van lerarenopleiders en hun opleidingspraktijk. Tijdschrift voor Lerarenopleiders, 36(1). 65-76.
• Van Kan, C., Brouwer, P., & Zitter, I. (2012). Bumpy moments’ in de dagelijkse onderwijspraktijk. Een verkenning in het speciaal onderwijs, primair onderwijs, voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs. Uitgave Expertisecentrum Beroepsonderwijs. Vindplaats: https://www.onderwijsraad.nl/upload/documents/publicaties/volledig/study-bumpy-moments-versie-1103.pdf
• Van Kan, C., Ponte, P., & Verloop, N. (2013). How do teachers legitimize their classroom interactions in terms of educational values and ideals?, Teachers and Teaching: Theory and Practice, 19 (6), 610-633, DOI: 10.1080/13540602.2013.827452
• Vanlommel, K.,Van Gasse, R., Vanhoof, J., & Van Petegem, P. (2017) Teachers’ Decision-Making: Data Based or Intuition Driven? International Journal of Educational Research, 83. 75-83. DOI: 10.1016/j.ijer.2017.02.013.

¹ Met leraar wordt hier bedoeld de leraar po, de leraar vo als ook de docent uit het mbo