Effectieve ethoden voor leesbevordering bij basisschoolleerlingen: het belang van visuele training en fixatie-disparatie

Geplaatst op 13 augustus 2024

Het bevorderen van lezen bij basisschoolleerlingen is van cruciaal belang voor hun academische en persoonlijke ontwikkeling. Naast traditionele leesmethoden en strategieën, speelt de visuele verwerking een essentiële rol bij de leesvaardigheid. Dit artikel verkent effectieve methoden voor leesbevordering met een specifieke focus op visuele training en fixatie-disparatie, en hoe deze technieken kunnen bijdragen aan een verbeterde leeservaring voor leerlingen.

1. Begrip van Visuele Verwerking en Leesproblemen

Visuele verwerking omvat hoe het brein visuele informatie interpreteert en verwerkt. Voor een effectieve leeservaring moeten kinderen in staat zijn om visuele signalen, zoals letters en woorden, snel en accuraat te herkennen en te verwerken. Problemen met visuele verwerking kunnen leiden tot leesmoeilijkheden, zoals het omkeren van letters of moeite met het volgen van tekstregels. Een veelvoorkomend visueel probleem is fixatie-disparatie, waarbij een kind moeite heeft met het focussen op één punt op de pagina, wat kan resulteren in inefficiënt lezen en vermoeidheid.

2. Visuele Training: Verbeteren van Leestaken

Visuele training kan helpen bij het verbeteren van de visuele verwerking en het oplossen van problemen zoals fixatie-disparatie. Dit omvat oefeningen en activiteiten die gericht zijn op het versterken van de visuele vaardigheden die essentieel zijn voor lezen. Enkele effectieve visuele trainingen zijn:

• Oefeningen voor Oogmotoriek: Deze oefeningen helpen bij het verbeteren van de coördinatie van de oogbewegingen. Voorbeelden zijn het volgen van een bewegend voorwerp met de ogen of het lezen van teksten met behulp van een leesliniaal om de ogen te helpen bij het volgen van de tekstlijn.

• Fixatie-oefeningen: Dit type training richt zich op het verbeteren van de fixatie van de ogen op specifieke punten. Het gebruik van visuele oefeningen, zoals het focussen op kleine letters of symbolen op een kaart, kan helpen om de oogfixatie te verbeteren.

• Oefeningen voor Convergentie: Convergentie-oefeningen zijn ontworpen om de ogen te trainen om naar elkaar toe te bewegen en een enkelvoudig beeld te vormen. Dit kan helpen bij het verminderen van dubbelzien en het verbeteren van de leesprecisie.

3. Toepassing van Visuele Training in de Klas

In de klas kunnen leerkrachten visuele training integreren in hun dagelijkse routines om leesproblemen te verminderen en de leesvaardigheid te bevorderen. Enkele praktische tips zijn:

• Invoeren van Leeslinialen en Vergrootglazen: Door leeslinialen en vergrootglazen te gebruiken, kunnen leerlingen leren om hun ogen over de tekst te bewegen en zich beter te concentreren op de regels die ze lezen.

• Visuele Oefeningen als Opwarmertjes: Begin de les met korte visuele oefeningen om de oogspieren te ontspannen en de aandacht van de leerlingen te richten. Dit kan helpen om hen beter voor te bereiden op de leesactiviteit.

• Gebruik van Visuele Hulpmiddelen: Het gebruik van visuele hulpmiddelen zoals kleuren en markers kan helpen om de aandacht van leerlingen te richten op belangrijke delen van de tekst en om visuele problemen te verminderen.

4. Individuele Begeleiding en Differentiatie

Elk kind heeft unieke leesbehoeften en visuele uitdagingen. Differentiatie in leesactiviteiten en -materiaal is essentieel om tegemoet te komen aan deze individuele behoeften. Leerkrachten kunnen gepersonaliseerde ondersteuning bieden door:

• Oogonderzoeken en Evaluaties: Regelmatig evalueren van de visuele vaardigheden van leerlingen om eventuele visuele problemen vroegtijdig te identificeren en gerichte interventies te plannen.

• Op maat gemaakte Oefeningen: Het aanbieden van op maat gemaakte visuele oefeningen die specifiek zijn afgestemd op de behoeften van individuele leerlingen kan de effectiviteit van de training verhogen.

• Samenwerking met Specialisten: In sommige gevallen kan het nuttig zijn om samen te werken met visuele specialisten of optometristen die ervaring hebben met het behandelen van visuele leesproblemen.

5. Betrekken van Ouders bij Visuele Training

Ouders spelen een belangrijke rol in de ondersteuning van de visuele ontwikkeling van hun kinderen. Het betrekken van ouders bij visuele training kan de effectiviteit van leesbevorderingsstrategieën vergroten. Enkele manieren om ouders te betrekken zijn:

• Educatie over Visuele Problemen: Voorlichting geven aan ouders over de rol van visuele verwerking bij lezen en hoe visuele problemen de leesvaardigheid kunnen beïnvloeden.

• Oefeningen voor Thuisgebruik: Ouders voorzien van visuele oefeningen en activiteiten die ze thuis kunnen doen met hun kinderen om de voortgang te ondersteunen.

• Regelmatige Communicatie: Het onderhouden van open communicatielijnen met ouders om hen op de hoogte te houden van de voortgang van hun kinderen en om eventuele zorgen te bespreken.

6. Monitoren en Evalueren van Vooruitgang

Het monitoren en evalueren van de voortgang van leerlingen is cruciaal om te bepalen of de visuele training effectief is en of verdere aanpassingen nodig zijn. Leerkrachten kunnen dit doen door:

• Regelmatige Leestoetsen: Toetsen en evaluaties gebruiken om de voortgang van de leesvaardigheden en visuele verwerking van leerlingen te meten.

• Feedback en Reflectie: Regelmatige feedback geven aan leerlingen over hun voortgang en hen aanmoedigen om te reflecteren op hun leeservaringen en visuele uitdagingen.

• Aanpassingen aan Training: De visuele training aanpassen op basis van de evaluatieresultaten en feedback om ervoor te zorgen dat het effectief blijft en aansluit bij de behoeften van de leerlingen.

Conclusie

Visuele training en het aanpakken van problemen zoals fixatie-disparatie spelen een belangrijke rol in de leesbevordering bij basisschoolleerlingen. Door gerichte visuele oefeningen en technieken te integreren in de leeslessen, kunnen leerkrachten de leesvaardigheid van hun leerlingen verbeteren en hen helpen om leesproblemen te overwinnen. Samenwerking met ouders en specialisten, evenals een systematische aanpak van monitoring en evaluatie, zijn cruciaal voor het succes van deze methoden. Door een holistische benadering te hanteren die visuele training omvat, kunnen we kinderen ondersteunen in hun leesontwikkeling en hen voorbereiden op een succesvolle leeservaring.

Geraadpleegde bronnen 

• Blythe, H., Kirkby, J., & Liversedge, S. (2018). Comments on: “What is developmental dyslexia?” Brain Sci. 2018, 8, 26. The relationship between eye movements and reading difficulties. Brain Sciences, 8(6), 1-5. Op 19 maart 2019 verkregen van: https://www.mdpi.com/2076-3425/8/6/100
• Bogdanowicz, K. M., Krasowicz-Kupis, G., & Wiejak, K. (2016). In search of effective remediation for students with developmental dyslexia – a review of contemporary English literature. Polish Psychological Bulletin, 47, 270–280. Op 12 april 2019 verkregen van: https://www.degruyter.com/downloadpdf/j/ppb.2016.47.issue-3/ppb-2016-0033/ppb-2016-0033.pdf
• Groot, R., de & Brink, H., van den (2017). Visuele informatieverwerking en leerproblemen. Antwerpen – Apeldoorn: Garant.
• Griffiths, P. G., Taylor, R. H., Henderson, L. M., & Barrett, B. T. (2016). The effect of coloured overlays and lenses on reading: a systematic review of the literature. Ophthalmic & Physiological Optics. 36(5), 519-544. Op 11 april 2019 verkregen van: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1111/opo.12316
• Jainta, S., Hoormann, J., Kloke, W. B., & Jaschinski, W. (2010). Binocularity during reading fixations: Properties of the minimum fixation disparity. Vision Research, 50, 1775-1785. Op 9 april 2019 verkregen van: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0042698910002774
• Jainta, S. & Kapoula, Z. (2011). Dyslexic children are confronted with unstable binocular fixation while reading. PLoS ONE. 6(4), 1-10. Op 26 maart 2019 verkregen van: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0018694
• Goulème, N., Lions, C., Gérard, C. L., Peyre, H., Thai-Van, H., & Bucci, M. P. (2018). Vertical disconjugacy during reading in dyslexic and non-dyslexic children. Neuroscience letters, 671, 82-87. Op 19 maart 2019 verkregen van: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0304394018300922
• Handler SM, Fierson WM, Section on Ophthalmology, et al. Learning disabilities, dyslexia, and vision. Pediatrics, 127, 818–856. Op 19 april 2019 verkregen van https://pediatrics.aappublications.org/content/pediatrics/127/3/e818.full.pdf
• Karande, S. & Agarwal, A. (2017). Ophthalmic abnormalities in children with dyslexia: A look at current research. Journal of Postgraduate Medicine. 63, 1-3. Op 11 april 2019 verkregen van: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5394809/
• Kirkby, J. A., Blythe, H. I., Drieghe, D., & Liversedge, S. P. (2011). Reading text increases binocular disparity in dyslexic children. PLoS ONE. 6(11), 1-7. Op 26 maart 2019 verkregen van: https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0027105
• Leong, D. F., Master, C. L., Messner, L. V., Pang, Y., Smith, C., & Starling, A. J (2014). The effect of saccadic training on early reading fluency. Clin. Pediatr, 53, 858–864. Op 19 april 2019 verkregen van: https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/0883073816668704
• London, R. & Crelier, R. S. (2006). Fixation disparity analysis: Sensory and motor approaches. Optometry, 77, 590-608. Op 9 april verkregen van: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1529183906006464
• Rawston, J. A., Burley, C. D. & Elder, M. J. (2005) A systematic review of the applicability and efficacy of eye exercises. Journal of Pediatric Ophthalmology & Strabismus, 42, 82-88. Op 19 april 2019 verkregen van: https://www-ncbi-nlm-nih-gov.ru.idm.oclc.org/pubmed/15825744
• Tiadi, A., Gérard, C.-L., Peyre, H.,  Bui-Quoc, E., & Bucci, M. P. (2016). Immaturity of visual fixations in dyslexic children. Frontier Human Neuroscience, 17, 10–58. Op 19 april 2019 verkregen van: https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fnhum.2016.00058/full
• Vikesdal, G. H., Mon-Williams, M., & Langaas, T. (2019). Optometric disorders in children and adults with dyslexia. Scandinavian Journal of Educational Research, 1-11. doi: 10.1080/00313831.2019.1595715. Op 11 april 2019 verkregen van: https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00313831.2019.1595715
• Wahlberg-Ramsay, M., Davidson, C., Ljungblad, M., Tjärnberg, M., Brautaset, R., & Nilsson, M. (2014). Can vergence training improve reading in dyslexics? Strabismus, 22, 147-151. Op 26 maart 2019 verkregen van: https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.3109/09273972.2014.971823