Interdisciplinair opleiden in het mbo: samenwerking tussen teams voor effectief onderwijs

Geplaatst op 21 augustus 2024

In het mbo (middelbaar beroepsonderwijs) is de behoefte aan interdisciplinair opleiden steeds prominenter. Dit houdt in dat verschillende vakgebieden en disciplines samenwerken om studenten een geïntegreerde leerervaring te bieden. Het doel is om hen niet alleen vaktechnische kennis bij te brengen, maar ook om vaardigheden te ontwikkelen die hen voorbereiden op de veelzijdige eisen van de arbeidsmarkt. Dit artikel verkent de voordelen, uitdagingen en strategieën van interdisciplinair opleiden binnen mbo-teams en hoe effectieve samenwerking kan bijdragen aan een succesvolle leeromgeving.

Wat is Interdisciplinair Opleiden?

Interdisciplinair opleiden betekent dat docenten van verschillende vakgebieden samenwerken om een samenhangend onderwijsaanbod te creëren. In plaats van afzonderlijke vakken te onderwijzen die los van elkaar staan, wordt er een geïntegreerde benadering gehanteerd waarbij de verbindingen tussen vakken en disciplines worden benadrukt.

Voordelen van Interdisciplinair Opleiden

1. Holistische Leerervaring: Studenten krijgen een breder perspectief op hoe verschillende vakgebieden met elkaar in verband staan. Dit helpt hen om kennis en vaardigheden in een context te plaatsen en bevordert een dieper begrip van de leerstof.

2. Relevantie voor de Arbeidsmarkt: Door vakken te integreren, worden studenten voorbereid op de complexe en dynamische aard van de werkplek, waar vaak verschillende disciplines samenkomen.

3. Verbeterde Probleemoplossende Vaardigheden: Interdisciplinair onderwijs moedigt studenten aan om problemen vanuit meerdere invalshoeken te benaderen en innovatieve oplossingen te vinden.

Uitdagingen bij Interdisciplinair Opleiden

Hoewel de voordelen duidelijk zijn, zijn er ook verschillende uitdagingen verbonden aan het implementeren van interdisciplinair opleiden in het mbo:

1. Samenwerkingsproblemen: Verschillende docenten en teams hebben vaak verschillende werkwijzen en doelen. Het kan een uitdaging zijn om deze uiteenlopende perspectieven en methoden te harmoniseren.

2. Beperkingen in Curriculum en Tijd: Het bestaande curriculum en de tijdschema's kunnen beperkt zijn, waardoor het moeilijk is om ruimte te vinden voor geïntegreerde vakken en projecten.

3. Opleiding en Training van Docenten: Docenten moeten vaak nieuwe vaardigheden en kennis ontwikkelen om effectief samen te werken over disciplines heen. Dit kan extra training en professionalisering vereisen.

4. Evaluatie en Beoordeling: Het meten van de effectiviteit van interdisciplinair onderwijs kan complex zijn. Traditionele beoordelingsmethoden zijn mogelijk niet voldoende om de brede vaardigheden en kennis die door interdisciplinair leren worden ontwikkeld, adequaat te evalueren.

Strategieën voor Effectieve Samenwerking

Om de voordelen van interdisciplinair opleiden te realiseren en de uitdagingen te overwinnen, kunnen mbo-scholen de volgende strategieën overwegen:

1. Ontwikkeling van Gezamenlijke Doelen en Visie

• Visie en Doelen: Het is cruciaal dat alle betrokken teams een gezamenlijke visie en doelstellingen ontwikkelen. Dit zorgt ervoor dat alle disciplines gericht zijn op het behalen van gemeenschappelijke onderwijsdoelen en bevordert een samenhangende aanpak.

• Regelmatige Overlegmomenten: Frequente en gestructureerde overleggen tussen docenten van verschillende vakken kunnen helpen om afstemming en samenwerking te bevorderen. Dit zorgt voor continue communicatie en aanpassing van de onderwijsmethoden.

2. Integratie van Curriculum en Projecten

• Cross-Disciplinary Projecten: Het ontwikkelen van projecten die meerdere vakgebieden combineren kan studenten helpen om de verbanden tussen verschillende disciplines te zien en toe te passen in praktijksituaties.

• Modulariteit: Het creëren van modulaire leereenheden waarin verschillende vakken worden geïntegreerd kan helpen om de samenhang en relevantie van de leerstof te vergroten.

3. Opleiding en Professionalisering van Docenten

• Training en Workshops: Docenten moeten worden opgeleid in samenwerkingsvaardigheden en de methoden voor interdisciplinair onderwijs. Workshops en trainingen kunnen hen helpen om de nodige kennis en vaardigheden te ontwikkelen.

• Mentorship en Peer Learning: Het opzetten van mentorschapsprogramma’s en peer learning-groepen kan docenten ondersteunen bij hun ontwikkeling en samenwerking bevorderen.

4. Gebruik van Technologie

• Digitale Tools: Technologie kan een belangrijke rol spelen bij interdisciplinair opleiden. Digitale platforms en tools kunnen helpen bij het delen van informatie, coördineren van gezamenlijke projecten en communiceren over grenzen van disciplines heen.

• Virtuele Samenwerking: Het gebruik van virtuele samenwerkingstools kan docenten en studenten in staat stellen om effectief samen te werken, zelfs als ze zich op verschillende locaties bevinden.

5. Evaluatie en Feedback

• Continue Evaluatie: Het implementeren van een systeem voor continue evaluatie kan helpen om de effectiviteit van interdisciplinair onderwijs te meten en aanpassingen te maken waar nodig.

• Feedback van Studenten: Het verzamelen van feedback van studenten over hun ervaringen met interdisciplinair onderwijs kan waardevolle inzichten bieden voor verbetering en aanpassing van het programma.

Voorbeelden van Succesvolle Interdisciplinaire Projecten

Er zijn verschillende voorbeelden van succesvolle interdisciplinaire projecten in het mbo die kunnen dienen als inspiratie:

1. Technologische Innovatieprojecten: Projecten waarbij studenten van technische en commerciële opleidingen samenwerken om een product te ontwikkelen. Dit kan variëren van het ontwerpen van een nieuw apparaat tot het opzetten van een bedrijfsmodel voor een technologiebedrijf.

2. Maatschappelijke Vraagstukken: Projecten waarbij studenten van verschillende disciplines samenwerken aan maatschappelijke vraagstukken, zoals duurzaamheid of sociale inclusie. Dit kan het ontwikkelen van strategieën voor milieubehoud of het ontwerpen van campagnes voor sociale verandering omvatten.

3. Onderzoek en Ontwikkeling: Samenwerkingsprojecten waarin studenten van verschillende vakken betrokken zijn bij onderzoek en ontwikkeling, zoals het creëren van prototypes of het uitvoeren van marktonderzoeken.

Conclusie

Interdisciplinair opleiden biedt mbo-studenten de kans om een bredere en meer geïntegreerde leerervaring te krijgen die hen voorbereidt op de eisen van de moderne arbeidsmarkt. Ondanks de uitdagingen zoals samenwerkingsproblemen, curriculumbeperkingen en de noodzaak voor docentenopleiding, kunnen scholen door gerichte strategieën zoals gezamenlijke visieontwikkeling, curriculumintegratie, technologiegebruik en continue evaluatie de voordelen van interdisciplinair onderwijs benutten. Door effectieve samenwerking en innovatieve aanpakken kunnen mbo-scholen een leeromgeving creëren die studenten helpt om hun volledige potentieel te realiseren en hen voor te bereiden op een dynamische en veelzijdige toekomst.

Geraadpleegde bronnen 

• De Waal, V. (red.)(2018). Interprofessioneel werken en innoveren in teams. Bussum. Uitgeverij Coutinho.
• Fortuin, K.P.J. (2015). Heuristic principles to teach and learn boundary crossing skills in environmental science education (PhD thesis). Wageningen: Wageningen University.
• Fransen, J., Griffioen, E., Swager, P. & Woolfitt, Z. (2019). Domein Creative Business - Creative Growth Initiative. Evaluatie van iteratie 1 van vernieuwend onderwijs. Z.p: InHolland.
• Hannon, J., Hocking, C., Legge, K. & Lugg, A. (2018). Sustaining interdisciplinary education: developing boundary crossing governance. Higher Education Research & Development, 37(7), 1424-1438. https://doi.org/10.1080/07294360.2018.1484706
• Head, B.A., Schapmire, T., Earnshaw, L., Faul, A., Hermann, C., Jones, C., Martin, A., Shaw, M.A., Woggon, F., Ziegler, C. & Pfeiffer, M. (2016). Evaluation of an Interdisciplinary Curriculum Teaching Team-Based Palliative Care Integration in Oncology. Cancer Education 31(2), 358-65. doi: 10.1007/s13187-015-0799-y.
• Holt, R.E., Woods, P.J., Ferreira, A.S.A., Bardarson, H., Bonanomi, S., Boonstra, W.J., Yletyinen, J. (2017). Avoiding pitfalls in interdisciplinary education. Climate Research, 74(2), 121-129.
• Lectorenplatform Onderwijs op het snijvlak van kunst, wetenschap en technologie (2019). Onderzoeksagenda.
• Spelt, E.J.H. (2015). Teaching and learning of interdisciplinary thinking in higher education in engineering (PhD thesis). Wageningen: Wageningen University.
• Van der Lecq, R., Scager, K., De Graaff, R., Nab, J., Lie, O. & Schreel, L. (2006). Interdisciplinair leren denken. Onderzoek van onderwijs, 35(december 2006), 60-66.
• Van Zolingen, S.J. (1995). Gevraagd: sleutelkwalificaties. Een studie naar sleutelkwalificaties in het middelbaar beroepsonderwijs (proefschrift). Nijmegen: Katholieke Universiteit Nijmegen.
• Wildschut, A.H.J. & Pijls, M.H.J. (2018). Effecten van vakkenintegratie. Een literatuurstudie. Amsterdam: Hogeschool van Amsterdam, Kenniscentrum onderwijs en opvoeding.