De invloed van het kwartiertjesrooster op onderwijs en leerprestaties

Geplaatst op 22 augustus 2024

Het kwartiertjesrooster, een schoolrooster waarin lesblokken van vijftien minuten worden ingezet, is een innovatieve benadering die steeds vaker wordt besproken in het onderwijs. Dit rooster wijkt af van de traditionele lesblokken van veertig tot vijftig minuten en heeft tot doel om de leerervaring te verbeteren door kortere, meer gefocuste lesperiodes aan te bieden. Dit artikel onderzoekt de impact van het kwartiertjesrooster op onderwijs en leerprestaties, evenals de voordelen en uitdagingen van deze aanpak.

Wat is een Kwartiertjesrooster?

Een kwartiertjesrooster is een schema waarin lessen zijn opgedeeld in blokken van vijftien minuten. In plaats van de gebruikelijke langere lesperiodes, worden deze kortere periodes gebruikt om specifieke leerdoelen te bereiken. Het idee is om de lesstof op te splitsen in behapbare stukjes en regelmatig de aandacht van de leerlingen te vernieuwen.

Voorbeeld: In een traditionele les van vijftig minuten kan een kwartiertjesrooster worden toegepast door de les op te splitsen in drie blokken van vijftien minuten, met een korte pauze of overgangstijd tussen de blokken.

Voordelen van het Kwartiertjesrooster

1. Verbeterde Aandacht en Concentratie

   Korte lesblokken kunnen de aandachtsspanne van leerlingen beter ondersteunen. Onderzoek heeft aangetoond dat leerlingen na verloop van tijd moeite kunnen hebben om hun aandacht vast te houden, vooral tijdens langere lesperiodes. Het kwartiertjesrooster biedt de mogelijkheid om de lesstof regelmatig te vernieuwen, waardoor leerlingen beter gefocust blijven.

   Voorbeeld: In een kwartiertjesrooster kan een leraar een les in drie delen splitsen, elk gericht op een specifiek aspect van het onderwerp. Hierdoor kunnen leerlingen hun concentratie beter vasthouden en worden ze actief betrokken bij de les.

2. Flexibiliteit in Lesmethoden

   Het gebruik van kortere lesperiodes biedt leraren meer flexibiliteit om verschillende onderwijsmethoden en activiteiten toe te passen. Dit maakt het mogelijk om afwisseling te brengen in de les en om beter in te spelen op de behoeften en voorkeuren van leerlingen.

   Voorbeeld: Een leraar kan in een les van vijftien minuten een korte uitleg geven, gevolgd door een praktische oefening en een groepsdiscussie, waardoor de les dynamischer en interactiever wordt.

3. Snellere Feedback en Aanpassingen

   Met het kwartiertjesrooster kunnen leraren sneller feedback geven en aanpassingen maken op basis van de voortgang van leerlingen. Omdat de lesblokken korter zijn, kunnen leraren regelmatig evalueren hoe goed leerlingen de stof begrijpen en hun aanpak indien nodig aanpassen.

   Voorbeeld: Na een blok van vijftien minuten kan een leraar een snelle quiz of activiteit inzetten om te beoordelen of leerlingen de lesstof begrijpen en onmiddellijk feedback geven.

4. Verhoogde Motivatie en Betrokkenheid

   Korte, energieke lesperiodes kunnen de motivatie en betrokkenheid van leerlingen verhogen. Leerlingen kunnen meer geïnteresseerd en enthousiast zijn over de les wanneer deze variatie en dynamiek biedt, in plaats van langdurige, monotone lesperiodes.

   Voorbeeld: Door het kwartiertjesrooster kunnen leraren afwisselende activiteiten inbouwen, zoals groepswerk, discussies en hands-on opdrachten, wat kan bijdragen aan een hogere betrokkenheid en motivatie bij leerlingen.

Uitdagingen van het Kwartiertjesrooster

1. Onderwijsvoorbereiding en Planning

   Het implementeren van een kwartiertjesrooster vereist zorgvuldige planning en voorbereiding. Leraren moeten hun lesinhoud en -methoden aanpassen aan de kortere lesperiodes, wat extra tijd en moeite kan kosten bij het ontwikkelen van lesplannen en materialen.

   Voorbeeld: Leraren moeten hun lesinhoud segmenteren in kleinere stukjes en geschikte activiteiten ontwerpen die passen binnen de vijftien minuten per blok, wat een aanzienlijke herziening van hun huidige lesmethoden kan vereisen.

2. Overgangen en Logistiek

   Het beheren van de overgangen tussen korte lesblokken kan uitdagend zijn. Het vergt tijd om leerlingen te laten schakelen tussen verschillende activiteiten en om de organisatie en materialen voor elke nieuwe fase van de les klaar te maken.

   Voorbeeld: Leraren moeten efficiënt tijd beheren om ervoor te zorgen dat overgangen tussen lesblokken soepel verlopen en dat leerlingen snel kunnen overschakelen naar de volgende activiteit zonder tijd te verliezen.

3. Beperkte Diepgang

   Hoewel het kwartiertjesrooster kan helpen om de aandacht vast te houden, kan het ook de diepgang van de les beïnvloeden. Het kan moeilijk zijn om complexe onderwerpen volledig te behandelen binnen korte tijdsblokken, waardoor sommige leerlingen mogelijk niet voldoende tijd hebben om diepgaande kennis op te doen.

   Voorbeeld: Voor onderwerpen die diepgaande uitleg en uitgebreide verwerking vereisen, kan het kwartiertjesrooster minder geschikt zijn, omdat de kortere periodes mogelijk niet voldoende tijd bieden om alle aspecten van het onderwerp grondig te verkennen.

4. Vereiste Aanpassing van Beoordelingsmethoden

   De evaluatie van leerlingprestaties kan ook een uitdaging zijn met een kwartiertjesrooster. Leraren moeten hun beoordelingsmethoden aanpassen aan de kortere lesblokken en ervoor zorgen dat ze een volledig beeld krijgen van de voortgang en prestaties van leerlingen.

   Voorbeeld: In plaats van traditionele toetsen, kunnen leraren gebruik maken van continue beoordelingen en formatieve feedback om de voortgang van leerlingen te volgen gedurende de kortere lesperiodes.

Voorstellen voor Effectieve Implementatie

1. Stapsgewijze Implementatie

   Begin met een stapsgewijze implementatie van het kwartiertjesrooster. Test de aanpak in een of twee vakken of klassen en verzamel feedback van zowel leerlingen als leraren om te beoordelen hoe goed het werkt en waar eventuele aanpassingen nodig zijn.

   Voorbeeld: Voer het kwartiertjesrooster eerst in voor één vak en evalueer de impact op de leerresultaten en het welzijn van de leerlingen voordat je het breder uitrolt naar andere vakken of klassen.

2. Professionele Ontwikkeling en Training

   Bied professionele ontwikkeling en training aan voor leraren om hen te helpen bij de overgang naar het kwartiertjesrooster. Dit kan hen helpen bij het ontwikkelen van effectieve lesplannen en het leren beheren van de dynamiek van kortere lesperiodes.

   Voorbeeld: Organiseer workshops en trainingen over hoe je effectieve vijftien-minuten lesblokken kunt ontwerpen en implementeren, en hoe je overgangen tussen activiteiten efficiënt kunt beheren.

3. Feedback en Evaluatie

   Verzamel regelmatig feedback van leerlingen en leraren over hun ervaringen met het kwartiertjesrooster. Gebruik deze feedback om aanpassingen te maken en om te zorgen dat het rooster optimaal aansluit bij de behoeften van alle betrokkenen.

   Voorbeeld: Voer enquêtes en gesprekken uit met leerlingen en leraren om te begrijpen hoe het kwartiertjesrooster hen beïnvloedt en waar verbeteringen mogelijk zijn.

4. Flexibele Aanpassingen

   Wees bereid om het kwartiertjesrooster aan te passen op basis van de ervaringen en behoeften van de schoolgemeenschap. Niet alle vakken en situaties zullen optimaal profiteren van het kwartiertjesrooster, dus flexibiliteit is belangrijk.

   Voorbeeld: Als blijkt dat bepaalde vakken beter presteren met langere lesblokken, overweeg dan om een hybride model te gebruiken dat de voordelen van beide roosters combineert.

Conclusie

Het kwartiertjesrooster biedt een innovatieve benadering van lesgeven door lessen op te delen in kortere, meer gefocuste periodes. Deze aanpak kan leiden tot verbeterde concentratie, flexibiliteit in lesmethoden, en verhoogde motivatie bij leerlingen. Echter, het vereist ook zorgvuldige planning, aanpassing van beoordelingsmethoden, en effectief beheer van overgangen. Door het kwartiertjesrooster stapsgewijs en met de nodige ondersteuning te implementeren, kunnen scholen de voordelen maximaliseren en de uitdagingen overwinnen, wat kan bijdragen aan een verrijkte leerervaring en verbeterde leerresultaten voor hun leerlingen.

Geraadpleegde bronnen

• Belland, B. R., Kim, C. M., & Hannafin, M. J. (2013). A framework for designing scaffolds that improve motivation and cognition. Educational Psychologist, 48(4), 243-270. Doi: 10.1080/00461520.2013.838920.
• Butler, D. L., & Winne, P. H. (1995). Feedback and self-regulated learning: A theoretical synthesis. Review of Educational Research, 65(3), 245-281.
• Dignath, C., & Büttner, G. (2008). Components of fostering self-regulated learning among students. A meta-analysis on intervention studies at primary and secondary school level. Metacognition Learning, 3, 231-264. Doi: 10.1007/s11409-008-9029-x.
• Kostons, D., Donker, A. S., & Opdenakker, M. C. J. L. (2014). Zelfgestuurd leren in de onderwijspraktijk. Een kennisbasis voor effectieve strategie instructie. Groningen: GION Onderwijs/Onderzoek.
• Mega, C. Ronconi, L., & De Beni, R. (2014). What makes a good student? How emotions, self-regulated learning and motivation contribute to academic achievement. Journal of Educational Psychology, 106(1), 121-131. Doi: 10.1037/a0033546.
• Niemiec, C. P., & Ryan, R. M. (2009). Autonomy, competence, and relatedness in the classroom: Applying self-determination theory to educational practice. Theory in Research in Education, 7, 133-144. Doi: 10.1177/1477878509104318.
• Schlichting, M. L., & Preston, A. R. (2014). Memory activation during rest supports upcoming learning of related content. PNAS, 111(44), 15845-15850. Doi: 10.1073/pnas.1404396111.
• VanPatten, B. (2004). Processing instruction: Theory, Research, and Commentary. Mahwah, NJ; Laurence Erlbaum Associates.
• Van der Zee, S. (2015). De effectiviteit van daltononderwijs (Dissertatie). Saxion Progressive Education.