De impact van tussenuren op leerresultaten: een positieve benadering

Geplaatst op 14 augustus 2024

In het onderwijs is het optimaal benutten van alle beschikbare tijd cruciaal voor het verbeteren van leerresultaten. Een strategie die steeds meer aandacht krijgt, is het effectief inzetten van tussenuren – de periodes tussen reguliere lesuren. Deze tussenuren kunnen een waardevolle kans bieden om leerresultaten te verbeteren en de onderwijservaring te verrijken. Dit artikel onderzoekt de positieve effecten van het strategisch inzetten van tussenuren op de leerresultaten van leerlingen en biedt inzichten in hoe deze periodes optimaal kunnen worden benut.

Wat zijn Tussenuren?

Tussenuren verwijzen naar de tijdsblokken die ontstaan tussen reguliere lesuren in een schoolrooster. Dit kan bijvoorbeeld de tijd zijn tussen de ochtend- en middaglessen of tussen verschillende lesblokken op een dag. Deze periodes worden vaak niet volledig benut voor onderwijsactiviteiten, waardoor ze vaak als verloren tijd worden beschouwd. Echter, met een doordachte aanpak kunnen tussenuren worden ingezet voor aanvullende leeractiviteiten, extra ondersteuning of verrijking.

Voordelen van het Inzetten van Tussenuren

1. Verbeterde Leerresultaten

   • Gerichte Ondersteuning: Tussenuren kunnen worden benut voor gerichte ondersteuning van leerlingen die extra hulp nodig hebben. Dit kan variëren van bijles en individuele begeleiding tot remedial teaching. Door deze extra ondersteuning kunnen leerlingen beter begrijpen en integreren wat ze tijdens reguliere lessen hebben geleerd.
   • Versterking van Leerstof: Door tijd te besteden aan het herhalen en versterken van leerstof in tussenuren, kunnen leerlingen hun kennis verdiepen en consolideren. Dit draagt bij aan een betere retentie van informatie en verbeterde prestaties bij toetsen en examens.

2. Verhoogde Betrokkenheid en Motivatie

   • Extra Activiteiten: Tussenuren kunnen worden ingevuld met interessante en relevante extra-curriculaire activiteiten, zoals workshops, projecten en creatieve opdrachten. Dit kan de motivatie en betrokkenheid van leerlingen vergroten door hen de mogelijkheid te geven om hun interesses en talenten verder te ontwikkelen.
   • Autonoom Leren: Door leerlingen de ruimte te geven om zelfstandig te werken aan projecten of onderzoek tijdens tussenuren, kunnen ze meer verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leerproces. Dit bevordert zelfstandigheid en een grotere betrokkenheid bij hun leerdoelen.

3. Efficiënt Gebruik van Tijd

   • Vermijden van Leegloop: Het effectief inzetten van tussenuren voorkomt tijdverspilling en zorgt ervoor dat elke beschikbare les- en leertijd optimaal wordt benut. Dit kan bijdragen aan een meer gestructureerde en productieve leeromgeving.
   • Flexibele Aanpak: Tussenuren bieden flexibiliteit in de planning van onderwijsactiviteiten. Ze kunnen worden gebruikt om in te spelen op de behoeften van leerlingen en om aanvullende activiteiten te plannen zonder de reguliere lesroosters te verstoren.

Strategieën voor het Effectief Inzetten van Tussenuren

1. Plannen en Structureren

   • Tijdschema’s en Roosters: Ontwikkel duidelijke tijdschema’s en roosters voor het gebruik van tussenuren. Dit zorgt ervoor dat leerlingen weten welke activiteiten plaatsvinden en dat de tijd efficiënt wordt benut.
   • Prioriteiten Stellen: Identificeer prioriteiten voor het gebruik van tussenuren, zoals het bieden van extra ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben of het plannen van verrijkende activiteiten die bijdragen aan de leerdoelen.

2. Gerichte Ondersteuning en Begeleiding

   • Individuele Begeleiding: Organiseer één-op-één of kleine groepssessies tijdens tussenuren om specifieke leerbehoeften aan te pakken. Dit kan helpen om eventuele leerachterstanden in te halen en biedt de mogelijkheid voor gepersonaliseerde begeleiding.
   • Remedial Onderwijs: Gebruik tussenuren voor remedial onderwijs om leerlingen te ondersteunen die moeite hebben met bepaalde vakken of concepten. Dit kan helpen om hun kennis en vaardigheden op peil te brengen en hun leerresultaten te verbeteren.

3. Creëren van Inspirerende Leeractiviteiten

   • Projecten en Workshops: Plan projecten, workshops en andere leeractiviteiten die leerlingen uitdagen en inspireren. Dit kan variëren van creatieve projecten en groepsopdrachten tot gastsprekers en praktische workshops.
   • Zelfstandig Werk: Moedig leerlingen aan om zelfstandig te werken aan persoonlijke projecten of onderzoek tijdens tussenuren. Dit kan hen helpen om eigen interesses te verkennen en zelfstandig leren te bevorderen.

4. Feedback en Evaluatie

   • Regelmatige Evaluatie: Voer regelmatig evaluaties uit om te beoordelen hoe effectief de tussenuren worden ingezet. Verzamel feedback van leerlingen en docenten om te begrijpen wat werkt en waar verbeteringen mogelijk zijn.
   • Aanpassingen en Verbeteringen: Gebruik de feedback en evaluatieresultaten om het gebruik van tussenuren continu te verbeteren. Pas strategieën aan op basis van de behoeften van leerlingen en de effectiviteit van de activiteiten.

Ervaringen en Voorbeelden uit de Praktijk

Onderzoek en praktijkervaringen laten zien dat scholen die tussenuren effectief inzetten positieve resultaten behalen. Enkele voorbeelden van succesvolle toepassingen zijn:

1. Bijles en Remedial Onderwijs: Scholen hebben tussenuren gebruikt om bijles te geven aan leerlingen die extra hulp nodig hadden. Dit heeft geleid tot aanzienlijke verbeteringen in hun prestaties en een grotere betrokkenheid bij het leerproces.

2. Creatieve en Verrijkende Activiteiten: Sommige scholen hebben tussenuren benut voor creatieve workshops en projecten die leerlingen de kans geven om hun talenten en interesses verder te ontwikkelen. Dit heeft niet alleen de motivatie verhoogd, maar ook de betrokkenheid en plezier in leren vergroot.

3. Zelfstandig Onderzoek: In andere gevallen hebben scholen leerlingen aangemoedigd om zelfstandig onderzoek te doen tijdens tussenuren. Dit heeft geleid tot verbeterde probleemoplossende vaardigheden en een grotere zelfstandigheid in het leerproces.

Aanbevelingen voor Succesvolle Implementatie

1. Communicatie en Betrokkenheid

   • Informatievoorziening: Communiceer duidelijk met leerlingen over de activiteiten en mogelijkheden die beschikbaar zijn tijdens tussenuren. Zorg ervoor dat zij op de hoogte zijn van wat er te verwachten valt en hoe ze kunnen deelnemen.
   • Betrekken van Leerlingen: Betrek leerlingen bij de planning en uitvoering van activiteiten tijdens tussenuren. Dit kan hun betrokkenheid vergroten en ervoor zorgen dat de activiteiten aansluiten bij hun interesses en behoeften.

2. Opleiding en Ondersteuning voor Docenten

   • Training: Bied training en ondersteuning aan docenten over het effectief inzetten van tussenuren. Dit kan helpen bij het ontwikkelen van effectieve strategieën en het maximaliseren van de impact van deze periodes.
   • Samenwerking: Moedig samenwerking tussen docenten aan om het gebruik van tussenuren te coördineren en te optimaliseren. Dit kan bijdragen aan een samenhangend en effectief onderwijsaanbod.

3. Flexibele en Aanpasbare Strategieën

   • Aanpassingsvermogen: Wees flexibel en bereid om de strategieën voor het gebruik van tussenuren aan te passen op basis van de behoeften en feedback van leerlingen en docenten.
   • Innovatieve Benaderingen: Experimenteer met verschillende benaderingen en activiteiten om te ontdekken wat het beste werkt voor jouw specifieke onderwijscontext en leerlingenpopulatie.

Conclusie

Het strategisch inzetten van tussenuren kan een aanzienlijke positieve impact hebben op de leerresultaten van leerlingen. Door gerichte ondersteuning te bieden, de betrokkenheid te verhogen en de beschikbare tijd efficiënt te gebruiken, kunnen scholen het meeste uit deze periodes halen. Het ontwikkelen van duidelijke plannen, het creëren van inspirerende leeractiviteiten en het verzamelen van feedback zijn cruciale stappen om het succes van tussenuren te waarborgen. Met een doordachte en flexibele benadering kunnen scholen de leerervaring verrijken en de academische prestaties van hun leerlingen verbeteren.

Geraadpleegde bronnen 

• Sol, Y. & Stokking, K. (2008). Keuzewerktijd en verandering van leercultuur. Invoering van keuzewerktijduren en effecten op leerlingen en docenten in een school voor voortgezet onderwijs. Utrecht: Ivlos en Universiteit Utrecht.
• Scheerens, J., Hendriks, M., Luyten, H., Sleegers, P., & Glas, C. (2013). Productive time in education. A Review of the Effectiveness of Teaching Time at School, Homework and Extended Time Outside School Hours. Enschede: University of Twente.
• Simons, P. R. J. (1998). Het verloop van leerprocessen. Handboek leerlingbegeleiding, 2151-2151.
• Simons, P. R. J., & Zuijlen, J. G. G. (1995). Van zelfstandig werken naar zelf verantwoordelijk leren. Studiehuisreeks, 4, 7-20.
• Van de Nieuwegiessen, P., Verlegh-Snel, B., & Oomes, M. (2009). KWT: zin of onzin? Universiteit Utrecht, Master’s thesis.
• Van Dijk, J. (2013) Passend onderwijs voor de (hoog)begaafde leerling. Universiteit Maastricht, Master’s thesis.