Leren met scripts: verbeteren van lees- en schrijfonderwijs voor leerlingen met laaggeletterdheid

Geplaatst op 13 augustus 2024

Laaggeletterdheid vormt een aanzienlijke uitdaging in het onderwijs, waarbij leerlingen vaak moeite hebben met basale lees- en schrijfvaardigheden. Het gebruik van scripts in het onderwijs kan een effectieve strategie zijn om deze vaardigheden te verbeteren. Dit artikel onderzoekt hoe het toepassen van scripts kan bijdragen aan het versterken van lees- en schrijfonderwijs voor leerlingen met laaggeletterdheid en biedt praktische richtlijnen voor het implementeren van deze methode in de klas.

Wat Zijn Scripts in Onderwijs?

Scripts in onderwijs zijn gestructureerde tekstfragmenten die dienen als richtlijnen of sjablonen voor leerlingen om specifieke lees- en schrijfactiviteiten te voltooien. Deze scripts kunnen variëren van gedetailleerde stappenplannen tot eenvoudig gestructureerde zinnen en zinnen die leerlingen helpen bij het organiseren van hun gedachten en het produceren van tekst.

Scripts bieden leerlingen een hulpmiddel om de complexe processen van lezen en schrijven te vereenvoudigen door hen concrete voorbeelden en structuren te bieden waarmee ze kunnen werken. Dit kan vooral nuttig zijn voor leerlingen die worstelen met het ontwikkelen van zelfvertrouwen en vaardigheden op het gebied van lezen en schrijven.

Het Belang van Scripts voor Leerlingen met Laaggeletterdheid

Leerlingen met laaggeletterdheid hebben vaak moeite met de basisvaardigheden die nodig zijn voor effectief lezen en schrijven. Scripts kunnen hen helpen door:

• Structuur te Bieden: Scripts geven een duidelijke structuur en richtlijnen, waardoor leerlingen gemakkelijker door het lees- en schrijfproces kunnen navigeren.
• Begeleiding te Geven: Ze fungeren als een stapsgewijze handleiding die leerlingen ondersteunt bij het ontwikkelen van lees- en schrijfvaardigheden.
• Vertrouwen te Vergroten: Door een concrete leidraad te bieden, kunnen scripts helpen bij het opbouwen van vertrouwen bij leerlingen die zich anders overweldigend voelen door het schrijven en lezen.

Effectieve Scriptstrategieën voor Lees- en Schrijfonderwijs

Er zijn verschillende manieren waarop scripts effectief kunnen worden ingezet in het lees- en schrijfonderwijs voor leerlingen met laaggeletterdheid. Hier zijn enkele strategieën die kunnen bijdragen aan verbeterde lees- en schrijfprestaties:

1. Leesscripts: Verbeteren van Tekstbegrip

Leesscripts kunnen leerlingen helpen om systematisch teksten te analyseren en te begrijpen. Dit kan worden bereikt door:

• Geleide Lezen: Gebruik scripts om leerlingen te begeleiden bij het lezen van teksten door hen vragen te laten beantwoorden over de inhoud, structuur en bedoeling van de tekst. Dit kan helpen om een dieper begrip te ontwikkelen.
• Samenvattingsschema's: Voorzie scripts met prompts voor het samenvatten van tekstgedeelten, zoals 'Hoofdidee', 'Belangrijke Details' en 'Conclusie'. Dit helpt leerlingen om de belangrijkste informatie uit teksten te extraheren.
• Vragen en Antwoorden: Scripts die vragen en antwoorden bevatten kunnen leerlingen helpen bij het oefenen van begrijpend lezen. Laat leerlingen de vragen beantwoorden en controleer vervolgens hun antwoorden met behulp van het script.

2. Schrijfscripts: Structuur en Coherentie

Schrijfscripts kunnen leerlingen ondersteunen bij het organiseren en structureren van hun schrijfsels. Dit kan worden bereikt door:

• Stapsgewijze Instructies: Bied scripts met stapsgewijze instructies voor het schrijven van verschillende tekstsoorten, zoals brieven, essays of verhalen. Dit helpt leerlingen om het schrijfproces systematisch te benaderen.
• Opbouw van Teksten: Voorzie scripts die leerlingen helpen bij het structureren van hun teksten, zoals het inleiding, kern en conclusie. Dit bevordert coherentie en duidelijkheid in hun schrijfwerk.
• Voorbeeldzinnen en -structuren: Geef scripts met voorbeeldzinnen en zinsstructuren die leerlingen kunnen gebruiken als sjablonen voor hun eigen schrijven. Dit biedt een concreet referentiepunt en helpt bij het ontwikkelen van schrijftaal.

3. Integratie met Digitale Hulpmiddelen

De integratie van digitale hulpmiddelen kan de effectiviteit van scripts verhogen:

• Online Scripts en Sjablonen: Maak gebruik van online platforms en tools die scripts en sjablonen aanbieden. Dit biedt leerlingen toegang tot digitale middelen die ze kunnen gebruiken tijdens hun lees- en schrijfactiviteiten.
• Interactieve Scripts: Ontwikkel interactieve scripts die leerlingen kunnen invullen of aanpassen op digitale apparaten. Dit maakt de leerervaring dynamischer en aangepast aan de behoeften van de leerling.

4. Differentiatie en Aangepaste Scripts

Differentiatie is cruciaal voor het inspelen op de diverse behoeften van leerlingen:

• Niveau-Aangepaste Scripts: Ontwikkel scripts die zijn afgestemd op verschillende lees- en schrijfniveaus. Dit zorgt ervoor dat elke leerling op zijn of haar eigen niveau kan werken en gemotiveerd blijft.
• Persoonlijke Aanpassingen: Laat ruimte voor persoonlijke aanpassingen in scripts, zodat leerlingen hun eigen ideeën en stemmen kunnen integreren in hun werk.

Implementatie in de Klas

Om scripts effectief te implementeren in het lees- en schrijfonderwijs, kunnen de volgende stappen worden gevolgd:

1. Introductie en Training: Introduceer scripts aan de leerlingen en geef duidelijke uitleg over hoe ze gebruikt moeten worden. Bied training en voorbeelden om hen vertrouwd te maken met de toepassing van scripts in hun werk.

2. Oefening en Herhaling: Laat leerlingen regelmatig oefenen met scripts en geef hen de mogelijkheid om feedback te ontvangen. Herhaling helpt bij het consolideren van hun vaardigheden en het vergroten van hun vertrouwen.

3. Evaluatie en Aanpassing: Evalueer regelmatig de effectiviteit van de scripts en pas ze aan op basis van de voortgang en feedback van de leerlingen. Dit zorgt ervoor dat de scripts blijven voldoen aan de behoeften van de leerlingen.

4. Samenwerking met Ouders: Betrek ouders bij het proces door hen informatie te geven over het gebruik van scripts en hen aan te moedigen om thuis ondersteuning te bieden.

Conclusie

Het gebruik van scripts in het lees- en schrijfonderwijs biedt een waardevolle ondersteuning voor leerlingen met laaggeletterdheid. Door structuur, begeleiding en concrete voorbeelden te bieden, kunnen scripts helpen bij het verbeteren van zowel lees- als schrijfvaardigheden. Door effectieve strategieën te implementeren, digitale hulpmiddelen te integreren, en gedifferentieerde en aangepaste scripts te gebruiken, kunnen leraren een ondersteunende leeromgeving creëren die bijdraagt aan het succes van hun leerlingen. Met een zorgvuldige implementatie en voortdurende evaluatie kunnen scripts een krachtige manier zijn om de uitdagingen van laaggeletterdheid aan te pakken en de lees- en schrijfprestaties van leerlingen te verbeteren.

Geraadpleegde bronnen 

• Aarnoutse, C. A. J. (2004). Ontwikkeling van beginnende geletterdheid. Nijmegen: Katholieke Universiteit Nijmegen.
• Bara, F., Morin, M. F., Alamargot, D., & Bosse, M. L. (2016). Learning different allographs through handwriting: The impact on letter knowledge and reading acquisition. Learning and Individual Differences, 45, 88-94.
• Bara, F., & Morin, M.â€ÂF. (2009). Estâ€Âil nécessaire d'enseigner l'écriture script en première année? Les effets du style d'écriture sur le lien lecture/écriture. Nouveaux Cahiers de la Recherche en Education, 12, 149-160.
• Barrientos, P. (2016). Handwriting development in Spanish children with and without learning disabilities: A graphonomic approach. Journal of Learning Disabilities, 50(5), 552-563.
• Christoffels, I., Baay, P., Bijlsma, I., & Levels, M. (2016). Relatie laaggeletterdheid en armoede. Online geraadpleegd op 8 maart 2021.
• Feder, K. P., & Majnemer, A. (2007). Handwriting development, competency, and intervention. Developmental Medicine & Child Neurology, 49(4), 312-317.
• Graham, S., Harris, K. R., & Fink, B. (2000). Is handwriting causally related to learning to write? Treatment of handwriting problems in beginning writers. Journal of Educational Psychology, 92(4), 620.
• Kennisrotonde. (2017). Wat is er bekend over de relatie tussen verbonden schrift en blokschrift en de cognitieve en motorische ontwikkeling van leerlingen? (KR.113). Den Haag: Kennisrotonde.
• Kennisrotonde (2019). Is er een aantoonbaar causaal verband tussen de kwaliteit van het technisch leesonderwijs in het primair onderwijs (en met name in de groepen 2 en 3) en laaggeletterdheid? (KR. 689). Den Haag: Kennisrotonde.
• Long, H. H., & Mayer, W. C. (1931). Printing versus cursive writing in beginning reading instruction. The Journal of Educational Research, 24(5), 350-364.
• Medwell, J., & Wray, D. (2007). Handwriting: what do we know and what do we need to know? Literacy, 41(1), 10-15.
• Medwell, J. & Wray, D. (2008). Handwriting – A Forgotten Language Skill?, Language and Education, 22(1), 34-47.
• Morin, M. F., Lavoie, N., & Montésinos-Gelet, I. (2012). The effects of manuscript, cursive or manuscript/cursive styles on writing development in Grade 2. Language and Literacy, 14(1), 110-124.
• Santangelo, T., & Graham, S. (2015). A comprehensive meta-analysis of handwriting instruction. Educational Psychological Review, 28, 225-265.
• Van Steenis, R., Fikrat-Wevers, S., Bramer, W., & Arends, L. (2019). Stimulering van geletterdheid met ouder-kindprogramma’s voor kinderen in achterstandssituaties. Een meta-analyse van effecten en werkzame elementen. Amsterdam: Stichting Lezen.