Motiveren van MBO-docenten in technische opleidingen: het belang van mondelinge presentaties

Geplaatst op 7 augustus 2024

In het beroepsonderwijs is de motivatie van docenten cruciaal voor het succes van studenten. Dit geldt bijzonder voor technische opleidingen, waar de kwaliteit van de instructie en de betrokkenheid van de docent een directe invloed hebben op de leerervaring van de studenten. Mondelinge presentaties spelen een belangrijke rol in dit proces, niet alleen voor studenten, maar ook voor docenten zelf. Dit artikel onderzoekt hoe mondelinge presentaties kunnen bijdragen aan de motivatie van MBO-docenten in technische opleidingen en biedt praktische tips om deze vorm van communicatie effectief te integreren in hun dagelijkse werk.

Het Belang van Mondelinge Presentaties voor Docenten

Mondelinge presentaties zijn niet alleen een hulpmiddel voor het overbrengen van kennis aan studenten, maar ook een krachtig middel voor de professionalisering en motivatie van docenten. Het belang van mondelinge presentaties voor MBO-docenten in technische opleidingen kan als volgt worden samengevat:

1. Professionele Ontwikkeling: Het geven van presentaties biedt docenten de kans om hun communicatie- en presentatievaardigheden te ontwikkelen. Dit draagt bij aan hun professionele groei en kan hen helpen om effectiever les te geven.

2. Versterken van Expertise: Door presentaties voor te bereiden en te geven, kunnen docenten hun eigen kennis en vaardigheden verdiepen en bijwerken. Dit versterkt hun rol als expert en verhoogt hun zelfvertrouwen.

3. Onderlinge Inspiratie: Presentaties kunnen dienen als een platform voor het delen van best practices en innovatieve lesmethoden. Dit bevordert een cultuur van samenwerking en voortdurende verbetering onder docenten.

4. Studentbetrokkenheid: Een gemotiveerde en goed geïnformeerde docent kan studenten beter inspireren en betrekken bij het leerproces. Dit leidt tot een verbeterde leerervaring voor de studenten.

Strategieën voor Effectieve Mondelinge Presentaties

Om mondelinge presentaties effectief in te zetten voor het motiveren van MBO-docenten, kunnen de volgende strategieën worden overwogen:

1. Duidelijke Doelstellingen

   Voor elke presentatie moeten duidelijke doelstellingen worden vastgesteld. Dit helpt om de presentatie gericht en relevant te maken. Docenten moeten weten wat ze willen bereiken met hun presentatie, of het nu gaat om het delen van nieuwe lesmethoden, het bespreken van technologische innovaties, of het presenteren van onderzoeksresultaten.

   Voorbeeld: Een presentatie over de implementatie van nieuwe technologieën in de lespraktijk kan als doel hebben om collega's te informeren over de voordelen en de praktische toepassing van deze technologieën.

2. Interactieve Elementen

   Het opnemen van interactieve elementen in presentaties kan de betrokkenheid en motivatie verhogen. Dit kan variëren van interactieve polls en vragenrondes tot groepsdiscussies en hands-on activiteiten. Door de deelname van het publiek te bevorderen, wordt de presentatie dynamischer en relevanter.

   Voorbeeld: Tijdens een presentatie over projectmanagementtools kunnen docenten worden uitgenodigd om in kleine groepen te werken aan het plannen van een fictief project, waarbij ze de besproken tools toepassen.

3. Gebruik van Multimedia

   Het gebruik van multimedia zoals video’s, afbeeldingen, en animaties kan presentaties visueel aantrekkelijker maken en complexe informatie op een begrijpelijke manier overbrengen. Het juiste gebruik van multimedia kan helpen om de aandacht van het publiek vast te houden en de inhoud beter te illustreren.

   Voorbeeld: Bij het presenteren van een case study kan een docent video-opnames van praktijkvoorbeelden gebruiken om de concepten en technieken in actie te tonen.

4. Feedback en Reflectie

   Het verzamelen van feedback na een presentatie is belangrijk om te leren wat goed ging en waar verbetering mogelijk is. Dit kan door middel van evaluatieformulieren, peer reviews of informele gesprekken met collega’s. Reflectie helpt docenten om hun presentatievaardigheden te verbeteren en toekomstige presentaties effectiever te maken.

   Voorbeeld: Na een presentatie kan een docent feedback vragen over de duidelijkheid van de informatie, de interactie met het publiek, en de effectiviteit van de gebruikte middelen.

5. Opleiding en Training

   Investeren in training en opleiding op het gebied van presentatievaardigheden kan docenten helpen om hun vaardigheden te verbeteren. Dit kan door deelname aan workshops, cursussen of het volgen van online trainingen die gericht zijn op effectieve communicatie en presentatie.

   Voorbeeld: Een workshop over het gebruik van PowerPoint en andere presentatiehulpmiddelen kan docenten helpen om visueel aantrekkelijke en goed gestructureerde presentaties te maken.

Voorbeelden van Succesvolle Presentatiepraktijken

1. Peer Presentaties

   Het organiseren van sessies waarbij docenten elkaar presenteren over hun vakgebied of lesmethoden kan een effectieve manier zijn om kennis en ervaring te delen. Dit bevordert samenwerking en kan leiden tot nieuwe inzichten en ideeën voor de eigen lespraktijk.

   Voorbeeld: Maandelijkse bijeenkomsten waarbij verschillende docenten een presentatie geven over een specifiek onderwerp of een nieuw lesplan kunnen een cultuur van continue professionele ontwikkeling bevorderen.

2. Onderwijsconferenties

   Het organiseren van interne of externe onderwijsconferenties biedt docenten de mogelijkheid om hun werk te presenteren aan een breder publiek. Dit kan ook dienen als een platform voor netwerken en het delen van best practices met andere onderwijsprofessionals.

   Voorbeeld: Een jaarlijkse conferentie voor technische opleidingen waarin docenten hun innovatieve projecten en onderzoek presenteren, kan een belangrijke motivatiebron zijn.

3. Online Presentatieplatforms

   Het gebruik van online platforms voor presentaties kan flexibiliteit bieden en de deelname aan presentaties vergemakkelijken. Dit kan vooral nuttig zijn voor docenten die op verschillende locaties werken of die deelname aan fysieke bijeenkomsten moeilijk vinden.

   Voorbeeld: Het organiseren van webinars waarin docenten hun expertise delen en vragen van het publiek beantwoorden, kan een effectieve manier zijn om kennis te verspreiden en interactie te bevorderen.

Het Implementeren van Presentaties in de Dagelijkse Praktijk

Het integreren van mondelinge presentaties in de dagelijkse praktijk van MBO-docenten vereist planning en toewijding. Hier zijn enkele stappen die kunnen helpen bij het implementeren van deze strategieën:

1. Planning en Voorbereiding

   Zorg voor voldoende tijd en middelen voor de voorbereiding van presentaties. Dit omvat het ontwikkelen van inhoud, het oefenen van de presentatie en het voorbereiden van ondersteunende materialen. Een goed geplande presentatie heeft een grotere kans van slagen en kan bijdragen aan de motivatie van zowel de presentator als het publiek.

2. Creëer een Ondersteunende Cultuur

   Stimuleer een cultuur waarin presentaties worden gezien als een kans voor groei en ontwikkeling, in plaats van als een verplichting. Moedig docenten aan om presentaties te zien als een manier om hun expertise te delen en van elkaar te leren.

3. Evaluatie en Aanpassing

   Na elke presentatie moet er een evaluatie plaatsvinden om te beoordelen wat goed ging en wat verbeterd kan worden. Gebruik de feedback om toekomstige presentaties aan te passen en te verbeteren.

Conclusie

Mondelinge presentaties zijn een waardevol middel om de motivatie en professionele ontwikkeling van MBO-docenten in technische opleidingen te versterken. Door het stellen van duidelijke doelstellingen, het gebruik van interactieve en multimedia-elementen, het verzamelen van feedback, en het bieden van training, kunnen docenten hun presentatievaardigheden verbeteren en hun betrokkenheid vergroten. Deze benaderingen dragen niet alleen bij aan hun eigen professionele groei, maar ook aan een dynamische en inspirerende leeromgeving voor hun studenten. Het integreren van effectieve presentatiepraktijken in de dagelijkse werkroutine van docenten kan leiden tot een positievere en meer motiverende onderwijservaring.

Geraadpleegde bronnen 

• Bolle (2009). Drieslag Taal. Praktijkboek Taalbeleid Nederlands in het mbo. Gedownload van https://taalenrekenenmbo.nl/app/uploads/drieslag-taal-def.pdf
• Bolle, T. & Meelis, I. van (2014). Taalbewust beroepsonderwijs. Vijf vuistregels voor effectieve didactiek. Bussum: Coutinho.
• College voor Toetsen en Examens (2017). Rapportage referentieniveaus 2016-2017. Invoering centrale toetsing en examinering referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen en Engels mbo.
• Elbers, E. (2013). Iedere les een Nederlandse taalles? Taal- en vakonderricht in het beroepsonderwijs. Levende Talen Tijdschrift, 14, 4,14-27.
• Elbers, E. (2012). Iedere les een taalles? Taalvaardigheid en vakonderwijs in het (v)mbo. De Stand van zaken in theorie en onderzoek. Verkorte weergave van het rapport. Gedownload van: https://www.nro.nl/wp-content/uploads/2014/05/PROO-Iedere-les-een-taalles-Ed-Elbers-ea.pdf .
• Ginkel, S. van, Gulikers, J., Biemans, H., & Mulder, M. (2015). Towards a set of design principles for developing oral presentation competence: A synthesis of research in higher education Educational Research Review, 14, 62-80.
• Grez, L. de (2009). Optimizing the instructional environment to learn presentation skills. Dissertatie. Gent: Universiteit Gent.
• Grez, L. de, Valcke, M., & Roozen, I. (2009). The impact of goal orientation, self-reflection and personal characteristics on the acquisition of oral presentation skills. European Journal of Psychology of Education, 3, 293-306.
• Groeneveld, M.J. & Steensel, K. van (2009). Kenmerkend mbo: Een vergelijkend onderzoek naar de kenmerken van mbo-leerlingen, vmbo-leerlingen en de generatie Einstein. Hilversum: Hiteq. http://www.beteronderwijsnederland.nl/files/Kenmerkend-Mbo-20091.pdf .
• Groot, A., Houtkoop, W., Steehouder, P., & Buisman, M. (2015). Taalniveaus op het mbo. De leesvaardigheid van Nederlandse mbo’ers in (inter)nationaal perspectief. ’s Hertogenbosch: Expertisecentrum Beroepsonderwijs.
• Kennisrotonde. (2016a). Wat is er bekend over de didactische strategieën waarmee docenten de motivatie en leergierigheid bij mbo studenten positief kunnen beïnvloeden? (KR. 7). Den Haag: NRO, Kennisrotonde . Zie https://www.nro.nl/wp-content/uploads/2016/07/007-Antwoordformulier-Wat-is-er-bekend-over-de-didactische-strategieën-waarmee-docenten-de-motivatie-en-leergierigheid-bij-mbo-studenten-positief-kunnen-beïnvloeden.pdf
• Kennisrotonde. (2016b). Wat zijn de specifieke kenmerken van mbo-studenten niveau 3 voor curriculumontwerp? (KR 66). Den Haag: NRO, Kennisrotonde. Zie https://www.nro.nl/wp-content/uploads/2016/07/066-Antwoordformulier-kenmerken-mbo-studenten.pdf
• Kennisrotonde. (2017). Wat zijn kenmerken van de mbo-populatie en presteren deze studenten beter wanneer de onderwijsaanpak wordt afgestemd op die kenmerken? (KR.255). Den Haag: NRO, Kennisrotonde. Zie https://www.nro.nl/wp-content/uploads/2017/12/255-antwoord-kenmerken-mbo-leerlingen.pdf
• Raaphorst, E. & Steehouder, P. (2011) Taal terug op het mbo. Beleid en praktijk van (nieuw) taalonderwijs in het middelbaar beroepsonderwijs. ’s-Hertogenbosch: ecbo.
• Raaphorst, E. (2013). Diversiteit in het Nederlandse taalonderwijs in mbo-instellingen. Levende Talen Tijdschrift, 14,3, 41-48.
• Scharten, S., Netten, S., Gerritsen, R., & Kuijpers, A. (2015). Mbo taalexperiment. Expertisecentrum Nederlands/Centraal Planbureau http://bit.ly/2HuSxnC
• Veen, I. van der, Peetsma, T., Triesscheijn, B., & Karssen, M. (2013). Een poging tot verbetering van motivatie en studieloopbaan in het mbo. Amsterdam: Kohnstamm Instituut.