Het gebruik van de ouderversie van de SDQ voor het signaleren van problemen bij kinderen met een migratieachtergrond

Geplaatst op 22 augustus 2024

Het signaleren van problemen bij kinderen met een migratieachtergrond kan complex zijn door culturele en taalkundige barrières. De Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ) is een veelgebruikte tool voor het beoordelen van sociaal-emotionele problemen bij kinderen. Deze vragenlijst is er ook in een versie gericht op ouders, die kan helpen bij het identificeren van problemen en het ondersteunen van de ontwikkeling van kinderen. Dit artikel verkent hoe de ouderversie van de SDQ kan worden ingezet voor het signaleren van problemen bij kinderen met een migratieachtergrond, en bespreekt de uitdagingen en voordelen van het gebruik van deze tool in verschillende culturele contexten.

Wat is de Ouderversie van de SDQ?

De SDQ is een screeningsinstrument dat ontworpen is om sociaal-emotionele problemen bij kinderen en adolescenten te identificeren. De vragenlijst is beschikbaar in verschillende versies, waaronder een versie voor ouders, leerkrachten en jongeren zelf. De ouderversie van de SDQ richt zich specifiek op het verzamelen van informatie over de gedragingen en emotionele toestand van het kind vanuit het perspectief van de ouders.

De ouderversie van de SDQ bestaat uit 25 items verdeeld over vijf domeinen:

1. Emotionele Problemen: Symptomatiek zoals somberheid, angst en angststoornissen.
2. Gedragsproblemen: Problemen zoals agressie, delinquent gedrag en opstandigheid.
3. Hyperactiviteit en Aandacht: Problemen met concentratie en impulsief gedrag.
4. Peerproblemen: Moeilijkheden in sociale interacties en relaties met leeftijdsgenoten.
5. Prosociaal Gedrag: Gedrag dat positief en sociaal verantwoord is, zoals empathie en behulpzaamheid.

Het Signaleren van Problemen bij Kinderen met een Migratieachtergrond

Het signaleren van problemen bij kinderen met een migratieachtergrond kan bijzonder uitdagend zijn vanwege verschillen in culturele normen, waarden en taalbarrières. De ouderversie van de SDQ biedt echter waardevolle inzichten, mits het correct wordt toegepast en geïnterpreteerd. Hier zijn enkele overwegingen voor het effectief gebruik van de SDQ bij deze doelgroep:

1. Culturele Sensitiviteit en Interpretatie

Culturele verschillen kunnen invloed hebben op hoe ouders problemen waarnemen en rapporteren. Het is belangrijk om te begrijpen dat de SDQ in verschillende culturele contexten mogelijk anders geïnterpreteerd kan worden. Wat in de ene cultuur als problematisch gedrag wordt gezien, kan in een andere cultuur als normaal worden beschouwd.

• Culturele Normen: Zorg ervoor dat de vragenlijst wordt uitgelegd in de context van de culturele normen en waarden van de ouders. Dit kan helpen om een nauwkeuriger beeld te krijgen van de problemen die ouders ervaren.
• Training en Voorlichting: Train professionals die de SDQ gebruiken om culturele gevoeligheid te waarborgen en hen bewust te maken van de impact van culturele verschillen op de interpretatie van de vragenlijst.

2. Taalbarrières en Begrip

Taalbarrières kunnen de nauwkeurigheid van de informatie die uit de SDQ wordt verkregen beïnvloeden. Ouders met een migratieachtergrond kunnen moeite hebben met het begrijpen van de vragen of het uiten van hun zorgen in een niet-moedertaal.

• Vertalingen en Aanpassingen: Zorg voor een vertaalde versie van de SDQ in de moedertaal van de ouders, indien beschikbaar. Dit kan helpen om misverstanden te voorkomen en de betrouwbaarheid van de informatie te verbeteren.
• Tolkdiensten: Overweeg het gebruik van tolken om ouders te helpen bij het invullen van de vragenlijst en om ervoor te zorgen dat zij de vragen goed begrijpen.

3. Verhoogd Bewustzijn en Educatie

Het verhogen van het bewustzijn over mentale gezondheid en educatie kan ouders helpen om problemen eerder te herkennen en te rapporteren. Dit geldt vooral voor ouders uit migratieachtergronden die mogelijk minder bekend zijn met lokale hulpbronnen en interventies.

• Voorlichtingsprogramma’s: Ontwikkel programma’s die ouders informeren over de SDQ, de tekenen van sociaal-emotionele problemen en de beschikbare hulpbronnen. Dit kan helpen om de bereidheid van ouders om problemen te melden te vergroten.
• Hulplijnen en Ondersteuning: Bied ouders toegang tot ondersteuning en adviesdiensten die hen kunnen helpen bij het begrijpen en gebruiken van de SDQ.

Voordelen van de Ouderversie van de SDQ

De ouderversie van de SDQ biedt verschillende voordelen bij het signaleren van problemen, vooral bij kinderen met een migratieachtergrond:

1. Holistische Benadering

De SDQ biedt een holistische benadering door verschillende aspecten van het sociaal-emotionele functioneren van een kind te beoordelen. Dit kan helpen om een volledig beeld te krijgen van de problemen die kinderen ervaren, en om te bepalen welke gebieden extra aandacht nodig hebben.

2. Betrouwbare Informatie

De informatie die ouders verstrekken via de SDQ kan waardevolle inzichten bieden in het gedrag en de emotionele toestand van hun kinderen. Dit is vooral nuttig als ouders goed geïnformeerd zijn over de vragenlijst en de symptomen die deze meet.

3. Vroegtijdige Detectie

Door regelmatig gebruik te maken van de SDQ kunnen problemen vroegtijdig worden gesignaleerd. Dit maakt tijdige interventies en ondersteuning mogelijk, wat cruciaal kan zijn voor het welzijn en de ontwikkeling van kinderen.

Uitdagingen en Aanbevelingen

Hoewel de SDQ een nuttig instrument is, zijn er uitdagingen bij het gebruik ervan met kinderen van migrantenouders:

1. Validiteit en Betrouwbaarheid

Er moet aandacht worden besteed aan de validiteit en betrouwbaarheid van de SDQ in verschillende culturele contexten. Onderzoek naar hoe goed de SDQ functioneert binnen verschillende culturele groepen kan helpen om aanpassingen te maken die de nauwkeurigheid verbeteren.

2. Integratie van Resultaten

De resultaten van de SDQ moeten worden geïntegreerd met andere evaluaties en observaties om een volledig begrip van de situatie te krijgen. Het is belangrijk om de SDQ-resultaten te combineren met input van leraren, psychologen en andere professionals die met het kind werken.

3. Feedback en Verbetering

Verzamel feedback van ouders en professionals over hun ervaringen met de SDQ. Gebruik deze feedback om het gebruik van de SDQ te verbeteren en om eventuele problemen bij de implementatie te adresseren.

Conclusie

De ouderversie van de SDQ is een waardevol instrument voor het signaleren van sociaal-emotionele problemen bij kinderen, inclusief die met een migratieachtergrond. Door culturele sensitiviteit te waarborgen, taalbarrières te overwinnen en educatie te bieden, kunnen we de effectiviteit van de SDQ verbeteren en ervoor zorgen dat alle kinderen de ondersteuning krijgen die ze nodig hebben. Door het combineren van de SDQ met andere evaluaties en feedback te gebruiken, kunnen we een holistisch en nauwkeurig beeld krijgen van de problemen waarmee kinderen worden geconfronteerd en passende interventies implementeren.

Geraadpleegde bronnen 

• Achenbach, T. M., Becker, A., Döpfner, M., Heiervang, E., Roessner, V., Steinhausen, H. C., & Rothenberger, A. (2008). Multicultural assessment of child and adolescent psychopathology with ASEBA and SDQ instruments: research findings, applications, and future directions. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 49, 251-275.
• Acquadro, C., Conway, K., Hareendran, A., Aaronson, N., & European Regulatory Issues and Quality of Life Assessment (ERIQA) Group. (2008). Literature review of methods to translate healthâ€Ârelated quality of life questionnaires for use in multinational clinical trials. Value in Health, 11, 509-521.
• Bellaart, H., Day, M., & Gilsing, R. (2012). Effectief bereik van alle doelgroepen door jeugdhulp Den Haag. Verwey-Jonker Instituut.
• Borra, R., Van Dijk, R., & Verboom, R. (2016). Cultuur en psychodiagnostiek: Professioneel werken met psychodiagnostische instrumenten. Springer.
• CBS. (2021). Bevolking, kerncijfers.
• Duinhof, E. L., Lek, K. M., De Looze, M. E., Cosma, A., Mazur, J., Gobina, I., Wüstner, A., Vollebergh, W. A. M., & Stevens, G. W. J. M. (2020). Revising the self-report strengths and difficulties questionnaire for cross-country comparisons of adolescent mental health problems: the SDQ-R. Epidemiology and Psychiatric Sciences, 29, e35.
• Essau, C. A., Olaya, B., Anastassiouâ€ÂHadjicharalambous, X., Pauli, G., Gilvarry, C., Bray, D., O’Callaghan, J., & Ollendick, T. H. (2012). Psychometric properties of the Strength and Difficulties Questionnaire from five European countries. International Journal of Methods in Psychiatric Research, 21, 232-245.
• Gjersing, L., Caplehorn, J. R., & Clausen, T. (2010). Cross-cultural adaptation of research instruments: Language, setting, time and statistical considerations. BMC Medical Research Methodology, 10, 13.
• Goedhart, A. W., Treffers, P. D., & Van Widenfelt, B. M. (2003). Vragen naar psychische problemen bij kinderen en adolescenten. De Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ). Maandblad Geestelijke Volksgezondheid, 58(11), 1018-1035.
• Los, A. M., Cents, R., Harmsen, H., & Bindels, P. (2016). Niet-westerse allochtonen met SOLK. Huisarts en wetenschap, 59, 172-175.
• Matsumoto, D., Yoo, S. H., & Fontaine, J. (2008). Mapping expressive differences around the world: The relationship between emotional display rules and individualism versus collectivism. Journal of Cross-cultural Psychology, 39, 55-74.
• Maurice-Stam, H., Haverman, L., Splinter, A., Van Oers, H. A., Schepers, S. A., & Grootenhuis,     M. A. (2018). Dutch norms for the Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ)–parent form for children aged 2–18 years. Health and Quality of Life Outcomes, 16, 123.
• Mieloo, C. L., Bevaart, F., Donker, M. C., Van Oort, F. V., Raat, H., & Jansen, W. (2014). Validation of the SDQ in a multi-ethnic population of young children. The European Journal of Public Health, 24, 26-32.
• Nieuwboer, C. (2018). Publieksrapportage onderzoek ‘Superdivers opvoeden’ van dr. Christa Nieuwboer i.o. van Stichting Opvoeden.nl – Hoe sluiten we met opvoedinformatie nog beter aan op ouders met een niet-westerse migratieachtergrond? Stichting Opvoeden.nl
• Stephan, W. G., Stephan, C. W., & De Vargas, M. C. (1996). Emotional expression in Costa Rica and the United States. Journal of Cross-Cultural Psychology, 27, 147-160.
• Stolk, Y., Kaplan, I., & Szwarc, J. (2017). Review of the strengths and difficulties questionnaire translated into languages spoken by children and adolescents of refugee background. International Journal of Methods in Psychiatric Research, 26, e1568.
• Theunissen, M. H., de Wolff, M. S., van Grieken, A., & Mieloo, C. (2016). Handleiding voor het gebruik van de Strengths and Difficulties Questionnaire binnen de Jeugdgezondheidszorg. TNO.
• Van Widenfelt, B. M., Goedhart, A. W., Treffers, P. D., & Goodman, R. (2003). Dutch version of the Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ). European Child & Adolescent Psychiatry, 12, 281-289.
• Zwirs, B., Burger, H., Schulpen, T., Vermulst, A. A., HiraSing, R. A., & Buitelaar, J. (2011). Teacher ratings of children’s behavior problems and functional impairment across gender and ethnicity: Construct equivalence of the Strengths and Difficulties Questionnaire. Journal of Cross-Cultural Psychology, 42, 466-481.