Het verbeteren van lezen op woordniveau in groep 5: strategieën en aanpakken

Geplaatst op 15 augustus 2024

Lezen is een essentiële vaardigheid die kinderen op jonge leeftijd ontwikkelen, en het vormt de basis voor hun toekomstige educatieve succes. In groep 5 van het basisonderwijs hebben leerlingen al een aantal jaren leesonderwijs achter de rug, maar het blijft van cruciaal belang om hun leesvaardigheid verder te verfijnen. Het lezen op woordniveau is een belangrijk aspect dat niet alleen de leesvaardigheid verbetert, maar ook bijdraagt aan het begrijpend lezen. In dit artikel bespreken we effectieve strategieën en aanpakken om het lezen op woordniveau in groep 5 te verbeteren.

Waarom Lezen op Woordniveau Belangrijk is

Lezen op woordniveau verwijst naar de vaardigheid om woorden nauwkeurig en vloeiend te herkennen en uit te spreken. Deze vaardigheid is een cruciaal onderdeel van de leesontwikkeling, omdat het leerlingen helpt om teksten efficiënter en met beter begrip te lezen. Als leerlingen worstelen met het lezen van individuele woorden, kan dit hun algehele leesbegrip negatief beïnvloeden. Daarom is het essentieel dat ze deze vaardigheid goed onder de knie krijgen.

Vloeiend lezen draagt bij aan het zelfvertrouwen van leerlingen. Wanneer ze in staat zijn om woorden zonder veel moeite te lezen, kunnen ze zich meer richten op de inhoud en betekenis van de tekst. Dit verhoogt niet alleen hun leesplezier, maar ook hun motivatie om te blijven lezen en leren.

Strategieën voor het Verbeteren van Lezen op Woordniveau

Er zijn verschillende strategieën die leerkrachten kunnen gebruiken om de leesvaardigheid op woordniveau bij hun leerlingen te bevorderen. Hier zijn enkele van de meest effectieve methoden:

1. Gerichte Woordenschatuitbreiding

   Het uitbreiden van de woordenschat is essentieel voor het verbeteren van de leesvaardigheid. Leerkrachten kunnen leerlingen helpen nieuwe woorden te leren door deze in context te introduceren en te bespreken. Dit kan gedaan worden door middel van verhalen, teksten en gerichte woordenschatlessen. Door nieuwe woorden regelmatig te herhalen en in verschillende contexten te gebruiken, kunnen leerlingen deze woorden beter onthouden en toepassen tijdens het lezen.

2. Fonologische Bewustzijnsoefeningen

   Het fonologische bewustzijn is het vermogen om klanken en klankpatronen in woorden te herkennen en te manipuleren. Oefeningen die dit bewustzijn bevorderen, zoals rijmwoorden, klanksegmentatie, en klankvermenigvuldiging, kunnen leerlingen helpen om beter te begrijpen hoe woorden zijn opgebouwd. Dit inzicht is essentieel voor het decoderen van onbekende woorden.

3. Technische Leesvaardigheid

   Het regelmatig oefenen van technische leesvaardigheid helpt leerlingen om sneller en nauwkeuriger woorden te lezen. Dit kan gedaan worden door herhaald lezen, waarbij leerlingen dezelfde tekst meerdere keren lezen om hun vloeiendheid te verbeteren. Het gebruik van leeskaarten of flitskaarten met woorden kan ook effectief zijn om de snelheid en nauwkeurigheid van het woordlezen te vergroten.

4. Begeleid Lezen

   Tijdens begeleid lezen lezen leerlingen in kleine groepen samen met de leerkracht. De leerkracht modelleert het lezen en biedt ondersteuning wanneer leerlingen woorden tegenkomen die ze moeilijk vinden. Dit geeft leerlingen de kans om hun leesvaardigheid in een ondersteunende omgeving te oefenen en feedback te krijgen.

5. Differentiatie en Individuele Ondersteuning

   Niet alle leerlingen ontwikkelen hun leesvaardigheid in hetzelfde tempo. Differentiatie binnen het leesonderwijs is daarom cruciaal. Leerkrachten moeten in staat zijn om de leesbehoeften van individuele leerlingen te herkennen en aangepaste instructies en ondersteuning te bieden waar nodig. Dit kan betekenen dat sommige leerlingen extra oefeningen krijgen of dat er meer focus ligt op specifieke leesstrategieën.

Implementatie van Leesstrategieën in de Klas

Om deze strategieën effectief te implementeren, is het belangrijk dat leerkrachten een goed gestructureerde en gevarieerde leesomgeving creëren. Hier zijn enkele suggesties voor hoe dit kan worden gedaan:

1. Creëer een Leerrijke Omgeving

   Een klaslokaal dat rijk is aan geschreven woorden en teksten moedigt leerlingen aan om meer te lezen. Dit kan worden bereikt door boekenhoeken, woordmuren, en interactieve leesstations te integreren in de klas. Leerkrachten kunnen ook gebruikmaken van digitale middelen en apps die het lezen bevorderen.

2. Leesroutine en -structuur

   Het instellen van een vaste leesroutine kan helpen om het lezen een dagelijkse gewoonte te maken. Dit kan betekenen dat er elke dag een specifiek moment is voor stillezen, voorlezen, of partnerlezen. Door consistentie te bieden, weten leerlingen wat er van hen wordt verwacht en kunnen ze hun leesvaardigheid regelmatig oefenen.

3. Gebruik van Authenticiteit in Leesteksten

   Het aanbieden van authentieke leesteksten, die relevant en interessant zijn voor de leerlingen, kan hun motivatie om te lezen vergroten. Dit kunnen boeken zijn die aansluiten bij hun interesses, actualiteiten, of onderwerpen die ze in andere vakken behandelen.

4. Monitoring en Evaluatie van Vooruitgang

   Het regelmatig monitoren van de leesontwikkeling van leerlingen helpt leerkrachten om te zien welke strategieën effectief zijn en waar extra ondersteuning nodig is. Dit kan door middel van informele observaties, leesproeven, en het bijhouden van leesdagboeken.

5. Samenwerking met Ouders

   Ouders kunnen een belangrijke rol spelen in het ondersteunen van de leesontwikkeling van hun kinderen. Leerkrachten kunnen ouders betrekken door hen te informeren over leesstrategieën die thuis kunnen worden toegepast, zoals het samen lezen van boeken en het bespreken van woorden.

De Rol van Leerkrachten en Scholen

Leerkrachten spelen een cruciale rol bij het verbeteren van de leesvaardigheid op woordniveau. Zij moeten niet alleen de juiste strategieën kennen en toepassen, maar ook een positieve en ondersteunende leeromgeving creëren. Professionele ontwikkeling en training kunnen leerkrachten helpen om op de hoogte te blijven van de nieuwste leesmethoden en -technieken.

Scholen kunnen ook bijdragen door beleid en programma's te implementeren die het belang van lezen benadrukken. Dit kan betekenen dat er middelen worden vrijgemaakt voor leesmaterialen, het organiseren van leesbevorderende evenementen, en het faciliteren van samenwerkingen tussen leerkrachten, ouders en de gemeenschap.

Conclusie

Het verbeteren van lezen op woordniveau in groep 5 is een belangrijke stap in de leesontwikkeling van leerlingen. Door gerichte strategieën en effectieve lesmethoden toe te passen, kunnen leerkrachten leerlingen helpen om hun leesvaardigheid te versterken en hen voor te bereiden op succesvol begrijpend lezen. Een geïntegreerde aanpak, die zowel de technische aspecten van het lezen als de motivatie en interesse van leerlingen bevordert, is essentieel voor het bevorderen van duurzame leesvaardigheid.

Door een sterke basis te leggen in lezen op woordniveau, worden leerlingen niet alleen beter voorbereid op hun verdere schoolcarrière, maar worden ze ook aangemoedigd om levenslange lezers te worden. Lezen opent de deur naar kennis, begrip en creativiteit, en het is de taak van het onderwijs om deze deur wijd open te houden voor alle leerlingen.

Geraadpleegde bronnen

• Bosman, A.M.T. (1994). Reading and spelling in children and adults.Evidence for a single route model. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam (academisch proefschrift).
• Bosman, A.M.T. (2004). Spellingvaardigheid en leren spellen. In A. Vyt, M. A. G. van Aken, J. D. Bosch, R. J. van der Gaag, & A. J. J. M. Ruijssenaars (Eds.), Jaarboek Ontwikkelingspsychologie, orthopedagogiek en kinderpsychiatrie 6, 2004-2005 (pp. 155-188). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
• Braams, T., & Bosman, A.M.T. (2000). Fonologische vaardigheden, geletterdheid en lees- en spellinginstructie. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 39, 199-211.
• Bus, A. G.; van IJzendoorn, M. H. (1999).Phonological awareness and early reading: A meta-analysis of experimental training studies. Journal of Educational Psychology, Vol 91(3), Sep 1999, 403-414. http://dx.doi.org/10.1037/0022-0663.91.3.403
• Sande, E. van der (2015). Executive Functions for Early Literacy Learning. Nijmegen: Radboud Universiteit.
• Seymour, P. H.K., Aro, M., & Erskine, J.M. (2003). Foundation literacy acquisition in European orthographies. British Journal of Psychology, 94, 143-174.
• Vaessen, A.A. (2010). Cognitive dynamics of fluent reading and spelling development. Maastricht: Universiteit Maastricht (academisch proefschrift).
• Verhagen, W.G.M., C.A.J. Aarnoutse & J.F.J. Van Leeuwe (2010). Spelling and word recognition in Grades 1 and 2. Relations to phonological awareness and naming speed in Dutch children
• in: Applied Psycholinguistics, jrg. 31 , nr. 1, p. 59-80. Geraadpleegd 24-4-2017 op: http://taalunieversum.org/onderwijs/onderzoek/publicatie/3332/.