Ondersteuning van zwakke lezers: de drie-minuten-toets en flitsen van woorden

Geplaatst op 14 augustus 2024

Het verbeteren van leesvaardigheid bij zwakke lezers is een belangrijke uitdaging binnen het onderwijs. Vloeiend kunnen lezen is cruciaal voor succes in vrijwel alle schoolvakken. Om zwakke lezers effectief te ondersteunen, is het belangrijk om hun leesproblemen vroegtijdig te signaleren en aan te pakken. In dit artikel bespreken we de Drie-Minuten-Toets en het flitsen van woorden als twee belangrijke methodes om zwakke lezers te helpen hun leesvaardigheid te verbeteren.

Leesproblemen bij Zwakke Lezers

Zwakke lezers zijn leerlingen die moeite hebben met het vloeiend en accuraat lezen van teksten. Deze problemen kunnen variëren van langzame leessnelheid tot moeite met het begrijpen van wat ze lezen. Vaak ervaren deze leerlingen:

1. Trage Woordherkenning: Ze hebben moeite om woorden snel en correct te herkennen, wat het lezen traag en moeizaam maakt.

2. Onvoldoende Begrip: Door de inspanning die nodig is voor de decodering van woorden, blijft er weinig mentale capaciteit over voor begrip van de tekst.

3. Gebrek aan Leesmotivatie: Door negatieve leeservaringen raken zwakke lezers vaak ontmoedigd, wat hun motivatie om te lezen kan verminderen.

4. Zelfvertrouwenproblemen: Zwakke lezers kunnen een laag zelfbeeld ontwikkelen met betrekking tot hun leesvaardigheid, vooral wanneer ze hun prestaties vergelijken met die van hun leeftijdsgenoten.

De Drie-Minuten-Toets

De Drie-Minuten-Toets is een gestandaardiseerde leestoets die wordt gebruikt om de leesvaardigheid van leerlingen te beoordelen. Deze toets helpt bij het identificeren van zwakke lezers en biedt inzicht in hun leesniveaus. De toets is ontworpen om snel en efficiënt te worden afgenomen en levert belangrijke gegevens op die gebruikt kunnen worden voor gerichte interventies.

Hoe Werkt de Drie-Minuten-Toets?

De Drie-Minuten-Toets bestaat uit een aantal leeskaarten met teksten die leerlingen hardop moeten lezen binnen een tijdsbestek van drie minuten. De leerkracht observeert en noteert hoeveel woorden de leerling correct leest en welke fouten er worden gemaakt. De toets meet:

• Leessnelheid: Het aantal woorden dat correct wordt gelezen in drie minuten.
• Leesnauwkeurigheid: Het aantal fouten dat wordt gemaakt tijdens het lezen.
• Leesbegrip: Hoewel dit niet direct wordt gemeten, kunnen observaties tijdens de toets aanwijzingen geven over het begrip van de leerling.

Toepassing van de Resultaten

De resultaten van de Drie-Minuten-Toets bieden leerkrachten een duidelijk beeld van de leesvaardigheid van hun leerlingen. Op basis van deze gegevens kunnen leerkrachten gerichte interventies ontwikkelen om zwakke lezers te ondersteunen. Dit kan variëren van individuele leesondersteuning tot aanpassingen in de klaspraktijk.

Flitsen van Woorden

Flitsen is een methode die vaak wordt gebruikt om de leesvaardigheid van zwakke lezers te verbeteren. Bij het flitsen worden woorden kort op een scherm getoond om de snelheid van woordherkenning te verhogen. Dit stimuleert de automatische herkenning van woorden, wat essentieel is voor vloeiend lezen.

Hoe Werkt Flitsen?

Tijdens het flitsen worden woorden of zinnen in een snel tempo aan leerlingen getoond, meestal voor een fractie van een seconde. De bedoeling is dat de leerling het woord herkent voordat het van het scherm verdwijnt. Deze techniek kan worden uitgevoerd met behulp van computerprogramma's of flitskaarten.

Voordelen van Flitsen

1. Verbeterde Woordherkenning: Door regelmatige oefening worden woorden sneller herkend, wat leidt tot een vlottere leeservaring.

2. Vergroting van de Leessnelheid: Naarmate leerlingen meer woorden automatisch herkennen, neemt hun leessnelheid toe.

3. Verhoogd Zelfvertrouwen: Succeservaringen met flitsen kunnen het zelfvertrouwen van zwakke lezers vergroten, wat hun motivatie om te lezen versterkt.

4. Versterking van Werkgeheugen: Flitsen stimuleert het werkgeheugen, waardoor leerlingen beter in staat zijn om informatie vast te houden en te verwerken tijdens het lezen.

Integratie in het Curriculum

Om flitsen effectief te integreren in het curriculum, moeten leerkrachten:

• Regelmatige Oefeningen inplannen: Zorg ervoor dat flitssessies regelmatig en consistent worden gehouden om maximale voordelen te behalen.
• Gebruik van Aangepaste Materialen: Pas het flitsmateriaal aan aan het leesniveau en de behoeften van de leerling.
• Monitoren van Vooruitgang: Houd de voortgang van leerlingen bij om aanpassingen te maken waar nodig en om te bepalen of de methode effectief is.

Ondersteunende Leesstrategieën

Naast de Drie-Minuten-Toets en flitsen, kunnen andere leesstrategieën zwakke lezers helpen hun vaardigheden te verbeteren:

1. Gerichte Leesinstructie: Bied systematische en expliciete leesinstructie die zich richt op de specifieke behoeften van zwakke lezers, zoals fonemisch bewustzijn en fonetische kennis.

2. Begripsoefeningen: Gebruik vragen en activiteiten om het leesbegrip te verbeteren, zoals het voorspellen van de inhoud van een tekst of het samenvatten van wat er is gelezen.

3. Leesmotivatie Stimuleren: Creëer een motiverende leesomgeving met aantrekkelijke boeken en leesactiviteiten die aansluiten bij de interesses van de leerlingen.

4. Sociaal-Emotionele Ondersteuning: Werk aan het opbouwen van zelfvertrouwen en motivatie bij zwakke lezers door successen te vieren en een positieve leeservaring te bevorderen.

Conclusie

Het effectief ondersteunen van zwakke lezers vereist een combinatie van diagnostische toetsing, gerichte interventies en motiverende leesstrategieën. De Drie-Minuten-Toets en het flitsen van woorden zijn krachtige instrumenten die leerkrachten kunnen gebruiken om inzicht te krijgen in de leesvaardigheid van hun leerlingen en om gerichte ondersteuning te bieden.

Door deze methoden te combineren met een rijke leesomgeving en persoonlijke aandacht, kunnen zwakke lezers hun leesvaardigheid verbeteren en hun plezier in lezen vergroten. Het is essentieel dat leerkrachten, ouders en ondersteunend personeel samenwerken om een positieve en ondersteunende leeromgeving te creëren waarin elke leerling de kans krijgt om zijn leespotentieel te bereiken. Zo kunnen we ervoor zorgen dat alle kinderen, ongeacht hun startpunt, toegang hebben tot de rijke wereld van lezen en leren.

Geraadpleegde bronnen

• Berends, I. E., & Reitsma, P. (2005). Lateral and central presentation of words with limited exposure duration as remedial training for reading disabled children. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology, 27, 886-896.
• Blok, H., Boendermaker, C., & Oostdam, R. (2011). Begeleid hardop lezen, een effectieve methodiek voor zwakke lezers; handleiding voor de schoolpraktijk.
• Joseph, L. M. (2006). Incremental rehearsal: a flashcard drill technique for increasing retention of reading words. The Reading Teacher, 59 (8), 803-807.
• Kennisrotonde. (2017). Wat is in de literatuur bekend over effectieve werkwijzen voor het verbeteren van het lezen op woordniveau bij leerlingen in groep 5? (KR. 204). Den Haag: Kennisrotonde.
• Kennisrotonde. (2018). Wat zijn de effecten van RALFI-lezen op de technische leesvaardigheid van zwakke leerlingen in de groepen 4 t/m 6? (KR. 383). Den Haag: Kennisrotonde.
• Martin-Chang, S. L. & Levy, B. A (2005). Fluency transfer: Differential gains in reading speed and accuracy following isolated word and context training. Reading and Writing: An Interdisciplinary Journal, 18, 343–376.
• Martin-Chang, S. L., & Levy, B. A. (2006). Word reading fluency: A transfer appropriate processing account of fluency transfer. Reading and Writing, 19, 517-542.
• Nist, L., & Joseph, L. M. (2008). Effectiveness and efficiency of flashcard drill instructional methods on urban first-graders’ word recognition, acquisition, maintenance, and generalization. School Psychology Review, 37 (3), 294-308.
• Scheltinga, F., Gijsel, M., van Druenen, M., & Verhoeven, L. (2011). Protocol Leesproblemen en Dyslexie voor groep 5-8. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands.
• Steenbeek-Planting, E. G. (2012). Should reading errors be taken seriously in assessment and intervention? Nijmegen: Radboud Universiteit Nijmegen.
• Tan, A. & Nicholson, T. (1997). Flashcards revisited: training poor readers to read words faster improves their comprehension of text. Journal of Educational Psychology, 89(2), 276-288.
• Thaler, V., Ebner, E. M., & Wimmer, H. (2004). Training reading fluency in dysfluent readers with high reading accuracy: word specific effects but low transfer to untrained words. Annals of Dyslexia, 54,1, 89-113.
• Til, A. van, Kamphuis, F., Keuning, J., Gijsel, M., Vloedgraven, J., & Wijs, A. de (2018). Wetenschappelijke verantwoording LVS-toetsen DMT. Arnhem: Cito.
• Van den Bosch, K., Van Bon, W. H. J., & Schreuder, R. (1995). Poor readers’ decoding skills: Effects of training with limited exposure duration. Reading Research Quarterly, 30(1), 110-125.