Voorwaarden voor zelfregie in de professionele ontwikkeling van leraren: de rol van schoolleiders

Geplaatst op 17 augustus 2024

Professionele ontwikkeling van leraren is cruciaal voor het verbeteren van onderwijspraktijken en het verhogen van de leerprestaties van leerlingen. In een steeds veranderende onderwijswereld wordt er steeds meer nadruk gelegd op het vermogen van leraren om zelfregie te nemen in hun professionele groei. Dit betekent dat leraren verantwoordelijk zijn voor hun eigen leertrajecten, terwijl schoolleiders hen ondersteunen en faciliteren. Dit artikel onderzoekt de voorwaarden die nodig zijn om zelfregie in de professionele ontwikkeling van leraren mogelijk te maken en de rol van schoolleiders in dit proces.

Het Belang van Zelfregie in Professionele Ontwikkeling

Zelfregie in professionele ontwikkeling verwijst naar het vermogen van leraren om actief hun eigen leerprocessen en carrièrepad te sturen. Dit concept is belangrijk om verschillende redenen:

• Persoonlijke Motivatie: Leraren die zelf verantwoordelijk zijn voor hun ontwikkeling zijn vaak meer gemotiveerd en betrokken bij hun eigen leerproces.
• Gerichte Groei: Zelfregie stelt leraren in staat om hun ontwikkelingsbehoeften te identificeren en gerichte leeractiviteiten te kiezen die aansluiten bij hun specifieke behoeften en doelen.
• Flexibiliteit: Leraren kunnen hun professionele ontwikkeling afstemmen op hun eigen tempo en leerstijl, wat kan bijdragen aan een effectievere en efficiëntere groei.

Voorwaarden voor Zelfregie in Professionele Ontwikkeling

Voor leraren om effectief zelfregie te nemen in hun professionele ontwikkeling, moeten verschillende voorwaarden worden vervuld:

1. Ondersteunend Schoolklimaat

Een ondersteunend schoolklimaat is essentieel voor het bevorderen van zelfregie. Dit omvat:

• Leiderschap en Cultuur: Schoolleiders spelen een cruciale rol in het creëren van een cultuur die zelfregie ondersteunt. Dit betekent dat zij een omgeving moeten bevorderen waarin leraren zich gewaardeerd voelen en de ruimte krijgen om hun eigen ontwikkelingsdoelen te bepalen.
• Feedback en Erkenning: Regelmatige en constructieve feedback van schoolleiders kan leraren helpen bij het stellen van realistische doelen en het identificeren van hun sterke punten en ontwikkelingsgebieden.

2. Toegang tot Professionele Ontwikkelingsbronnen

Leraren moeten toegang hebben tot een breed scala aan professionele ontwikkelingsbronnen om zelfregie te kunnen nemen:

• Opleidingsmogelijkheden: Bied een divers aanbod van opleidingsprogramma’s, workshops en cursussen die aansluiten bij de behoeften en interesses van leraren. Dit kan variëren van pedagogische training tot vakinhoudelijke bijscholing.
• Netwerken en Communities: Faciliteer deelname aan netwerken en communities van praktijk waar leraren ervaringen kunnen uitwisselen en leren van collega’s in vergelijkbare situaties.

3. Tijd en Ruimte voor Ontwikkeling

Zelfregie in professionele ontwikkeling vereist tijd en ruimte:

• Planningsruimte: Zorg ervoor dat leraren voldoende tijd krijgen voor hun professionele ontwikkeling, bijvoorbeeld door ruimte te bieden voor deelname aan trainingen of voor het werken aan ontwikkelingsprojecten binnen hun reguliere werkuren.
• Ondersteuning bij Beheer: Help leraren bij het effectief beheren van hun tijd en prioriteiten, zodat ze ruimte kunnen maken voor hun professionele groei zonder hun reguliere taken in gevaar te brengen.

4. Persoonlijke Ontwikkelingsplannen

Het ontwikkelen van persoonlijke ontwikkelingsplannen is een belangrijke stap in zelfregie:

• Doelstellingen en Actieplannen: Moedig leraren aan om persoonlijke ontwikkelingsdoelen te stellen en actieplannen op te stellen om deze doelen te bereiken. Dit kan helpen om focus en richting te geven aan hun professionele ontwikkeling.
• Reflectie en Evaluatie: Ondersteun leraren bij het reflecteren op hun voortgang en het evalueren van de effectiviteit van hun ontwikkelingsactiviteiten. Regelmatige reflectie kan bijdragen aan het aanpassen van doelen en strategieën indien nodig.

De Rol van Schoolleiders in Zelfregie

Schoolleiders spelen een sleutelrol in het faciliteren van zelfregie bij leraren. Hun rol kan op verschillende manieren worden ingevuld:

1. Cultuur van Zelfregie Creëren

• Leiderschap en Voorbeeldgedrag: Schoolleiders kunnen een cultuur van zelfregie bevorderen door zelf ook voorbeeldgedrag te tonen in hun eigen professionele ontwikkeling. Dit kan leraren inspireren en motiveren om hetzelfde te doen.
• Ondersteunende Beleidsmaatregelen: Ontwikkel en implementeer beleidsmaatregelen die zelfregie ondersteunen, zoals flexibele professionele ontwikkelingsmogelijkheden en een cultuur van continue verbetering.

2. Faciliteren van Toegang tot Bronnen

• Beheer van Professionele Ontwikkeling: Zorg ervoor dat leraren gemakkelijk toegang hebben tot relevante opleidingsbronnen en dat er een duidelijk overzicht is van beschikbare ontwikkelingsmogelijkheden.
• Budget en Middelen: Zorg voor voldoende budget en middelen voor professionele ontwikkeling, zodat leraren de mogelijkheid hebben om de juiste trainingen en cursussen te volgen.

3. Ondersteunen en Begeleiden

• Mentorschap en Coaching: Bied mentorschap en coaching aan voor leraren die behoefte hebben aan begeleiding bij hun professionele ontwikkeling. Dit kan hen helpen om gericht te werken aan hun ontwikkelingsdoelen en om uitdagingen te overwinnen.
• Feedback en Reflectie: Faciliteer regelmatige feedbacksessies en reflectiemomenten, waarin leraren hun voortgang kunnen bespreken en advies kunnen krijgen over hun ontwikkelingsstrategie.

4. Creëren van Ontwikkelingsruimtes

• Professionele Leer Gemeenschappen: Moedig de oprichting van professionele leer gemeenschappen aan, waar leraren kunnen samenwerken, kennis kunnen delen en gezamenlijk aan hun professionele ontwikkeling kunnen werken.
• Tijd en Ruimte: Zorg ervoor dat er tijd en ruimte wordt ingebouwd in de werkplanning van leraren voor hun professionele ontwikkeling en dat dit wordt erkend als een waardevolle bijdrage aan hun werk.

Conclusie

Zelfregie in de professionele ontwikkeling van leraren biedt aanzienlijke voordelen voor zowel de leraren zelf als voor de onderwijskwaliteit als geheel. Voor leraren om effectief zelfregie te kunnen nemen, zijn bepaalde voorwaarden essentieel, waaronder een ondersteunend schoolklimaat, toegang tot ontwikkelingsbronnen, tijd en ruimte voor ontwikkeling, en persoonlijke ontwikkelingsplannen. Schoolleiders spelen een cruciale rol in het faciliteren van deze voorwaarden door een cultuur van zelfregie te creëren, toegang tot bronnen te faciliteren, ondersteuning en begeleiding te bieden, en ontwikkelingsruimtes te creëren. Door deze rol effectief in te vullen, kunnen schoolleiders bijdragen aan een lerarenbestand dat gemotiveerd, betrokken en continu in ontwikkeling is, wat uiteindelijk ten goede komt aan de kwaliteit van het onderwijs.

Geraadpleegde bronnen

• Blank, R.K. & De las Alas, N. (2009). Effects of Teacher Professional Development on Gains in Student Achievement: How Meta Analysis Provides Scientific Evidence Useful to Education Leaders. Washington, DC: Council of Chief State School Officers.
• Bredeson, P.V. (2000). The school principal's role in teacher professional development. Journal of in-service education, 26(2), 385-401.
• Caena, F. (2011). Literature review Quality in Teachers’ continuing professional development. Brussels: European Commission.
• Cordingley, P., Bell, M., Rundell, B., & Evans, D. (2003). The impact of collaborative CPD on classroom teaching and learning. In: Research Evidence in Education Library. London: EPPI-Centre, Social Science Research Unit, Institute of Education, University of London.
• Cordingley, P., Bell, M., Thomason, S., & Firth, A. (2005a) The impact of collaborative continuing professional development (CPD) on classroom teaching and learning. Review: How do collaborative and sustained CPD and sustained but not collaborative CPD affect teaching and learning? In: Research Evidence in Education Library. London: EPPI-Centre, Social Science Research Unit, Institute of Education, University of London.
• Cordingley, P., Bell, M., Evans, D., & Firth, A. (2005b). The impact of collaborative CPD on classroom teaching and learning. Review: What do teacher impact data tell us about collaborative CPD? In: Research Evidence in Education Library. London: EPPI-Centre, Social Science Research Unit, Institute of Education, University of London.
• Cordingley, P., Bell, M., Isham, C., Evans, D., & Firth, A. (2007). What do specialists do in CPD programmes for which there is evidence of positive outcomes for pupils and teachers? Report. In: Research Evidence in Education Library. London: EPPI-Centre, Social Science Research Unit, Institute of Education, University of London.
• Cordingley, P., Higgins, S., Greany, T., Buckler, N., Coles-Jordan, D., Crisp, B., Saunders, L., & Coe, R. Developing Great Teaching: Lessons from the international reviews into effective professional development. Teacher Development Trust. 2015.
• De Vries, S., Van de Grift, W.J., & Jansen, E.P. (2014). How teachers’ beliefs about learning and teaching relate to their continuing professional development. Teachers and Teaching, 20(3), 338-357.
• Kennisrotonde. (2018). Welke bijdrage kan intervisie leveren aan het succes van een inductietraject voor startende leraren? (KR. 380) Den Haag: Kennisrotonde.
• Maandag, D.W., Helms-Lorenz, M., Lugthart, E., Verkade, A.T., & Veen, K. van (2017). Features of effective professional development interventions in different stages of teacher’s careers. A review of empirical evidence and underlying theory. Groningen: Lerarenopleiding Rijksuniversiteit Groningen.
• Timperley, H., Wilson, A., Barrar, H., & Fung, I. (2007). Teacher professional learning and development: Best Evidence Synthesis Iteration (BES). Wellington: Ministry of Education.
• Van Veen, K., Zwart, R.C., Meirink, J.A., & Verloop, N. (2010). Professionele ontwikkeling van leraren: een reviewstudie naar effectieve kenmerken van professionaliseringsinterventies van leraren. Leiden: ICLON/Expertisecentrum Leren van Docenten.
• Yoon, K.S., Duncan, T., Lee, S.W.-Y., Scarloss, B., & Shapley, K. (2007). Reviewing the evidence on how teacher professional development affects student achievement (Issues & Answers Report, REL 2007–No. 033). Washington, DC: U.S. Department of Education, Institute of Education Sciences, National Center for Education Evaluation and Regional Assistance, Regional Educational Laboratory Southwest.