Wat doen ervaringen van vmbo-bb-leerlingen techniek in de echte techniekpraktijk met de intrinsieke motivatie voor hun loopbaan?

Inleiding

Ervaringen in de praktijk lijken een positieve invloed te hebben op de intrinsieke motivatie van vmbo-bb-leerlingen techniek voor hun toekomstige loopbaan. Hoewel er nog onvoldoende onderzoek is om dit definitief vast te stellen, wijzen verschillende studies en observaties erop dat onderwijs in een realistische omgeving de betrokkenheid en motivatie van leerlingen kan verhogen. Dit artikel verkent hoe praktijkervaringen, ondersteund door een hybride leeromgeving en inspirerende docenten, de intrinsieke motivatie van leerlingen kunnen bevorderen.

Motivatie van Nederlandse leerlingen

In Nederland is de gemiddelde motivatie van leerlingen lager dan in veel andere landen, wat samengaat met lagere leerprestaties. Dit geldt ook voor vmbo-leerlingen in de technische basisberoepsgerichte leerweg. Leraren streven ernaar dat deze leerlingen gemotiveerd zijn voor zowel beroepsgerichte als algemeen vormende vakken, en dat ze zich oriënteren op hun toekomstige beroepspraktijk. Dit vergt een beroep op de nog in ontwikkeling zijnde executieve functies van deze leerlingen. Het inspireren, motiveren en begeleiden van deze groep vraagt daarom bijzondere aandacht.

Betrokkenheid als sleutel tot succes

Actieve betrokkenheid van leerlingen is cruciaal voor hun leeropbrengsten. Leerlingen die de waarde van een beroep herkennen, zijn meer betrokken en identificeren zich sterker met de beroepspraktijk. Deze betrokkenheid moet zich ontwikkelen gedurende de schoolloopbaan. Door tijdens de opleiding met de beroepspraktijk in aanraking te komen, kunnen leerlingen interesse en motivatie voor hun toekomstige loopbaan ontwikkelen. Leraren spelen hierbij een belangrijke rol door leerlingen het nut van leeractiviteiten voor hun toekomstige beroep te laten zien en ervaren.

Hybride leeromgeving: theorie en praktijk verbinden

Het verbinden van theorie en praktijk is een uitdaging. Om deze 'transfer' te vergemakkelijken, zijn er modellen ontwikkeld voor geïntegreerde leeromgevingen, zoals het model van de hybride leeromgeving. Dit model omvat vier kwadranten van leeromgevingen: het theorielokaal, de realistische beroepspraktijk (stage), het praktijklokaal (simulatie) en de omgeving waarin de leraar voordoet. Het doel is dat ervaringen in de stage betekenis krijgen in het theorielokaal, en dat praktijkprojecten bijdragen aan de loopbaanontwikkeling van leerlingen. Hybride leerwerkplekken waar simulaties plaatsvinden, bieden een goede leeromgeving waarin leerlingen kunnen leren en experimenteren, en zo de kloof tussen school en beroep kunnen overbruggen.

Onderzoek naar motivatie voor school en beroep

Motivatie voor school en beroep is essentieel, ook voor vmbo-leerlingen. Onderzoek van Annoesjka Boersma (2017) toont aan dat leerlingen niet altijd geïnteresseerd zijn in de praktische waarde van schoolopdrachten, wat wijst op een gebrek aan betrokkenheid bij hun beroepsontwikkeling. Actieve betrokkenheid is echter belangrijk voor betere leerresultaten. Virtanen en anderen (2014) benadrukken dat leerlingen die de waarde van het beroep erkennen, meer betrokken zijn en zich meer identificeren met de beroepspraktijk. Dit onderstreept het belang van betekenisvolle leerervaringen in de beroepspraktijk.

Motivatie voor een loopbaan in de techniek

Naast motivatie voor school en beroepspraktijk, moeten leerlingen gemotiveerd raken om zich te ontwikkelen voor hun loopbaan. Dit ontstaat door actieve betrokkenheid bij het beroep tijdens hun opleiding. De motivatie voor de loopbaan komt voort uit de interactie tussen de inhoud (het beroep), het proces (de loopbaan) en het individu (de leerling). Leraren kunnen deze interesse opwekken door het nut van leertaken voor het beroep te laten zien en ervaren.

Onderzoek van Kuijpers en Meijers (2009) toont aan dat leerlingen belangrijke loopbaancompetenties ontwikkelen door betekenisvolle dialogen over loopbaan en beroep. Reflectie op concrete ervaringen in de beroepspraktijk helpt leerlingen zich te oriënteren op hun toekomst. Het is belangrijk dat leraren deze gesprekken faciliteren en ondersteunen, waardoor leerlingen hun schoolse ervaringen zinvol kunnen verbinden met de beroepspraktijk.

De rol van hybride onderwijs en boundary crossing

Het verbinden van theorie en praktijk kan worden versterkt door een hybride leeromgeving. Onderzoek toont aan dat leerlingen niet zomaar geleerde theorieën in de praktijk toepassen. Om dit transferprobleem aan te pakken, zijn geïntegreerde leeromgevingen ontwikkeld waarin theorie en praktijk op betekenisvolle wijze worden verbonden. Het model van de hybride leeromgeving, ontwikkeld door Ilya Zitter, benadrukt het belang van leertaken die gericht zijn op boundary crossing, waarbij leerlingen leren door de grenzen tussen school en praktijk over te steken.

Onderzoek naar hybride leeromgevingen in het vmbo is schaars, maar studies in het mbo tonen positieve resultaten. Bijvoorbeeld, Oonk en Gulikers (2018) vonden dat boundary crossing-benaderingen het leren van studenten ondersteunen. Ook Bakker en Akkerman (2013) vonden dat deze benadering helpt bij het verbinden van theorie en praktijk.

Conclusie

Hoewel er nog meer onderzoek nodig is, kunnen we aannemen dat vmbo-bb-leerlingen in de techniek meer intrinsiek gemotiveerd raken voor hun loopbaan als ze tijdens hun opleiding betekenisvolle ervaringen opdoen in de techniekpraktijk. Onderwijs in realistische praktijken kan de betrokkenheid van leerlingen verhogen en een betekenisvolle dialoog faciliteren, wat bijdraagt aan hun loopbaanontwikkeling. Een hybride leeromgeving, waarin praktijk en theorie worden verbonden, speelt hierbij een cruciale rol. Leraren die leerlingen inspireren en ondersteunen, zijn essentieel voor het succesvol ontwikkelen van motivatie en betrokkenheid bij de beroepspraktijk en toekomstige loopbaan.

Geraadpleegde bronnen

• Akkerman, S. (2017). Grenzeloze InterEsse [Oratie]. Leiden: Universiteit Leiden. https://www.universiteitleiden.nl/onderzoek/onderzoeksoutput/iclon/grenzeloze-interesse
• Bakker, A., & Akkerman, S. (2013). Leren door boundary crossing tussen school en werk. Pedagogische Studiën, 91(1), 8–23. http://pedagogischestudien.nl/search?identifier=616421
• Boersma, A. (2017). Communities of learners for vocational orientation. Optimising student learning and engagement in initial vocational education. Universiteit van Amsterdam, Amsterdam. https://pure.uva.nl/ws/files/19935100/Front_matter.pdf
• Harackiewicz, J. M., Smith, J. L., & Priniski, S. J. (2016). Interest Matters: The Importance of Promoting Interest in Education. Policy Insights from the Behavioral and Brain Sciences, 3(2), 220–227. https://doi.org/10.1177/2372732216655542
• Hindi, S., & Renninger, K. A. (2006). The Four-Phase Model of Interest Development. Educational Psychologist, 41(2), 111–127. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1207/s15326985ep4102_4
• Jolles, J. (2017). Het tienerbrein. Over adolescent tussen biologie en omgeving. Amsterdam: AUP. https://tienerbrein.nl/
• Kennisrotonde (2016). Met weke didactische strategieën kunnen docenten de motivatie en leergierigheid bij mbo-studenten positief beïnvloeden? Den Haag: Kennisrotonde. https://www.nro.nl/kennisrotondevragenopeenrij/beinvloeding-motivatie-en-leergierigheid-mbo-studenten/
• Kennisrotonde (2017). Hoe krijgt loopbaanoriëntatie en –begeleiding (LOB) vorm en wat is het effect van LOB op loopbanen van vo-leerlingen? Den Haag: kennisrotonde. https://www.nro.nl/kennisrotondevragenopeenrij/effecten-lob/
• Kuijpers, M., & Meijers, F. (2009). Leeromgeving voor loopbaanleren. Onderzoek naar relaties tussen de leeromgeving en loopbaancompetenties van vmbo en mbo leerlingen. Pedagogische Studiën, 86(2), 93–109. http://pedagogischestudien.nl/download?type=document&identifier=617266
• Mo, J. (2019). How is students’ motivation related to their performance and anxiety? Retrieved from https://www.oecd-ilibrary.org/content/paper/d7c28431-en
• Nieuwenhuis, A. F. M., Hoeve, A., Nijman, D. J., & Vlokshoven, H. (2017). Pedagogisch- didactische vormgeving van werkplekleren in het initieel beroepsonderwijs: een internationale reviewstudie. Nijmegen: HAN Kenniscentrum kwaliteit van leren. https://www.han.nl/onderzoek/nieuws/kennis-over werkplekleren/
• OECD. (2017). PISA 2015 Results (Volume III). Retrieved from https://www.oecd-ilibrary.org/content/publication/9789264273856-en
• Oonk, C., & Gulikers, J. (2018). Boundary crossing: leren met en van ‘de ander’ Retrieved December 10, 2018, from https://www.canonberoepsonderwijs.nl/default.aspx?404;https://www.canonberoepsond erwijs.nl:443/Boundary-crossing-leren--met-en-van-de-ander
• Van der Sanden, J. M. M., Streumer, J. N., Doornekamp, B. G., & Teurlings, C. C. J. (2001). Bouwstenen voor vernieuwend Voorbereidend Middelbaar Beroepsonderwijs (Building Blocks for Innovative Prevocational Secondary Educatio). Utrecht, The Netherlands: Algemeen Pedagogisch Studiecentrum. https://research.utwente.nl/en/publications/bouwstenen-voor-vernieuwend-voorbereidend-middelbaar-beroepsonder
• Van der Sanden, J. M. M., Streumer, J., Doornekamp, B. G., Hoogenberg, I., & Teurlings,
• C. C. J. (2003). Praktijksimulaties in het vernieuwend VMBO. Bouwstenen voor de integratie van praktijk en theorie. Utrecht: APS. https://research.utwente.nl/en/publications/praktijksimulaties-in-het-vernieuwend-vmbo-bouwstenen-voor-de-int
• Van der Sanden, J. M. M. (2004). Ergens goed in worden. Naar leerzame loopbanen in het beroepsonderwijs. (Oratie). Eindhoven: Fontys Pedagogische Hogeschool. https://pure.tue.nl/ws/portalfiles/portal/114054029/Sanden2004.pdf
• Van Schaik, M. (2010). Co-constructing models as tools in vocational practice. Learning in a knowledge-rich environment. Free Musketeers, Zoetermeer. Retrieved from http://dare.ubvu.vu.nl/bitstream/handle/1871/16379/dissertation.pdf?sequence=3
• Volman, M. (2011). Kennis van betekenis. Betrokkenheid als kwaliteit van leerprocessen en leerresultaten. Universiteit van Amsterdam. https://pure.uva.nl/ws/files/1339209/169742_110617_oratie_Monique_Volman.pdf
• Wardekker, W., Boersma, A., Ten Dam, G., & Volman, M. (2012). Motivation for school learning: Enhancing the meaningfulness of learning in communities of learners. In M. Hedegaard, A. Edwards, & M. Fleer (Eds.), Motives in children’s development: cultural- historical approaches (pp. 153–169). Cambridge; New York: Cambridge University Press.
• Retrieved from https://www.researchgate.net/profile/Geert_Dam/publication/288448060_Motivation_for_school_learning_Enhancing_the_meaningfulness_of_learning_in_communities_of_learners/links/568a9e7008ae1975839d9772/Motivation-for-school-learning-Enhancing-the meaningfulness-of-learning-in-communities-of-learners.pdf
• Zitter, I. (2010). Designing for learning: studying learning environments in higher professional education from a design perspective [ Ontwerpen voor leren : een studie naar leeromgevingen in het hoger (beroeps)onderwijs vanuit een ontwerpperspectief]. IVLOS, Utrecht. https://dspace.library.uu.nl/handle/1874/39356