De invloed van het kiesbord op het natuurlijk leerproces van kleuters

Geplaatst op 11 juli 2024

Het kiesbord, een instrument dat steeds vaker in kleuterklassen wordt gebruikt, roept vragen op over zijn effectiviteit op het natuurlijke leerproces van kleuters. Dit artikel onderzoekt de functie van het kiesbord, de mogelijke impact ervan op het leren en verkent de bredere context van gestructureerde versus vrije lesomgevingen in kleuterklassen.

Wat is een Kiesbord?

Een kiesbord is een visueel hulpmiddel dat in kleuterklassen wordt gebruikt om activiteiten te structureren en de keuzevrijheid van kleuters te bevorderen. Het bord bevat afbeeldingen van verschillende activiteiten en hoeken in de klas, zoals een huishoek, bouwhoek, knutselhoek, en activiteiten gericht op taal en rekenen. Kleuters kunnen hun naamkaartje of foto bij een activiteit plaatsen om aan te geven waar ze willen werken. Soms zijn er beperkingen op het aantal kinderen dat aan een activiteit kan deelnemen.

Het Kiesbord in de Praktijk

Docenten gebruiken het kiesbord op verschillende manieren: van het stimuleren van zelfstandigheid en keuzevrijheid tot het sturen van activiteiten door verplichte opdrachten op te hangen of kinderen aan specifieke activiteiten toe te wijzen. Dit biedt docenten de mogelijkheid om individuele kleuters te helpen terwijl anderen zelfstandig aan het werk zijn.

Onderzoek naar Effectiviteit

Ondanks de populariteit van het kiesbord is er beperkt onderzoek gedaan naar de directe effecten ervan op het leerproces van kleuters. Wat wel bekend is, zijn de bredere effecten van structuur in kleuterklassen. Gesteld wordt dat klassen met meer structuur en cohesie betere omgevingen bieden voor leren, waarbij kleuters meer betrokken zijn bij hun taken, vriendelijker zijn tegenover leeftijdsgenoten en minder agressie vertonen.

Structuur versus Vrije Keuze

Studies tonen aan dat kleuters in klassen met een structuur-gebalanceerde routine, waarbij activiteiten en vrije tijd goed verdeeld zijn en gericht op taal-, wiskunde- en muziekactiviteiten, hogere scores behalen op vocabulaire tests. Aan de andere kant komen kleuters in klassen met veel vrije keuze meer in aanraking met grove motoriek en fantasiespel.

Implementatie in de Praktijk

In de praktijk blijken veel kleuterklassen mengvormen te hanteren, waarbij het kiesbord een rol speelt binnen een bredere aanpak van leren en spelen. Deze benadering integreert vrij spel met begeleide activiteiten door de leerkracht, wat beide essentieel blijkt voor een evenwichtige ontwikkeling van kleuters.

Conclusie

Hoewel het kiesbord een nuttig hulpmiddel lijkt om structuur te bieden en kleuters te helpen bij het maken van keuzes, blijft de directe impact op het natuurlijke leerproces een onderwerp dat verder onderzoek verdient. Structuur in kleuterklassen toont positieve effecten op de ontwikkeling van vocabulaire en sociale interacties, maar het is niet eenduidig of dit rechtstreeks te wijten is aan het kiesbord zelf. De praktijk toont aan dat een flexibele benadering nodig is, waarbij het kiesbord kan bijdragen aan een gevarieerde leeromgeving die zowel gestructureerde als vrije elementen omvat.

In de toekomst zou diepgaander onderzoek naar specifieke effecten van het kiesbord kunnen helpen bij het optimaliseren van de kleuterervaring, met het uiteindelijke doel het leerproces van kleuters te verrijken en te verbeteren binnen hedendaagse onderwijspraktijken.

Geraadpleegde bronnen 

• Veen, C. van der C., persoonlijke communicatie, 20-02-2019.
• Djigic, Gordana & Stojiljković, Snežana. (2011). Classroom management styles, classroom climate and school achievement. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 29, 819-928. doi: 10.1016/j.sbspro.2011.11.310. Geraadpleegd van: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877042811027716
• Fuligni, A. S., Howes, C., Huang, Y., Hong, S. S., & Lara-Cinisomo, S. (2011). Activity Settings and Daily Routines in Preschool Classrooms: Diverse Experiences in Early Learning Settings for Low-Income Children. Early childhood research quarterly, 27(2), 198-209. doi:  10.1016/j.ecresq.2011.10.001. Geraadpleegd van: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22665945.
• Mooij, Ton. (2002). Designing a digital instructional management system to optimize early education. Educational Technology Research and Development, 50, 11-23. doi: 10.1007/BF02504981.
• Mooij, T., persoonlijke communicatie, 14-3-2019.
• Reijrink, A. (2008). Een kies-/planbord… De moeite waard om eens goed over na te denken! Verkregen van https://teacherschannel.s3.amazonaws.com/channel-downloads/8q/cs4nf1ggc3m61-gh588w1s3k62g31qzzfzm6-7v80f96z0-z9s7cg5smq_nc4dhtdrqlrt_q-d7526.pdf op 10 maart 2019.
• Simonsen, B., Fairbanks, S., Briesch, A., Myers, D., & Sugai, G. (2008). Evidence-based Practices in Classroom Management: Considerations for Research to Practice. Education and Treatment of Children, 31(3) 351-380. DOI: 10.1353/etc.0.0007 Geraadpleegd van: http://muse.jhu.edu/journals/etc/summary/v031/31.3.simonsen.html