Beoordelen van leraren en zelfeffectiviteit: de impact op leerlingen en hun bijdrage

Geplaatst op 17 augustus 2024

Zelfeffectiviteit, oftewel zelfvertrouwen in eigen kunnen, is een cruciale factor voor zowel leraren als leerlingen binnen het onderwijs. Voor leraren betekent zelfeffectiviteit dat zij geloven in hun vermogen om effectieve instructies te geven en positieve leerresultaten te behalen. Dit vertrouwen heeft niet alleen invloed op hun eigen prestaties, maar ook op de leerervaring en -resultaten van hun leerlingen. Dit artikel onderzoekt hoe de beoordeling van leraren en hun zelfeffectiviteit elkaar beïnvloeden, en hoe dit de leerresultaten van leerlingen kan verbeteren.

Wat is Zelfeffectiviteit?

Zelfeffectiviteit verwijst naar de overtuiging van een persoon in hun eigen vermogen om bepaalde taken succesvol uit te voeren. In de context van onderwijs betekent dit dat leraren vertrouwen hebben in hun vermogen om les te geven, problemen op te lossen en een positieve leeromgeving te creëren. Dit vertrouwen heeft invloed op hun motivatie, het stellen van doelen en de manier waarop zij uitdagingen aanpakken.

De Relatie Tussen Zelfeffectiviteit van Leraren en Leerresultaten

Onderzoek heeft aangetoond dat leraren met een hoge zelfeffectiviteit vaak betere prestaties leveren en een meer positieve impact hebben op de leerresultaten van hun leerlingen. De belangrijkste manieren waarop zelfeffectiviteit de leerresultaten beïnvloedt zijn:

1. Effectieve Lesmethoden

Leraren die geloven in hun vermogen om effectief les te geven, zijn meer geneigd om innovatieve en effectieve lesmethoden toe te passen. Ze experimenteren met verschillende onderwijstechnieken en passen hun aanpak aan op basis van de behoeften van hun leerlingen. Dit leidt tot meer betrokkenheid en betere leerresultaten.

2. Motivatie en Doorzettingsvermogen

Zelfverzekerde leraren tonen vaak meer motivatie en doorzettingsvermogen, zelfs wanneer ze geconfronteerd worden met uitdagingen. Dit doorzettingsvermogen helpt hen om obstakels te overwinnen en blijft hen aanzetten om het beste uit hun leerlingen te halen.

3. Positieve Leeromgeving

Leraren met hoge zelfeffectiviteit creëren vaak een positieve en ondersteunende leeromgeving. Ze hebben vertrouwen in hun vermogen om een veilige en stimulerende klaslokaalsetting te creëren, wat bijdraagt aan een verbeterde leerervaring voor hun leerlingen.

Het Beoordelen van Leraren en de Impact op Zelfeffectiviteit

Het beoordelen van leraren speelt een belangrijke rol in hun ontwikkeling en zelfeffectiviteit. De manier waarop deze beoordelingen worden uitgevoerd en ontvangen, kan aanzienlijke gevolgen hebben voor de zelfeffectiviteit van leraren en daarmee voor hun prestaties en de leerresultaten van hun leerlingen.

1. Constructieve Feedback

• Specifieke en Bruikbare Feedback: Het geven van specifieke, bruikbare feedback is cruciaal voor het versterken van de zelfeffectiviteit van leraren. Feedback moet gericht zijn op concrete aspecten van hun lesgeven en hen helpen om verbeterpunten te identificeren en te adresseren.
• Balans tussen Positieve en Negatieve Feedback: Een gebalanceerde aanpak, waarbij zowel sterke punten als gebieden voor verbetering worden besproken, helpt leraren om hun sterke punten te benutten en gericht aan hun zwakke punten te werken zonder hun vertrouwen te ondermijnen.

2. Ondersteuning en Professionele Ontwikkeling

• Training en Opleiding: Beoordelingen moeten gepaard gaan met mogelijkheden voor professionele ontwikkeling en training. Dit biedt leraren de kans om hun vaardigheden te verbeteren en hun zelfeffectiviteit te vergroten.
• Coaching en Mentorschap: Individuele coaching en mentorschap kunnen leraren helpen om hun vaardigheden te verbeteren op basis van hun evaluaties. Dit biedt hen praktische tools en technieken om hun lesgeven te optimaliseren.

3. Zelfreflectie en Eigen Evaluatie

• Zelfevaluatie: Leraren moeten aangemoedigd worden om zelfevaluaties uit te voeren en hun eigen onderwijspraktijken kritisch te bekijken. Zelfreflectie helpt hen om bewust te worden van hun eigen sterke punten en ontwikkelingsgebieden, wat bijdraagt aan een verhoogd zelfbewustzijn en zelfeffectiviteit.
• Doelgerichte Reflectie: Het stellen van persoonlijke doelen op basis van zelfevaluatie en feedback kan leraren helpen om gericht te werken aan hun ontwikkeling en zelfvertrouwen op te bouwen.

Strategieën voor het Verbeteren van Zelfeffectiviteit van Leraren

Om de zelfeffectiviteit van leraren te versterken, kunnen scholen en onderwijsinstellingen verschillende strategieën toepassen:

1. Regelmatige Professionele Ontwikkeling

• Opleidingsprogramma’s: Investeer in regelmatige opleidingsprogramma’s die gericht zijn op het verbeteren van pedagogische vaardigheden, klasmanagement en andere essentiële onderwijskompetenties.
• Netwerken en Samenwerking: Moedig leraren aan om deel te nemen aan professionele netwerken en samen te werken met collega’s. Dit bevordert de uitwisseling van best practices en biedt leraren de kans om van elkaar te leren.

2. Mentoring en Coaching

• Peer Mentoring: Implementeer peer mentoring programma’s waarbij ervaren leraren nieuwere of minder ervaren leraren ondersteunen. Dit biedt praktische begeleiding en helpt bij het opbouwen van zelfvertrouwen.
• Professionele Coaching: Bied professionele coaching aan om leraren te ondersteunen bij het bereiken van hun ontwikkelingsdoelen en het verbeteren van hun zelfeffectiviteit.

3. Erkenning en Waardering

• Erkenning van Succes: Erken en waardeer de prestaties van leraren. Positieve erkenning van hun inspanningen en successen draagt bij aan een verhoogd gevoel van zelfeffectiviteit en motivatie.
• Beloningssystemen: Ontwikkel beloningssystemen die het succes en de bijdrage van leraren erkennen, wat hen aanmoedigt om hun best te blijven doen en zichzelf voortdurend te verbeteren.

Impact op Leerlingen

De versterking van de zelfeffectiviteit van leraren heeft directe en indirecte effecten op leerlingen:

1. Verbeterde Leerprestaties

Leerlingen presteren beter in een omgeving waar leraren zich competent en zelfverzekerd voelen. De effectievere lesmethoden en de positieve leeromgeving die door zelfverzekerde leraren worden gecreëerd, dragen bij aan betere leerresultaten.

2. Hogere Betrokkenheid

Zelfverzekerde leraren zijn beter in staat om leerlingen te motiveren en te betrekken bij hun leerproces. Dit verhoogt de betrokkenheid en participatie van leerlingen in de lesactiviteiten.

3. Sociale en Emotionele Ontwikkeling

Een positieve en ondersteunende leeromgeving bevorderd door zelfverzekerde leraren draagt bij aan de sociale en emotionele ontwikkeling van leerlingen. Het creëert een veilige ruimte waarin leerlingen zich kunnen uiten en groeien.

Conclusie

Het versterken van de zelfeffectiviteit van leraren is essentieel voor het verbeteren van de onderwijsresultaten en de leerervaring van leerlingen. Het effectieve beoordelen van leraren, met een focus op constructieve feedback, ondersteuning, en professionele ontwikkeling, speelt een sleutelrol in het versterken van hun zelfeffectiviteit. Door het implementeren van strategieën zoals regelmatige professionele ontwikkeling, mentoring, en erkenning van succes, kunnen scholen een omgeving creëren waarin leraren zich ondersteund en bekwaam voelen. Dit resulteert niet alleen in een verbetering van hun eigen prestaties, maar ook in positieve effecten op de leerresultaten en de algehele ontwikkeling van hun leerlingen. Het investeren in de zelfeffectiviteit van leraren is daarmee een investering in de kwaliteit van onderwijs en het welzijn van alle betrokkenen.

Geraadpleegde bronnen 

• Andrade, H. L., Wang, X., Du, Y., & Akawi, R. L. (2009). Rubric-referenced self-assessment and self-efficacy for writing. The Journal of Educational Research, 102(4), 287-302.
• Balch, D., Blanck, R., & Balch, D. H. (2016). Rubrics-sharing the rules of the game. Journal of Instructional Research, 5, 19-49.
• Black, P. & William, D. (1998). Assessment and classroom learning. Assessment in Education: Principles, Policy & Practice, 5(1), 7-74.
• Baxa, S. (2015). Enhancing students' understanding and revision of narrative writing through self-assessment and dialogue: A qualitative multi-case study. The Qualitative Report, 20(10), 1682.
• Estell, J. K., Sapp, H., & Reeping, D. (2016). Work in progress: Developing single point rubrics for formative assessment. In: Proceedings of the American Society for Engineering Education 2016 Annual Conference.
• Fluckiger, J. (2010). Single point rubric: A tool for responsible student self-assessment. The Delta Kappa Gamma Bulletin, 76(4), 18.
• Gulikers, J. & Baartman, L. (2017). Doelgericht professionaliseren: formatieve toetspraktijken met effect! Wat DOET de docent in de klas? Wageningen: Wageningen Universiteit.
• Hattie, J. & Timperley, H. (2007). The power of feedback. Review of Educational Research, 77(1), 81-112.
• Kennisrotonde. (2016a). Wat is het effect van cijfers (of studiepunten) op de motivatie van studenten? Kan het geven van feedback de motivatie en leerresultaten van studenten positief beïnvloeden en wat is effectieve feedback? (KR.089). Den Haag: Kennisrotonde.
• Kennisrotonde. (2016b). Hoe kan het onderwijs met succes formatieve toetsing inzetten? (KR. 015). Den Haag: Kennisrotonde.
• Kennisrotonde. (2017). Wat is er in de wetenschappelijke literatuur bekend over de effecten van formatief evalueren? (KR. 162 en 212). Den Haag: Kennisrotonde.
• Kennisrotonde. (2018a). Op welke manieren draagt toetsing maximaal bij aan leerwinst in het voortgezet onderwijs? (KR. 419). Den Haag: Kennisrotonde.
• Kennisrotonde. (2018b). Wat weten we over effectief en efficiënt formatief toetsen? (KR. 320). Den Haag: Kennisrotonde.
• Kennisrotonde. (2019). Wat is het effect van behalen van veel hoge of lage cijfers op de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen in de bovenbouw van het basisonderwijs? (KR. 580). Den Haag: Kennisrotonde.
• Kennisrotonde (2020). Wat is het effect van het gebruik van letters/woorden als ‘voldoende’ en ‘ruim voldoende’ op een schoolrapport in plaats van cijfers bij leerlingen in het basisonderwijs? (KR.854). Den Haag: Kennisrotonde.
• Panadero, E., Tapia, J. A., & Huertas, J. A. (2012). Rubrics and self-assessment scripts effects on self-regulation, learning and self-efficacy in secondary education. Learning and individual differences, 22(6), 806-813.
• Ruiz-Primo, M. A. (2011). Informal formative assessment: The role of instructional dialogues in assessing students’ learning. Studies in Educational Evaluation, 37(1), 15-24.
• Schildkamp, K., Heitink, M., Van der Kleij, F. M., Hoogland, I., Dijkstra, A., Kippers, W. & Veldkamp, B. (2014). Voorwaarden voor effectieve formatieve toetsing: een praktische review. Twente: Universiteit Twente.
• Sluijsmans, D., Joosten-ten Brinke, D., & Van der Vleuten, C. (2013). Toetsen met leerwaarde: een reviewstudie naar de effectieve kenmerken van formatief toetsen. Maastricht: Universiteit Maastricht.