Criteria keuzeproces methode rekenen
Korstiaan Karels
Onderwijsadviseur en rekenexpert bij Viatora.nl
Geraadpleegd op 11-10-2024,
van https://wij-leren.nl/criteria-keuzeproces-methode-rekenen-oefensoftware.php
Hoe kies je een methode die aansluit bij jullie visie op leren en ontwikkelen? Dit artikel geeft de criteria om een keuze te maken uit het aanbod van rekenmethodes en oefensoftware.
Rekenmethode of adaptieve oefensoftware?
Welkom in de doolhof van rekenmethodes en leerplatforms. Er is heel wat te kiezen in het rekenonderwijs. De bestaande rekenmethodes hebben een nieuwe generatie gepresenteerd. Daarnaast, of beter gezegd: overlappend, zijn er verschillende digitale systemen die niet alleen verwerkingsmateriaal beschikbaar hebben, maar ook leerlijnen en instructiesuggesties. Het kiezen van een methode is er daardoor niet eenvoudiger op geworden. Maar misschien wel leuker, als je houdt van nadenken over goed onderwijs.
"De adaptieve leerplatforms bieden instructielessen en worden daarmee steeds meer methodevervangend."
Rekenmethodes
De vier bekendste rekenmethodes van dit moment zijn:
- Pluspunt 4 (Malmberg)
- Wereld in Getallen 5 (Malmberg)
- Alles Telt Q (Thieme Meulenhof)
- Getal en Ruimte Junior (Noordhoff)
Adaptieve software
Verder is er onder andere de volgende (adaptieve) verwerkingssoftware beschikbaar:
- Snappet - snappet.org
- Gynzy Kids - gynzy.com
- MATH - exova.nl/math
- Bingel - malmberg.nl/bingel
- Oefenweb - oefenweb.nl
- Muiswerk - muiswerk.nl
- Rekentuin- rekentuin.nl
- Matific - Matific.nl
- Squla - Squla.nl
Adaptieve oefensoftware vervangt methode?
Sommige platforms bieden enkel verwerkingsstof, waar anderen dit aanvullen met leerlijnen en aanwijzingen voor instructie. Ook is er software die leerlijnen aanbieden van bestaande rekenmethodes. Andersom worden de meeste rekenmethodes ondersteund met een digitaal en adaptief systeem. De grens tussen methodes en platforms loopt daardoor in elkaar over. Als je dat niet door hebt, bestaat de kans dat je een methode koopt én een licentie voor een platform afsluit en daarmee feitelijk twee rekenmethodes de school binnenhaalt. Een goede doordenking vooraf is nuttig en nodig.
Criteria selectie rekenmethode c.q. oefensoftware
Welke vragen zijn er zoal te stellen tijdens een keuzeproces? Hieronder worden verschillende criteria gegeven. Deze zijn gerubriceerd op de volgende hoofdthema’s:
- Doel / focus;
- Pedagogiek;
- Didactiek;
- Leerstof;
- Organisatievorm;
- Differentiatie;
- Toetsen c.q. resultaten;
- Rapportage;
- Algemeen; praktisch en financieel.
Dit zijn geen toevallig gekozen rubrieken, maar afgeleid van het model ‘Dimensies van het onderwijs. De implementatie van een nieuwe methodiek staat namelijk niet op zichzelf. Een dergelijke keuze is idealiter in lijn met de visie van de school en sluit aan op alle onderdelen van het onderwijs. In het model ‘dimensies van onderwijs’ komen alle klassieke vragen over onderwijs bij elkaar als een onderlegger. Vanuit deze onderlegger kijken we ook naar de rekenmethode(s) en stellen we deze vragen aan onszelf en het materiaal;
Doel / focus
- Welke onderliggende visie op leren hanteert de methodiek en hoe is dat zichtbaar? In welke mate sluit de methode aan bij de visie op leren en ontwikkelen van de school?
- In welke mate is de methodiek geschikt om leerlingen brede ontwikkelvaardigheden te laten oefenen? Worden er bijvoorbeeld suggesties gegeven om leerlingen samen te laten werken aan opdrachten?
Pedagogiek
- In welke mate is de methodiek geschikt om leerlingen inzicht te geven in hun eigen ontwikkeling? Is het voor leerlingen duidelijk aan welke doelen zij werken? In welke mate kunnen leerlingen hun eigen leerproces sturen?
- Geeft de methodiek handreikingen voor leraren om dit proces van eigenaarschap te ondersteunen? Wordt er veel aandacht gevestigd op intrinsieke of extrinsieke motivatoren voor de leerling?
- Hoe is de voorziening en weergave van feedback voor leerlingen?
Didactiek
- Is de methodiek echt te gebruiken als een methode of is het alleen verwerkingssoftware?
- In welke mate is het hoofdfasenmodel vanuit het ERWD protocol geïntegreerd?
- Zijn er bij alle belangrijke sleutelsomtypes instructielessen voor het digibord beschikbaar?
- Hoe uitgebreid is de ondersteuning qua lesvoorbereiding voor leraren?
- In welke mate worden de complete leerlijnen en onderlinge samenhang van de leerstof voor de leraren inzichtelijk gemaakt?
- Worden er suggesties gegeven om leerlingen te activeren tijdens de instructie? In welke mate staat activerende instructie centraal?
- Welke plek heeft het directe instructie model? Vormt dat de basisstructuur van de methode of is het selectief en flexibel in te zetten?
- In welke mate is de methodiek procesgericht? Kan de leraar tijdens de les direct inzicht krijgen in de mate van beheersing van de leerstof door de leerlingen?
- Is er onderscheid tussen het onderhouden van basisbewerkingen en het aanleren van nieuwe stof? Wordt al beheerste leerstof op een later moment weer aangeboden om het te onderhouden?
- Worden er goede ondersteunende modellen gebruikt om de leerlingen te helpen inzicht te krijgen in de leerstof?
- In welke mate biedt de methodiek handvatten of tips voor de integratie van bewegend leren?
Leerstof
- In welke mate start de methode de instructies vanuit betekenisvolle contexten? Sluit de methode aan op de belevingswereld van de leerlingen?
- Hoeveel aandacht wordt er gegeven aan het handelend en inzichtelijk rekenen? In welke mate is het handelingsmodel vanuit het ERWD protocol geïntegreerd en wordt de leerstof op verschillende handelingsniveaus aangeboden? Wordt er gebruik gemaakt van de vertaalcirkel? Hoe is de verhouding van het aanbod ‘kale sommen’ en contextsommen’?
- Hoe krijgen de domeinen ‘meten’ en ‘meetkunde’ vorm?
- Is er voldoende aanbod voor automatiseren en memoriseren?
Organisatievorm
- Hoeveel flexibiliteit biedt de methodiek als het gaat om klassikaal werken versus werken vanuit leerlijnen? Is het mogelijk om flexibel groepsoverstijgende groepen samen te stellen?Is de methodiek goed bruikbaar in combinatiegroepen?
- Worden er handreikingen gegeven qua lesmodel, om de instructies en zelfstandige momenten van de diverse niveaugroepen soepel te organiseren? Is het mogelijk om de methode te gebruiken met flexibele instructiegroepjes, eventueel groepsdoorbrekend?
Differentiatie
- Hoe wordt er omgegaan met oplossingsstrategieën? Is het mogelijk om voor één oplossingsstrategie te kiezen als dat voor leerlingen beter is? En is er ruimte voor meerdere oplossingsstrategieën als dit voor andere leerlingen beter is?
- In welke mate is het drieslagmodel vanuit het ERWD protocol geïntegreerd en worden er passende handelingssuggesties gegeven?
- Is er voldoende herhalingsstof beschikbaar als leerlingen daar behoefte aan hebben? Wordt de leraar zelf in staat gesteld eigen keuzes te maken in het aanbod en flexibel leerroutes voor (groepen) leerlingen samen te stellen? Is er een minimumroute voor rekenzwakke leerlingen beschikbaar, zodat die minder leerdoelen hoeven te behalen?
- Is het mogelijk om de leerstof te compacten, als leerlingen rekensterk zijn en versneld door de stof heen willen? Wordt er in de compacte lijn ook aandacht besteed aan het gebruik van adequate strategieën? Biedt de methodiek verdieping en uitdaging voor leerlingen die de leerstof van de basisschool volledig beheersen voordat zij van school af gaan?
- Zijn de referentieniveaus op een herkenbare manier in de methodiek verwerkt?
- Wordt er naar aanleiding van de resultaten passende oefenstof gegeven aan de leerlingen?
Toetsen c.q. resultaten
- Zitten er duidelijke toets- of meetmomenten in de methodiek en sluiten die aan bij wat de school wil? Hoe is de aansluiting op de niet-methodetoetsen?
- In welke mate kunnen leraren middels de dashboards in de methodiek vlot zien hoe de leerlingen zich als groep en als individu ontwikkelen? Zijn er binnen het dashboards referenties beschikbaar voor vergelijking met andere vergelijkbare doelgroepen, landelijk of binnen de school?
- Is het in de methodiek inzichtelijk te maken of de leerling zich overeenkomstig zijn of haar leerpotentieel ontwikkelt?
Rapportage
- In welke mate is de rapportage vanuit de methodiek handig en inzichtelijk voor leerlingen, leraren en ouders? Is er een koppeling met het LVS mogelijk?
Algemeen; praktisch en financieel
- Hoe aantrekkelijk en motiverend is het materiaal voor de leerlingen, qua illustraties, variatie in oefenvormen en kleurgebruik? Is de methodiek gebruiksvriendelijk voor leerlingen en leraren?
- Wil je op papier (laten) werken of digitaal? Of beide?
- Hoe is de prijsstelling in vergelijking met andere methodieken? Hoelang is de contractperiode en hoe ingrijpend is een eventuele overstap naar een andere aanbieder?
- Hoe intensief is het implementatietraject en welke kosten zijn daarmee gemoeid?
- In welke mate sluit de methodiek aan bij de schoolontwikkeling?
- Is er sprake van een doorgaande lijn vanuit de onderbouw? Hoe is de voorbereiding en de aansluiting op het vervolgonderwijs?
- Hoe toegankelijk en bereikbaar is de helpdesk en de ondersteunende informatie?
- In welke mate is de methodiek doorlopend in ontwikkeling en hoe wordt omgegaan met wensen van gebruikers?
- In welke mate ondersteunt de methodiek dat leerlingen thuis verder werken aan hun opdrachten? Is de methodiek goed te gebruiken met een duo-collega?
- Is het mogelijk om een proefperiode gebruik te maken van de methodiek?
- Welke ervaringen hoor je van collega-scholen?
Wegen van criteria
Dit zijn criteria die ertoe doen; heel wat en mogelijk niet eens volledig. In een volgend artikel ga ik in op een werkwijze hoe je deze vragen met het team kan wegen en hoe je zo’n selectieproces kan vormgeven.