Zelfsturend leren voor entree- en MBO-studenten: effectieve onderwijsvormen en strategieën

Geplaatst op 7 augustus 2024

In het hedendaagse onderwijslandschap speelt zelfstuderend leren een steeds belangrijkere rol. Dit onderwijsmodel richt zich op de ontwikkeling van zelfstandigheid en zelfdiscipline bij studenten, waarbij ze verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leerproces. Deze benadering wordt steeds relevanter naarmate onderwijsinstellingen en studenten op zoek zijn naar manieren om effectiever te leren en meer aan te sluiten bij de behoeften van de hedendaagse arbeidsmarkt.

Wat is Zelfstuderend Leren?

Zelfstuderend leren, ook wel zelfstandig leren genoemd, is een leerstrategie waarbij studenten hun eigen leerdoelen bepalen, hun leerproces plannen en de voortgang monitoren zonder constante begeleiding van docenten. Dit model legt de nadruk op autonomie en zelfmotivatie, waarbij studenten worden aangemoedigd om op eigen initiatief kennis en vaardigheden te verwerven. Het biedt ruimte voor persoonlijke leerstijlen en bevordert kritisch denken en probleemoplossend vermogen.

Voordelen van Zelfstuderend Leren

1. Autonomie en Verantwoordelijkheid: Studenten ontwikkelen een groter gevoel van verantwoordelijkheid voor hun eigen leren. Ze leren om zelfstandig doelen te stellen en deze te bereiken, wat hun zelfvertrouwen en zelfstandigheid versterkt.

2. Flexibiliteit: Zelfstuderend leren biedt flexibiliteit in tijd en plaats. Studenten kunnen hun studietijd inplannen op basis van hun eigen schema en kunnen leren op de momenten die voor hen het meest geschikt zijn.

3. Maatwerk: Studenten hebben de vrijheid om hun leerpad af te stemmen op hun eigen behoeften en interesses. Dit leidt vaak tot een dieper begrip van de leerstof en een grotere betrokkenheid bij het leerproces.

4. Ontwikkeling van Vaardigheden: Door zelfstandig te leren, ontwikkelen studenten belangrijke vaardigheden zoals time management, probleemoplossend vermogen en zelfreflectie, die van onschatbare waarde zijn in hun toekomstige loopbaan.

Uitdagingen van Zelfstuderend Leren

Hoewel zelfstuderend leren talrijke voordelen biedt, kent het ook enkele uitdagingen:

1. Motivatie: Niet alle studenten zijn even goed in staat om zichzelf te motiveren. Zonder de structuur en ondersteuning van traditionele lessen kan het voor sommige studenten moeilijk zijn om gemotiveerd te blijven.

2. Zelfdiscipline: Het vergt sterke zelfdiscipline om effectief te leren zonder constante begeleiding. Studenten moeten in staat zijn om hun tijd goed te beheren en zichzelf verantwoordelijk te houden voor hun leerdoelen.

3. Ondersteuning en Begeleiding: Ondanks de focus op zelfstandigheid, hebben studenten af en toe behoefte aan feedback en ondersteuning van docenten om te zorgen dat ze op de goede weg zijn en om eventuele obstakels te overwinnen.

De Rol van Entreestudenten

Entreestudenten, oftewel studenten die zichzelf als ondernemend beschouwen, spelen een cruciale rol in het bevorderen van zelfstuderend leren. Deze studenten nemen vaak het initiatief om hun leeromgeving te verbeteren en zijn proactief in het zoeken naar leeropportuniteiten. Ze brengen een ondernemende geest in hun leerproces, wat hen helpt om zelfstandigheid en innovatie te omarmen.

Kenmerken van Entreestudenten

1. Proactiviteit: Entreestudenten nemen vaak het initiatief om nieuwe projecten of leeractiviteiten te starten. Ze zijn niet bang om kansen te creëren en zijn bereid om risico's te nemen in hun leerproces.

2. Creativiteit: Ze benaderen leerproblemen vaak met creatieve oplossingen en zijn in staat om innovatieve manieren te vinden om hun doelen te bereiken.

3. Netwerken: Entreestudenten begrijpen het belang van netwerken en zoeken actief naar contacten en samenwerkingen die hen kunnen helpen in hun leertraject.

4. Probleemoplossend Vermogen: Ze zijn bedreven in het identificeren van problemen en het vinden van effectieve oplossingen, wat hen helpt om obstakels in hun leerproces te overwinnen.

Hoe Onderwijsinstellingen Zelfstuderend Leren Kunnen Ondersteunen

Onderwijsinstellingen kunnen verschillende strategieën implementeren om zelfstuderend leren te bevorderen en studenten te ondersteunen:

1. Opleiding en Training: Bied trainingen aan over time management, zelfdiscipline en effectieve studievaardigheden. Dit helpt studenten om de nodige tools en technieken te ontwikkelen voor succesvol zelfstuderend leren.

2. Mentorschap en Feedback: Zorg voor mogelijkheden voor mentorschap en regelmatige feedback. Dit kan studenten helpen om hun voortgang te monitoren en eventuele problemen tijdig aan te pakken.

3. Flexibele Leermiddelen: Bied toegang tot diverse leermiddelen en platforms die studenten in staat stellen om op hun eigen tempo en op verschillende manieren te leren.

4. Zelfreflectie en Evaluatie: Moedig studenten aan om regelmatig zelfreflectie en evaluatie uit te voeren. Dit helpt hen om hun voortgang te beoordelen en hun leerstrategieën aan te passen indien nodig.

Conclusie

Zelfstuderend leren is een krachtige benadering van onderwijs die autonomie en zelfdiscipline bevordert. Het biedt studenten de mogelijkheid om hun eigen leerpad te bepalen en hun persoonlijke en professionele vaardigheden te ontwikkelen. Entreestudenten spelen een sleutelrol in het succes van dit model door hun proactieve houding en ondernemende geest. Onderwijsinstellingen kunnen het meeste uit zelfstuderend leren halen door studenten te ondersteunen met de juiste tools, begeleiding en flexibiliteit. Door deze aanpak kunnen studenten zich ontwikkelen tot zelfverzekerde en zelfstandige professionals, klaar om de uitdagingen van de toekomst aan te gaan.

Geraadpleegde bronnen 

• De Bruijn, E. & Leeman, Y. (2011). Authentic and self-directed learning in vocational education: Challenges to vocational educators. Teacher and Teacher Education, 27, p. 694-702.
• Jossberger, H., Brand-Gruwel, S., Boshuizen, H. & Van de Wiel, M. (2010). The Challenge of self-directed and self-regulated learning in vocational education: a theoretical analysis and synthesis of requirements. Journal of Vocational Education and Training, 62(4), p. 415-440.
• Groeneveld, M.J. & Van Steensel, K. (2009). Kenmerkend mbo: Een vergelijkend onderzoek naar de kenmerken van mbo-leerlingen, vmbo-leerlingen en de generatie Einstein. Hilversum: Hiteq.
• Kennisrotonde. (2020). Met welke lesmethoden (en eventuele andere interventies) gericht op het verwerven van communicatieve vaardigheden (luistervaardigheden en regulerende vaardigheden) kunnen docenten het effectiefst bijdragen aan een betere communicatie in de beroepspraktijk?
• Kicken, W., Brand-Gruwel, S., Van Merriënboer, J.J.G. & Slot, W. (2009). The effects of portfolio-based advice on the development of self-directed learning skills in secondary vocational education. Educational Technology Research and Development 57, p. 439-460.
• Kostons, D., Donker, A.S. & Opdenakker, M.-C. (2014) Zelfgestuurd leren in de onderwijspraktijk. Groningen: GION.
• Kuijpers, M., Meijers, F. & Bakker, J. (2006). Krachtige loopbaangerichte leeromgevingen in het (v)mbo: Hoe werkt het? Driebergen: Het Platform Beroepsonderwijs.
• Petit, R., Thomsen, M. & Verheijen, E. (2013). Support voor peer support?                      ’s -Hertogenbosch: ECBO: Expertisecentrum Beroepsonderwijs.
• Van der Vegt, A. (2021). Zelfregulatie en eigenaarschap in het voortgezet onderwijs. Retrieved: 27-02-2021. www.onderwijskennis.nl.
• Yuan, H.B., Williams, B.A., Bo Fang, J., Pang, D. (2012). Chinese baccalaureate nursing students’ readiness for self-directed learning. Nurse Education Today, 32, p. 427-431.