Vrij lezen op het mbo: invloed op het leerklimaat en strategieën voor succes

Geplaatst op 15 augustus 2024

Vrij lezen op het mbo (middelbaar beroepsonderwijs) kan een aanzienlijke impact hebben op het leerklimaat en de algehele leerervaring van studenten. Het biedt niet alleen een kans voor studenten om hun leesvaardigheden te verbeteren, maar draagt ook bij aan een positieve en stimulerende leeromgeving. Dit artikel verkent hoe vrij lezen kan bijdragen aan een gunstig leerklimaat op het mbo en biedt strategieën en aanbevelingen voor het effectief implementeren van vrij lezen in het curriculum.

Het Belang van Vrij Lezen

Vrij lezen, oftewel het lezen van boeken en andere teksten naar eigen keuze, biedt studenten de mogelijkheid om hun eigen leesinteresses te verkennen en te ontwikkelen. Dit staat in contrast met gestructureerde leesactiviteiten die vaak gericht zijn op specifieke leerdoelen en teksten. Vrij lezen heeft verschillende voordelen voor studenten:

• Motivatie en Betrokkenheid: Studenten die boeken kunnen kiezen die hen aanspreken, zijn vaak gemotiveerder om te lezen. Dit verhoogt hun betrokkenheid bij het leesproces en kan leiden tot een diepere waardering voor lezen.

• Zelfstandigheid: Vrij lezen bevordert zelfstandigheid en persoonlijke verantwoordelijkheid. Studenten leren om hun eigen leeskeuzes te maken en om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leerproces.

• Lezen als Ontspannende Activiteit: Vrij lezen biedt studenten een kans om te ontspannen en te ontsnappen aan de stress van hun studie. Dit kan bijdragen aan hun algehele welzijn en mentale gezondheid.

Impact van Vrij Lezen op het Leerklimaat

Vrij lezen kan een positieve invloed hebben op het leerklimaat binnen een mbo-opleiding. Een goed geïntegreerd vrij leesprogramma kan bijdragen aan verschillende aspecten van het leerklimaat:

1. Verbetering van de Leesvaardigheid

• Vergroten van Woordenschat: Door vrij lezen komen studenten in contact met een breed scala aan woorden en uitdrukkingen. Dit helpt bij het vergroten van hun woordenschat en het verbeteren van hun taalvaardigheid.

• Versterken van Leef- en Leercultuur: Studenten die regelmatig lezen ontwikkelen vaak een grotere interesse in taal en literatuur. Dit kan bijdragen aan een cultuur van lezen en leren binnen de opleiding.

• Bevordering van Lezen als Vaardigheid: Door regelmatig te lezen, verbeteren studenten hun leesvaardigheid en -snelheid. Dit draagt bij aan hun vermogen om academische en beroepsgerichte teksten beter te begrijpen en te analyseren.

2. Verhoogde Sociale Interactie en Samenwerking

• Lezingen en Discussies: Vrij lezen kan worden gekoppeld aan groepsactiviteiten zoals lezingen en discussies. Studenten kunnen hun ervaringen en inzichten delen, wat de sociale interactie bevordert en samenwerking aanmoedigt.

• Boekclubs en Leesgroepen: Het oprichten van boekclubs of leesgroepen binnen de opleiding kan studenten helpen om hun leeservaringen te delen en te bespreken. Dit kan leiden tot een sterker gevoel van gemeenschap en verbondenheid.

3. Ondersteuning van Persoonlijke Ontwikkeling

• Zelfreflectie: Vrij lezen kan studenten aanmoedigen om na te denken over hun eigen waarden, overtuigingen en ervaringen. Dit bevordert persoonlijke groei en zelfreflectie.

• Stressverlichting: Voor veel studenten biedt lezen een welkome afleiding van de drukte van hun studie en andere verantwoordelijkheden. Dit kan bijdragen aan hun welzijn en het verminderen van stress.

Strategieën voor Effectief Vrij Lezen op het MBO

Om vrij lezen effectief te integreren in het mbo-curriculum, kunnen de volgende strategieën worden toegepast:

1. Creëer een Lezen-Vriendelijke Omgeving

• Leesruimtes: Richt speciale leesruimtes in waar studenten comfortabel kunnen lezen. Zorg voor een rustige en uitnodigende omgeving die het lezen bevordert.

• Boekencollecties: Zorg voor een diverse en actuele boekencollectie die aantrekkelijk is voor studenten. Overweeg om boeken te kiezen die aansluiten bij de interesses en voorkeuren van de studenten.

• Boekentips en Aanbevelingen: Bied studenten aanbevelingen en boekentips aan op basis van hun interesses. Dit kan hen helpen bij het vinden van boeken die hen aanspreken en hen aanmoedigen om meer te lezen.

2. Integreer Vrij Lezen in het Curriculum

• Leestijd Inplannen: Plan regelmatig leestijd in het rooster in. Dit kan variëren van dagelijkse of wekelijkse leestijd tot specifieke leesprojecten en -opdrachten.

• Verbinding met Studieonderwerpen: Koppel vrij lezen aan studieonderwerpen en -projecten. Dit helpt studenten om hun leeservaringen te verbinden met hun academische en beroepsmatige ontwikkeling.

• Lezen als Onderdeel van Beoordelingen: Overweeg om lezen op te nemen als onderdeel van de beoordelingen en evaluaties. Dit kan door middel van reflectieopdrachten, boekbesprekingen of presentaties over gelezen boeken.

3. Stimuleer Lezen buiten de Klas

• Lezen Thuis: Moedig studenten aan om ook buiten de klas te lezen. Bied suggesties voor boeken en leesmateriaal die studenten thuis kunnen lezen.

• Ouder- en Gemeenschapsbetrokkenheid: Betrek ouders en de gemeenschap bij leesinitiatieven. Dit kan door het organiseren van leesvoorstellingen, boekbeurzen of andere leesgerelateerde evenementen.

• Lezen op Sociale Media: Maak gebruik van sociale media om leesinitiatieven te promoten en studenten te betrekken. Dit kan door het delen van boekaanbevelingen, leesuitdagingen of boekrecensies.

Evaluatie en Aanpassing

Het is belangrijk om de effectiviteit van vrij lezen te evalueren en waar nodig aanpassingen te maken:

• Feedback van Studenten: Verzamel regelmatig feedback van studenten over hun ervaringen met vrij lezen. Dit kan door middel van enquêtes, interviews of groepsdiscussies.

• Monitoren van Vooruitgang: Houd de voortgang van studenten bij en evalueer de impact van vrij lezen op hun leesvaardigheid en leerervaring. Pas het programma aan op basis van deze evaluaties.

• Aanpassingen en Verbeteringen: Wees bereid om aanpassingen en verbeteringen aan te brengen op basis van feedback en evaluaties. Dit kan variëren van het aanpassen van leestijden tot het uitbreiden van boekencollecties.

Conclusie

Vrij lezen op het mbo biedt aanzienlijke voordelen voor zowel studenten als het leerklimaat. Het bevordert niet alleen de leesvaardigheid en persoonlijke ontwikkeling, maar draagt ook bij aan een positieve en ondersteunende leeromgeving. Door effectieve strategieën te implementeren en het vrij lezen goed te integreren in het curriculum, kunnen onderwijsinstellingen een cultuur van lezen en leren bevorderen die studenten ten goede komt.

Een goed ingericht vrij leesprogramma kan de betrokkenheid van studenten vergroten, hun leesvaardigheid verbeteren en bijdragen aan een meer dynamische en ondersteunende leeromgeving. Door te investeren in vrij lezen en het continu te evalueren en aan te passen, kunnen mbo-instellingen een blijvende impact hebben op het academische en persoonlijke succes van hun studenten.

Geraadpleegde bronnen

• Allington, R. L., & McGill-Franzen, A. (2017). Summer reading loss is the basis of almost all the rich/poor reading gap. In R. Horowitz, & S. J. Samuels, Eds. The achievement gap in reading: Complex causes, persistent issues, possible solutions. (170-183). Routledge, New York.
• https://www.researchgate.net/profile/Richard_Allington/publication/291644976_Summer_vacation_an_educational_setback/links/58b460fda6fdcc6f03fe6065/Summer-vacation- an-educational-setback.pdf
• Alons, E. M. & Moeken, N. (2017). Nederlands in het mbo. De stand van zaken. Amsterdam: Stichting Lezen. Alons, E. M. & Moeken, N. (2017). Nederlands in het mbo. De stand van zaken. Amsterdam: Stichting Lezen. https://www.lezen.nl/sites/default/files/Nederlands%20in%20het%20mbo%202017.pdf
• Bal, P.M. & Veltkamp, M. (2013). How Does Fiction Reading Influence Empathy? An Experimental Investigation on the Role of Emotional Transportation. PLoS ONE 8(1): e55341. doi:10.1371/journal.pone.0055341 http://journals.plos.org/plosone/article/file?id=10.1371/journal.pone.0055341&type=pri ntable
• Black, J. E., & Barnes, J. L. (2015). The effects of reading material on social and non- social cognition. Poetics, 52, 32-43. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0304422X15000558
• Broekhof, K. & Velzen, T. van (2016). Meer lezen, beter in taal – MBO: effecten van lezen op taalontwikkeling. Amsterdam: Stichting Lezen. http://bit.ly/2Gtnebh
• Eidhof, B. (2016). Influencing youth citizenship. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam. http://dare.uva.nl/search?field1=dai;value1=400927837;docsPerPage=1;startDoc=5
• Koeven, E. van (2015). Je vak moet je doen, niet lezen: vrij lezen in het entree- onderwijs. Zwolle/Amsterdam: Hogeschool Windesheim, Deltion College/Stichting Lezen
• Krashen, S. D. (2004). The power of reading: Insights from the research: Insights from the research. ABC-CLIO.
• Kennisrotonde (2016). Wat is er bekend over de didactische strategieën waarmee docenten de motivatie en leergierigheid bij mbo studenten positief kunnen beïnvloeden? (KR. 7). https://www.nro.nl/wp-content/uploads/2016/07/007-Antwoordformulier-Wat- is-er-bekend-over-de-didactische-strategieën-waarmee-docenten-de-motivatie-en- leergierigheid-bij-mbo-studenten-positief-kunnen-beïnvloeden.pdf
• Kidd, D. C., & Castano, E. (2013). Reading literary fiction improves theory of mind. Science, 342(6156), 377-380. http://science.sciencemag.org/content/342/6156/377
• Mar, R. A., Oatley, K., & Peterson, J. B. (2009). Exploring the link between reading fiction and empathy: Ruling out individual differences and examining outcomes. Communications, 34(4), 407-428. https://www.degruyter.com/view/j/comm.2009.34.issue- 4/comm.2009.025/comm.2009.025.xml
• Mol, S.E. (2010). To Read or Not to Read. Leiden: Universiteit Leiden. Mol, S.E. (2010). To Read or Not to Read. Leiden: Universiteit Leiden. https://openaccess.leidenuniv.nl/bitstream/handle/1887/16211/ToReadOrNotToRead_pro efschrift.pdf?sequence=2
• Mol, S.E. & Bus, A.G. (2011), ‘Lezen loont een leven lang: de rol van vrijetijdslezen in de taal- en leesontwikkeling van kinderen en jongeren.’ Levende Talen Tijdschrift, 12/3, 3- 15.
• Oliver, M. E. (1976). The effect of high intensity practice on reading achievement. Reading Improvement, 13(4), 226.
• Ryan, R.M., & Deci, E.L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55, 68-78.
• Van Steensel, R., Van der Sande, L., Bramer, W. & Arends, L. (2016). Effecten van leesmotivatie-interventies. Uitkomsten van een meta-analyse. Den Haag: nro.
• http://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=2&ved=0ahUKEwi OjtP5manbAhWOYlAKHWQOCG8QFggvMAE&url=http%3A%2F%2Fwww.kunstvanlezen.nl%2Ffiles.php%3Ffile_id%3D1768&usg=AOvVaw36VFi285ti0-nfySCzjMAJ
• Velzen, T. van, Hanekamp, M., Verspiek, M. & Steehouder, P. (2014), Van leesclub tot boekenbattle. Den Bosch: CINOP.
• Versteijlen, M., Bakx, A., & Ros, A. (2016). Creëren van een motiverende leeromgeving. ’s-Hertogenbosch: Expertisecentrum Beroepsonderwijs. http://www.canonberoepsonderwijs.nl/default.aspx?404; http://www.canonberoepsonder wijs.nl:80/Creeren-van-een-motiverende-leeromgeving