Afstandsleren: de positieve effecten op commitment en zelfsturing bij volwassenen

Geplaatst op 14 augustus 2024

Afstandsleren is steeds gebruikelijker geworden in zowel professionele als educatieve settings, vooral met de opkomst van digitale technologieën en de veranderende werk- en leeromgevingen. Deze onderwijsvorm biedt flexibele leermogelijkheden die aantrekkelijk zijn voor volwassen leerlingen. In dit artikel onderzoeken we de positieve effecten van afstandsonderwijs op commitment en zelfsturing bij volwassenen en hoe deze aspecten bijdragen aan succesvol leren op afstand.

Wat is Afstandsleren?

Afstandsleren verwijst naar een onderwijsmethode waarbij de instructeur en de leerlingen niet fysiek aanwezig zijn op dezelfde locatie. Het kan volledig online zijn of een combinatie van online en face-to-face elementen omvatten, vaak aangeduid als blended learning. Deze aanpak maakt gebruik van digitale platforms zoals e-learningmodules, webinars, en virtuele klaslokalen om leerinhoud over te brengen.

Voordelen van Afstandsleren voor Volwassenen

1. Flexibiliteit en Toegankelijkheid

   • Tijd en Plaats: Een van de grootste voordelen van afstandsonderwijs is de flexibiliteit die het biedt. Volwassenen kunnen leren op hun eigen tempo en op tijden die passen bij hun drukke schema’s. Dit maakt het mogelijk om onderwijs te combineren met werk en gezinsverplichtingen.
   • Toegang tot Diverse Bronnen: Afstandsleren maakt toegang tot een breed scala aan leermaterialen en deskundigen mogelijk zonder geografische beperkingen. Dit verhoogt de kwaliteit en diversiteit van het onderwijs dat volwassenen kunnen ontvangen.

2. Verhoogd Commitment

   • Persoonlijke Verantwoordelijkheid: Volwassenen die kiezen voor afstandsonderwijs doen dit vaak uit eigen motivatie en verlangen naar professionele ontwikkeling of persoonlijke groei. Dit persoonlijke initiatief kan leiden tot een hoger niveau van betrokkenheid en toewijding aan hun leerdoelen.
   • Doelgerichte Leerervaring: De mogelijkheid om specifieke leermodules en cursussen te kiezen die direct relevant zijn voor hun carrière of interesses kan het commitment verhogen. Volwassenen zien vaak de directe waarde van hun studies voor hun professionele en persoonlijke leven.

3. Verbeterde Zelfsturing

   • Zelfstandig Leren: Afstandsleren vereist dat volwassenen zelfstandig leren organiseren en plannen. Dit bevordert de ontwikkeling van zelfsturing en tijdmanagementvaardigheden, die waardevol zijn in zowel academische als professionele omgevingen.
   • Persoonlijke Leerdoelen: Leerlingen kunnen hun eigen leerdoelen en tijdschema’s bepalen, wat hen in staat stelt om een op maat gemaakte leerervaring te creëren die aansluit bij hun specifieke behoeften en omstandigheden.

Effecten van Afstandsleren op Commitment en Zelfsturing

1. Positieve Impact op Commitment

   • Zelfmotivatie en Betrokkenheid: Onderzoek toont aan dat volwassenen die kiezen voor afstandsonderwijs vaak zelfgemotiveerd zijn en een sterkere betrokkenheid hebben bij hun leerproces. Dit zelfmotivatie is een belangrijke factor die bijdraagt aan hun succes in afstandsonderwijs.
   • Relevantie en Toepassing: Wanneer leerinhoud direct toepasbaar is op de beroepspraktijk of persoonlijke interesses, voelen volwassenen een grotere betrokkenheid. De directe relevantie van de leerstof vergroot hun commitment en leidt tot een meer gerichte inzet voor het leren.

2. Verbetering van Zelfsturing

   • Zelfdiscipline en Organisatie: Het vermogen om effectief te plannen en te organiseren is cruciaal voor succesvol afstandsonderwijs. Volwassenen leren om hun tijd goed te beheren, deadlines te halen en hun voortgang te monitoren, wat hun zelfdiscipline versterkt.
   • Probleemoplossende Vaardigheden: Zelfgestuurd leren moedigt volwassenen aan om zelfstandig problemen op te lossen en uitdagingen te overwinnen zonder directe begeleiding. Dit bevordert hun probleemoplossende vaardigheden en aanpassingsvermogen.

Uitdagingen van Afstandsleren en Hoe Deze te Overwinnen

Hoewel afstandsonderwijs veel voordelen biedt, zijn er ook enkele uitdagingen die het succes van leren op afstand kunnen beïnvloeden:

1. Gebrek aan Directe Interactie

   • Sociale Contacten: Het ontbreken van face-to-face interactie kan leiden tot een gevoel van isolatie. Het is belangrijk voor afstandsonderwijsprogramma’s om interactieve elementen te integreren, zoals online discussiegroepen en virtuele sessies, om sociale interactie te bevorderen.
   • Ondersteuning en Feedback: Regelmatige feedback van instructeurs en medeleerlingen is cruciaal voor het leerproces. Het aanbieden van mogelijkheden voor directe communicatie en ondersteuning kan helpen bij het oplossen van vragen en het verbeteren van de leerervaring.

2. Technologische Barrières

   • Toegang tot Technologie: Niet alle volwassenen hebben toegang tot de benodigde technologie of internetverbindingen. Het is belangrijk om te zorgen voor toegankelijke platforms en alternatieve leermiddelen voor degenen die technische barrières ondervinden.
   • Technische Vaardigheden: Volwassenen moeten mogelijk hun technische vaardigheden verbeteren om effectief gebruik te maken van digitale leertools. Training en ondersteuning op het gebied van technologie kunnen helpen om deze uitdaging te overwinnen.

3. Motivatie en Zelfdiscipline

   • Zelfbeheer: De noodzaak om zelfdiscipline en tijdmanagementvaardigheden te ontwikkelen kan voor sommige volwassenen een uitdaging zijn. Het stellen van duidelijke leerdoelen en het implementeren van strategieën voor zelfmotivatie kunnen helpen om deze uitdagingen te beheersen.
   • Structuur en Routinemaatregelen: Het ontbreken van een gestructureerde leeromgeving kan de motivatie beïnvloeden. Het creëren van een persoonlijke leerstructuur en het volgen van een vast schema kan helpen bij het behouden van motivatie en discipline.

Aanbevelingen voor Succesvol Afstandsleren

1. Versterk Interactie en Ondersteuning

   • Virtuele Gemeenschappen: Ontwikkel virtuele gemeenschappen en netwerken waar leerlingen kunnen samenwerken, vragen kunnen stellen en feedback kunnen ontvangen. Dit bevordert de sociale interactie en het gevoel van gemeenschap.
   • Regelmatige Feedback: Zorg voor regelmatige en constructieve feedback van instructeurs en peers om de voortgang te monitoren en te ondersteunen. Dit helpt bij het oplossen van problemen en het verbeteren van de leerervaring.

2. Bied Technologische Ondersteuning

   • Toegankelijke Platforms: Gebruik platforms die gebruiksvriendelijk en toegankelijk zijn voor alle leerlingen. Zorg ervoor dat technische ondersteuning beschikbaar is voor degenen die problemen ondervinden.
   • Technische Vaardigheidstraining: Bied training en ondersteuning aan voor het gebruik van digitale leertools en technologie om ervoor te zorgen dat alle deelnemers effectief kunnen deelnemen aan het leerproces.

3. Stimuleer Zelfsturing en Motivatie

   • Persoonlijke Leerdoelen: Help leerlingen bij het stellen van persoonlijke leerdoelen en het ontwikkelen van een leerplan dat past bij hun behoeften en omstandigheden. Dit verhoogt de betrokkenheid en zelfsturing.
   • Motivatie Strategieën: Implementeer strategieën zoals het bijhouden van voortgang en het vieren van mijlpalen om de motivatie hoog te houden en de betrokkenheid te versterken.

Conclusie

Afstandsleren biedt aanzienlijke voordelen voor volwassenen door flexibiliteit, toegang tot diverse bronnen en de mogelijkheid om zelfgestuurd te leren. Deze aanpak kan leiden tot verhoogd commitment en verbeterde zelfsturing, wat essentieel is voor succesvol leren op afstand. Hoewel er uitdagingen zijn, zoals gebrek aan directe interactie en technologische barrières, kunnen deze worden overwonnen door het versterken van interactie, het bieden van technologische ondersteuning en het stimuleren van zelfsturing en motivatie. Door effectief gebruik te maken van de voordelen van afstandsonderwijs en het adresseren van de uitdagingen, kunnen volwassenen hun leerdoelen bereiken en hun persoonlijke en professionele ontwikkeling bevorderen.

Geraadpleegde bronnen 

• Atkinson, M., Smith, K. & Kirby, S. (2018). Adult Learning and Language Simplification. Cognitive Science, 42, p. 2818-2854.
• Bandura, A. (2001). Social Cognitive Theory: An Agentic Perspective. Annual Review of Psychology, 52, p. 1-26.
• Bandura, A. (2002). Social Cognitive Theory in Cultural Context. Applied Psychology: An International Review 51(2), p. 269-290.
• Blume, B.D., Ford, J.K., Baldwin, T.T. & Huang, J.L. (2010) Transfer of Training: A Meta-Analytic Review. Journal of Management 36(4), p. 1065-1105.
• Bolzonella, F. (2020). Adult Literacy Programs: The Role of Learners’ Perception in Social Inclusion Outcomes: A Quantitative Approach. Maastricht: Maastricht Unversity.
• Breck, B.M., Dennis, C.B. & Leedahl, S.N. (2018). Implementing reverse mentoring to address social isolation among older adults. Journal of Gerontological Social Work, 61(5), p. 513-525.
• Buisman, M. (2017). Negatieve leerervaringen van volwassenen met lage basisvaardigheden: Literatuurstudie. Amsterdam: Kohnstamm Instituut.
• De Greef, M. (2020). Impact taalcoaching Gilde Amsterdam voor inwoners van Amsterdam. Vught: Artéduc.
• De Greef, M. & Lombaerts, K. (2019). Succesfactoren voor leertrajecten van volwassenen binnen de Open School Antwerpen Centrum voor Basiseducatie. Brussel: Vrije Universiteit Brussel.
• Kennisrotonde (2019). Welke pedagogisch-didactisch handelen van de begeleidende docent zorgt ervoor, dat studenten op MBO Niveau 1 en MBO Niveau 2 succesvol zelfsturend kunnen leren? (KR. 550). Den Haag: Kennisrotonde.
• Kennisrotonde (2020a). Wat is het effect van een functionele onderwijsbenadering versus een grammaticale onderwijsbenadering op de taalbeheersing van volwassen NT2-deelnemers? (KR. 939). Den Haag: Kennisrotonde.
• Kennisrotonde (2020b). Welke interventies van docenten NT2 kunnen anderstaligen stimuleren en motiveren om buiten de les en buiten de school aan hun taalontwikkeling te werken? (KR. 744). Den Haag: Kennisrotonde.
• Klein, W. & Perdue, C. (1993). Concluding Remarks. In: C. Perdue (Ed.) Adult language acquisition: cross-linguistic perspectives. Cambridge: Cambridge University Press.
• Lupi, C., De Greef, M., Segers, M. & Verté, D. (2010). Does adult education make a difference? The results of a survey in eight European countries. Maastricht: Maastricht University.
• Martin, H.J. (2010). Workplace Climate and Peer Support as Determinants of Training Transfer. Human Resource Development Quarterly, 21(1), p. 87-104.
• McDonald, S., Erickson, L.D., Kirkpatrick Johnson, M. & Elder, G.H. (2007). Informal mentoring and young adult employment. Social Science Research 36, p. 1328-1347.
• Perdue, C. ed. (1993). Adult language acquisition: cross-linguistic perspectives. Vol. I and II. Cambridge: Cambridge University Press.
• Petit, R., Thomsen, M. & Verheijen, E. (2013). Support voor peer support? ’s-Hertogenbosch: ECBO: Expertisecentrum Beroepsonderwijs.
• Topping, K.J. (2005). Trends in Peer Learning. Educational Psychology, 25(6), p. 631-645.