Feedback aan docenten: hoe motiveren en professionaliseren door effectieve terugkoppeling

Geplaatst op 17 augustus 2024

In het onderwijs is effectieve feedback een krachtig instrument voor de ontwikkeling van docenten. Het helpt niet alleen bij het verbeteren van hun pedagogische vaardigheden, maar speelt ook een cruciale rol in hun motivatie en professionele groei. Dit artikel onderzoekt hoe feedback aan docenten kan worden ingezet om zowel motivatie te verhogen als professionaliteit te bevorderen, en biedt strategieën voor het geven van waardevolle en constructieve feedback.

Het Belang van Feedback in Onderwijs

Feedback is essentieel in elk leerproces, en dit geldt ook voor de ontwikkeling van docenten. Door het geven van gerichte feedback kunnen docenten inzicht krijgen in hun sterke punten en ontwikkelingsgebieden, wat hen in staat stelt hun onderwijspraktijk te verbeteren. Effectieve feedback helpt docenten om:

Hun Lesmethoden te Verbeteren: Door concrete aanwijzingen te ontvangen, kunnen docenten hun lesstrategieën verfijnen en aanpassen om beter in te spelen op de behoeften van hun leerlingen.
Zelfbewustzijn te Vergroten: Feedback biedt docenten de mogelijkheid om te reflecteren op hun eigen praktijk en inzicht te krijgen in hoe hun gedrag en keuzes invloed hebben op de leerresultaten.
Professionele Ontwikkeling te Stimuleren: Regelmatige en constructieve feedback draagt bij aan de voortdurende professionele groei van docenten en helpt hen om bij te blijven met de nieuwste onderwijsstrategieën en -technieken.

Effectieve Feedback voor Motivatie en Professionaliteit

Feedback kan zowel motiverend als professionaliserend werken, afhankelijk van hoe het wordt gegeven en ontvangen. Hier zijn enkele manieren waarop feedback aan docenten kan bijdragen aan hun motivatie en professionalisering:

1. Motiveren door Positieve Erkenning

Een belangrijke factor in het motiveren van docenten is positieve erkenning. Door de sterke punten en successen van docenten te benadrukken, kunnen zij zich gewaardeerd en erkend voelen. Dit kan hen aanmoedigen om hun beste werk te blijven leveren en om zich verder in te zetten voor hun professionele ontwikkeling.

Specifieke Erkenning: Geef concrete voorbeelden van wat goed gaat in hun lespraktijk. In plaats van algemene complimenten zoals "Je deed het goed," geef specifieke voorbeelden zoals "Je gebruik van interactieve werkvormen hielp de betrokkenheid van de leerlingen te verhogen."
Vier Successen: Het vieren van behaalde successen, zoals verbeterde leerresultaten of positieve feedback van leerlingen, kan de motivatie versterken en een gevoel van voldoening creëren.

2. Constructieve Feedback voor Professionele Groei

Naast positieve erkenning is constructieve feedback essentieel voor de professionele groei van docenten. Constructieve feedback richt zich op het verbeteren van specifieke aspecten van de lespraktijk en biedt handvatten voor verdere ontwikkeling.

Concrete Voorstellen: Zorg ervoor dat de feedback praktische en haalbare suggesties bevat. In plaats van alleen te wijzen op wat beter kan, geef ook aanbevelingen over hoe dit verbeterd kan worden.
Focus op Leerdoelen: Verbind de feedback aan concrete leerdoelen en onderwijsdoelen. Dit helpt docenten te begrijpen hoe hun ontwikkeling aansluit bij de bredere onderwijskundige doelstellingen.

3. Balans tussen Positieve en Negatieve Feedback

Een goede balans tussen positieve en negatieve feedback is belangrijk. Te veel negatieve feedback kan demotiverend werken, terwijl alleen positieve feedback kan voorkomen dat er daadwerkelijk verbeteringen plaatsvinden.

Feedback Sandwich: Gebruik de "feedback sandwich" techniek waarbij je begint met een positief punt, gevolgd door het verbeterpunt en eindigt met een bemoedigend bericht. Dit helpt om de feedback op een ondersteunende en motiverende manier te presenteren.
Continue Dialoog: Zorg voor een voortdurende dialoog over feedback en vermijd een eenmalige evaluatie. Dit bevordert een cultuur van open communicatie en continue verbetering.

Strategieën voor Effectieve Feedback aan Docenten

Om feedback effectief te maken, kunnen docenten en schoolleiders de volgende strategieën overwegen:

1. Gebruik van Peer Feedback

Peer feedback, waarbij collega-docenten feedback aan elkaar geven, kan waardevolle inzichten opleveren. Het biedt een kans om van elkaar te leren en om verschillende perspectieven op de lespraktijk te krijgen.

Structuur en Training: Zorg ervoor dat er een duidelijke structuur en training is voor het geven van peer feedback. Dit helpt om ervoor te zorgen dat de feedback constructief en nuttig is.
Reflectie en Dialoog: Moedig reflectie en dialoog aan na het ontvangen van peer feedback. Dit helpt docenten om feedback te verwerken en toe te passen in hun eigen praktijk.

2. Regelmatige Evaluaties en Follow-up

Regelmatige evaluaties en follow-upgesprekken zorgen ervoor dat feedback niet eenmalig is, maar een integraal onderdeel van het professionele ontwikkelingsproces.

Periodieke Evaluaties: Voer periodieke evaluaties uit om voortgang te monitoren en om feedback te blijven afstemmen op de ontwikkelingsbehoeften van de docent.
Actieplannen: Werk samen met docenten om actieplannen op te stellen op basis van de ontvangen feedback. Dit helpt hen om concrete stappen te zetten richting verbetering.

3. Creëer een Cultuur van Feedback

Het creëren van een cultuur van feedback binnen de school kan bijdragen aan een meer open en ondersteunende omgeving. Dit kan worden bereikt door feedback te integreren in dagelijkse routines en door het belang ervan te benadrukken.

Feedback als Norm: Maak feedback een normaal en verwacht onderdeel van het werkproces. Dit helpt om feedback minder bedreigend en meer als een kans voor groei te zien.
Leiderschap en Voorbeeldgedrag: Leiders binnen de school kunnen door voorbeeldgedrag laten zien hoe constructieve feedback effectief kan worden gegeven en ontvangen.

Conclusie

Effectieve feedback aan docenten speelt een cruciale rol in het verbeteren van hun motivatie en professionaliteit. Door positieve erkenning te combineren met constructieve suggesties voor verbetering, kunnen docenten zowel worden gemotiveerd als geholpen bij hun professionele ontwikkeling. Het toepassen van strategieën zoals peer feedback, regelmatige evaluaties en het creëren van een feedbackcultuur kan de impact van feedback versterken en bijdragen aan een voortdurend proces van groei en verbetering. Door feedback te integreren als een kerncomponent van de onderwijspraktijk, kunnen scholen een omgeving creëren waarin docenten zich ondersteund en gestimuleerd voelen om hun beste werk te leveren en hun professionaliteit te versterken.

Geraadpleegde bronnen

Biancarosa, G., Bryk, A. S., & Dexter, E. R. (2010). Assessing the value-added effects of literacy collaborative professional development on student learning. Elementary School Journal, 111(1) , 7-34. doi-org.vu-nl.idm.oclc.org/10.1086/653468.
Black, P., & William, D. (1998). Assessment and classroom learning. Assessment in Education: Principles, Policy & Practice, 5, 7-74. doi: 10.1080/ 0969595980050102.
Black, P., & William, D. (2003). ‘In praise of educational research’: Formative assessment. British Educational Research Journal, 29(5), 623–637. doi: 10.1080/0141192032000133721.
Borko, H., Koellner, K., Jacobs, J., & Seago, N. (2011). Using video representations of teaching in practice-based professional development programs. ZDM Mathematics Education, 43(1), 175-187. doi: 10.1007/s11858-010-0302-5.
Brouwer, C. N. (2011, April). Imaging teacher learning: a literature review on the use of digital video for preservice teacher education and professional development. Paper presented at the annual meeting of the American educational research association, New Orleans, USA. Verkregen via: https://www.researchgate.net/publication/314244078_Imaging_Teacher_Learning_A_lite rature_review_on_the_use_of_digital_video_for_preservice_teacher_education_and_prof essional_development
Brouwer, C.N., Besselink, E., & Oosterheert, I. (2017). The power of video feedback with structured viewing guides. Teaching and Teaching Education, 66 , 60-73. doi.org/10.1016/j.tate.2017.03.013
Christ, T., Arya, P., & Chiu, M. (2017). Video use in teacher education: An international survey of practices. Teaching and Teacher Education, 63, 22–35. doi.org/10.1016/j.tate.2016.12.005
Dam, M., Janssen, F.J.J.M. & Van Driel, J. (2013). Concept-context onderwijs leren ontwerpen en uitvoeren – een onderwijsvernieuwing praktisch bruikbaar maken voor docenten. Pedagogische Studiën, 90(2), 63-77. Verkregen via http://pedagogischestudien.nl/download?type=document&identifier=616340
Darling-Hammond, L., Chung Wei, R., Andree, A., Richardson, N., & Orphanos, S. (2009). Professional learning in the learning profession: A status report on teacher development in the United States and abroad. Dallas, TX: National Staff Development Council. Verkregen via: https://www.learningforward.org/docs/default-source/pdf/nsdcstudy2009.pdf
Desimone, L. M., Porter, A. C., Garet, M. S., Yoon, K. S., & Birman, B. F. (2002). Effects of professional development on teachers' instruction: Results from a three-year longitudinal study. Educational Evaluation and Policy Analysis, 24(2), 81-112. Verkregen via http://outlier.uchicago.edu/computerscience/OS4CS/landscapestudy/resources/D esimone-Porter-Garet-Yoon-and-Birman-2002.pdf
Eraut, M. (2007). Learning from other people in the workplace. Oxford Review of Education, 33, 403–422. doi: 10.1080/03054980701425706.
Fishbein, M., & Ajzen, I. (2010). Predicting and changing behavior. The reasoned action approach. New York: Psychology Press.
Fredrickson, B. L. (2013). Updated thinking on positivity ratios. American Psychologist, 68(9), 814–822. doi: 10.1037/a0033584.
Fukkink, R. G., Trienekens, N., & Kramer, L. J. C. (2011). Video feedback in education and training: Putting learning in the picture. Educational Psychology Review, 23(1), 45– 63. doi: 10.1007/s10648-010-9144-5. Verkregen via https://pure.uva.nl/ws/files/1159685/108192_Video_feedback_in_education_and_trainin g.pdf
Fullan, M. G. (2009). Leadership development: The larger context. Educational Leadership, 67(2), 45–50.
Gabelica, C., Van den Bossche, P., Segers, M., & Geijselaers, W. (2012). Feedback, a powerful lever in teams: A review. Educational Research Review, 7, 123–144. doi:10.1016/j.edurev.2011.11.003.
Gaudin, C., & Chalies, S. (2015). Video viewing in teacher education and professional development: A literature review. Educational Research Review, 16, 41-67. doi: 10.1016/j.edurev.2015.06.001.
Hattie, J., & Timperley, H. (2007). The power of feedback. Review of Educational Research, 77(1), 81–112. doi:10.3102/003465430298487.
Heitink, M., Van der Kleij, F., Veldkamp, B., Schildkamp, K., & Kippers, W. (2016). A systematic review of prerequisites for implementing assessment for learning in classroom practice. Educational Research Review, 17, 50–62. doi: 10.1016/j.edurev.2015.12.002.
Hill, H.C., & Grossman, P., 2013. Learning from teacher observations: challenges and opportunities posed by new teacher evaluation systems. Harvard educational review, 83 (2), 371–384.
Hooreman, R. W., Kommers, P. A. M., & Jochems, W. M. G. (2008). Competence development of synchronously coached trainee teachers in collaborative learning. Australian Journal of Teacher Education, 33(1), 1–19. doi: 10.14221/ajte.2008v33n1.2. Janssen, F., Veldman, I., & Van Tartwijk, J. (2008). Modelgestuurd leren van je succes. Tijdschrift voor lerarenopleiders, 29(2), 4-13.
Losada, M., & Heaphy, E. (2004). The role of positivity and connectivity in the performance of business teams: A nonlinear dynamics model. American Behavioral Scientist, 47(6), 740–765. doi: 10.1177/0002764203260208.
Maandag, D.W., Helms-Lorenz, M., Lugthart, E., Verkade, A.T., & Van Veen, K. (2017). Features of effective professional development interventions in different stages of teacher’s careers. A review of empirical evidence and underlying theory. Groningen:
Lerarenopleiding Rijksuniversiteit Groningen. Verkregen van: https://www.nro.nl/wp-content/uploads/2017/08/Effectiveness-of-professional-development-interventions-in-different-teacher-career-stages.pdf.
Shute, V. J. (2008). Focus on formative feedback. Review of Educational Research, 78(1), 153–189. doi: 10.3102/0034654307313795.
Smedslund, J. (2012). What follows from what we all know about human beings. Theory & Psychology, 22(5), 658–668.
Thoonen, E. E. J., Sleegers, P. J. C., Oort, F. J., Peetsma, T. T. P., & Geijsel, F. P. (2011). How to improve teaching practices: The role of teacher motivation, organizational factors and leadership practices. Educational Administration Quarterly, 47(3), 496-536.
Tripp, T. R., & Rich, P. J. (2012). The influence of video analysis on the process of teacher change. Teaching and Teacher Education, 28, 728–739. doi: 10.1016/j.tate.2012.01.011.
Visser, L., Schoonenboom, J., & Korthagen, F.A.J. (2017). A field experimental design of a strengths-based training to overcome academic procrastination: Short- and long-term effect. Frontiers in Psychology, 8, 1-12. doi.org/10.3389/fpsyg.2017.01949.
Voerman, L., Meijer, P., Korthagen, F., & Simons, R. (2015). Promoting effective teacher- feedback: From theory to practice through a multiple component trajectory for professional development. Teachers and Teaching: theory and practice, 21(8), 990-1009. doi: 10.1080/13540602.2015.1005868.
Vuijk, P., & Robbers, S. R. (2012). Diepte-interview synchroon videocoachen [An in- depth interview on synchronous coaching]. The Hague: Hogeschool Inholland.
Zwart, R. C., Attema-Noordewier, S., & Korthagen, F. A. J. (2015). A strength-based approach to teacher professional development. Professional Development in Education, 41(3), 579-596. doi: 10.1080/19415257.2014.919341

Heb je vragen over dit thema? Stel ze in de onderwijs community binnen de Wij-leren.nl Academie!