De begeleiding van hoogbegaafde kinderen

>> Begeleiding hoogbegaafden direct bestellen.

Het opvoeden van hoogbegaafden is niet altijd makkelijk. In het boek De begeleiding van hoogbegaafde kinderen van James T. Webb e.a. staan diverse suggesties voor de opvoeding van hoogbegaafde kinderen. Na de bespreking van de kenmerken van hoogbegaafdheid komen verschillende aspecten van de opvoeding aan de orde, zoals communiceren en motiveren.

Kenmerken van hoogbegaafden

De meest voorkomende kenmerken:

• Sterke verbale begaafdheid.
• Ongebruikelijk goed geheugen.
• Intense nieuwsgierigheid.
• Brede interesse.
• Interesse in experimenteren.
• Sterke fantasie en creativiteit.
• Opmerkelijk gevoel voor humor.
• Redenen en achtergronden willen begrijpen.
• Ongeduld jegens zichzelf en anderen.
• Langere spanningsboog.
• Complex denken.
• Bezorgdheid over sociale of politieke problemen en onrecht.
• Sensitiviteit.
• Intensiteit. Motto: ‘Alles wat interessant genoeg is om te doen, is het waard om er tot het uiterste voor te gaan.’
• Dagdromen.

In dit hoofdstuk komt ook de erfelijkheidsfactor van hoogbegaafdheid aan de orde. Een interessante vraag: Zijn intellectuele vermogens erfelijk? Ja, voor circa 50 tot 60%. Daarnaast speelt ook de omgeving een belangrijke rol.

In een cognitief en emotioneel stimulerende omgeving kan bij jonge kinderen tot 8 jaar het IQ toenemen met 10 tot 20 punten, of zelfs nog meer.

Communicatie: de sleutel tot relaties

Enkele do’s en don’ts bij het communiceren

• Vermijd het om altijd de baas te willen zijn en probeer niet de controle te houden door te commanderen.
• Generaliseer niet, bijv. dat het kind altijd aan zichzelf denkt.
• Vermijd sarcastische kritiek.
• Luister actief. Onderbreek niet als het kind vertelt, maar stel achteraf verhelderingsvragen.
• Luister reflectief, parafraseer in andere woorden.
• Weiger geen dingen zonder uitleg.
• Ontken de emoties van het kind niet en wees uzelf bewust van uw eigen emoties.
• Gebruik ik-boodschappen.
• Maak onderscheid tussen het gedrag en de persoon.
• Zorg dat de lichaamstaal niet in strijd is met de boodschap.

Motivatie, enthousiasme en onderpresteren

Ironisch genoeg is juist de school vaak de plaats waar kinderen leren om onder te presteren. Oorzaken van onderpresteren en geringe motivatie kunnen zijn:

• De leerling wil niet uit de toon vallen.
• De taak lijkt niet interessant, relevant of belangrijk genoeg.
• Het kan aandacht of macht opleveren.
• De leerling vindt het moeilijk om aan hoge verwachtingen te voldoen of het is bang dat hogere prestaties tot meer druk leiden.
• De leerling wil geen risico’s nemen.
• De leerling heeft geen goede studiegewoontes of vaardigheden om te plannen.
• Het kind heeft een concentratieprobleem, leermoeilijkheid of handicap.
• Het kind heeft problemen of voelt zich onbegrepen.

Zes principes voor het bevorderen van motivatie

Aan de hand van deze zes principes kunnen kinderen in de goede richting geholpen worden:

• Creëer een motiverend klimaat.
• Vermijd een machtsstrijd, want die kan een motiverend klimaat totaal vernietigen.
• Ontwikkel een positieve relatie, want dit is waarschijnlijk het meest krachtige middel.
• Daag uit, maar vergeet niet om steun te geven. Voorzie in stimulansen, interessante leerervaringen en uitdagingen.
• Help geschikte doelen en deelplannen te kiezen.
• Bouw verder op gemaakte successen.

Grenzen stellen en het aanleren van zelfdiscipline

Zelfdiscipline ontwikkelen kost tijd. Maar het is wél belangrijk. Zelfdiscipline is nodig om groepsdruk te kunnen weerstaan en om te kunnen presteren. Enkele tips:

• Prijs het gedrag, niet het kind. Focus op inzet, niet alleen op het resultaat.
• Wees tegelijk sensitief en specifiek. De waardering moet kloppend zijn.
• Gebruik de sandwichtechniek. Dat wil zeggen: als kritiek ingebed is tussen twee complimenten, is het doorgaans gemakkelijker te accepteren.

Intensiteit, perfectionisme en stress

Hoogbegaafden hebben vaak hoge idealen. In combinatie met sterke betrokkenheid en intensiteit kan dit uitmonden in perfectionisme. Perfectionisme kan een positieve kracht zijn om een doel te bereiken, maar als het leidt tot fanatiek najagen van onrealistisch hoge doelen en intense stress, dan is dat niet gezond. Een aanzienlijk deel van de hoogbegaafden heeft zoveel last van perfectionisme dat het hen in problemen brengt. Het is belangrijk dat een perfectionist een goede houding ontwikkelt tegenover perfectionisme. Dat kan door zichzelf drie vragen te stellen:

• Is het goed genoeg zoals het is?
• Is het op de lange termijn echt belangrijk?
• Wat is het ergste dat kan gebeuren als ik het hierbij laat?

Als deze vragen beantwoordt zijn, staan de dingen meestal in het juiste perspectief.

Idealisme, teleurstelling en depressie

Idealisme in combinatie met een asynchrone ontwikkeling leidt vaak tot onrealistische verwachtingen, die niet waargemaakt kunnen worden. Dat zorgt voor een teleurstelling, die kan leiden tot cynisme en depressie.

De omgang met leeftijdgenoten en vrienden

Hoofbegaafden kunnen het moeilijk vinden om contact te maken en te onderhouden. Enkele tips die je dan kunt geven:

• Accepteer dat anderen anders denken en anders handelen dan je zelf zou doen.
• Geef anderen complimenten om te tonen dat je hun kwaliteiten ziet.
• Wees sportief, ongeacht of je wint of verliest.
• Vermijdt het om op te scheppen.

Individualiteit en morele ontwikkeling

Als tradities botsen met persoonlijke overtuigingen en wensen, signaleren hoogbegaafden dit al snel. Ze zullen er waarschijnlijk vragen bij stellen: Waarom…? Het kan soms lastig zijn om hiermee om te gaan, maar het helpt wel om hun persoonlijke identiteit te ontwikkelen.

Tot slot

In het boek komen verder de volgende hoofdstukken aan de orde:

• Uitdagingen van het moderne ouderschap
• Kinderen met een dubbele last. De auteurs hebben hier een ander boek over geschreven: Misdiagnose van hoogbegaafden.
• Signalering van hoogbegaafdheid op school.
• Op zoek naar passend onderwijs.
• Op zoek naar passende hulp.

Het boek De begeleiding van hoogbegaafde kinderen is een bewerking van het in de Verenigde Staten bekroonde boek Guiding the Gifted Child. Het is wereldwijd het meest gelezen en hoogst gewaardeerde boek over de opvoeding van hoogbegaafde kinderen. Het boek is geschreven vanuit het wetenschappelijk gebaseerde inzicht dat het emotionele welbevinden het meest bepalend is voor de levensloop en het levensgeluk van hoogbegaafde kinderen.

Bestellen

N.a.v. James T. Webb e.a., De begeleiding van hoogbegaafde kinderen, 352 blz, Van Gorcum Assen 2013, ISBN 9789023251262, €39,95. Het boek is te bestellen via

Bestellen

Het boek Begeleiding hoogbegaafden is te bestellen via: