Eisen aan lesmaterialen voor laagopgeleide volwassen NT1-leerders

Geplaatst op 7 augustus 2024

Inleiding

Laagopgeleide volwassenen die Nederlands als eerste taal (NT1) leren, hebben specifieke behoeften en uitdagingen bij het verwerven van basisvaardigheden in taal. Dit artikel bespreekt de eisen aan lesmaterialen die zijn ontworpen voor deze doelgroep om hun leerproces effectief te ondersteunen.

Kenmerken van NT1-leerders

NT1-leerders zijn volwassenen die Nederlands als moedertaal spreken maar om verschillende redenen moeite hebben met taalvaardigheden zoals lezen en schrijven. Vaak hebben zij een beperkt onderwijsniveau en kunnen zij te maken hebben met laaggeletterdheid.

Uitdagingen voor NT1-leerders

1. Motivatie en Zelfvertrouwen: Laaggeletterde volwassenen kunnen een laag zelfvertrouwen hebben en voelen zich vaak beschaamd over hun taalvaardigheden, wat hun motivatie om te leren kan beïnvloeden.
2. Cognitieve Vaardigheden: Sommige NT1-leerders hebben mogelijk beperkte cognitieve vaardigheden, wat invloed heeft op hun vermogen om nieuwe informatie te verwerken en te onthouden.
3. Leefomstandigheden: Veel NT1-leerders hebben te maken met stressvolle leefomstandigheden zoals werkdruk, financiële problemen en gezinsverantwoordelijkheden, wat hun leervermogen kan belemmeren.

Eisen aan Lesmaterialen

Eenvoud en Duidelijkheid

Lesmaterialen moeten eenvoudig en duidelijk zijn. Dit houdt in dat teksten kort en bondig zijn, met een duidelijke structuur en eenvoudig taalgebruik. Illustraties en pictogrammen kunnen helpen om de inhoud visueel te ondersteunen en verduidelijken.

Relevantie en Praktische Toepassing

De inhoud moet relevant zijn voor het dagelijks leven van de leerders. Praktische voorbeelden en toepassingen die aansluiten bij hun eigen ervaringen en behoeften maken het leren betekenisvoller en motiveren de leerders om de opgedane kennis toe te passen in hun dagelijkse activiteiten.

Geleidelijkheid en Herhaling

Het lesmateriaal moet een geleidelijke opbouw hebben, waarbij nieuwe kennis stap voor stap wordt geïntroduceerd en eerder geleerde concepten regelmatig worden herhaald. Dit helpt bij het verstevigen van de kennis en vaardigheden en voorkomt overbelasting van de leerders.

Activerende Werkvormen

Actieve betrokkenheid van de leerders is essentieel. Werkvormen die interactie en participatie bevorderen, zoals groepsdiscussies, rollenspellen en praktische oefeningen, maken het leerproces dynamischer en effectiever.

Ondersteuning bij Zelfstudie

Zelfstudie is een belangrijk aspect van het leerproces voor volwassenen. Lesmaterialen moeten daarom hulpmiddelen bevatten zoals samenvattingen, oefenopgaven en zelftests die de leerders zelfstandig kunnen gebruiken om hun voortgang te controleren en te verbeteren.

Digitale Lesmaterialen

Toegankelijkheid

Digitale lesmaterialen moeten toegankelijk zijn voor alle leerders, ongeacht hun technologische vaardigheden. Dit betekent dat de interface eenvoudig en gebruiksvriendelijk moet zijn, met duidelijke instructies en ondersteuning waar nodig.

Interactiviteit

Interactiviteit is een krachtig middel om de betrokkenheid van leerders te vergroten. Digitale materialen kunnen interactieve elementen bevatten zoals quizzen, video’s en interactieve oefeningen die het leren aantrekkelijker en effectiever maken.

Flexibiliteit

Digitale lesmaterialen moeten flexibel zijn in gebruik, zodat leerders op hun eigen tempo en op verschillende momenten kunnen leren. Dit is vooral belangrijk voor volwassenen die vaak een druk schema hebben en het leren moeten combineren met andere verplichtingen.

Beoordeling en Feedback

Formatieve Beoordeling

Regelmatige formatieve beoordeling helpt bij het monitoren van de voortgang van de leerders en het identificeren van gebieden waar extra ondersteuning nodig is. Dit kan door middel van korte tests, quizzen en praktijkopdrachten.

Constructieve Feedback

Feedback moet constructief en ondersteunend zijn, gericht op het aanmoedigen van verdere ontwikkeling en het versterken van het zelfvertrouwen van de leerders. Het geven van concrete suggesties voor verbetering is essentieel.

Voorbeelden van Effectieve Lesmaterialen

Leermiddelen voor Laaggeletterden

Effectieve leermiddelen voor laaggeletterden omvatten eenvoudig geschreven boeken, werkboeken met veel visuele ondersteuning, en praktische handleidingen die zich richten op dagelijkse taken zoals het invullen van formulieren, het begrijpen van etiketten en het schrijven van korte notities.

Digitale Platforms

Digitale platforms zoals websites en apps die specifiek zijn ontworpen voor NT1-leerders kunnen zeer effectief zijn. Deze platforms bieden vaak een combinatie van tekst, beeld, geluid en interactieve oefeningen, waardoor het leren op verschillende manieren wordt ondersteund.

Samenwerking met Professionals

Betrokkenheid van Taalcoaches

Taalcoaches en andere professionals spelen een cruciale rol in het ondersteunen van NT1-leerders. Zij kunnen helpen bij het aanpassen van lesmaterialen aan de individuele behoeften van leerders en bieden persoonlijke begeleiding en ondersteuning.

Training voor Leerkrachten

Leerkrachten en begeleiders moeten goed getraind zijn in het gebruik van de specifieke lesmaterialen voor NT1-leerders. Trainingen en workshops kunnen hen voorzien van de nodige kennis en vaardigheden om effectief les te geven aan deze doelgroep.

Conclusie

Het ontwikkelen van effectieve lesmaterialen voor laagopgeleide volwassenen die Nederlands als eerste taal leren vereist een zorgvuldige afstemming op hun specifieke behoeften en uitdagingen. Door te focussen op eenvoud, relevantie, praktische toepassing, activerende werkvormen en digitale ondersteuning, kunnen we de taalvaardigheid en het zelfvertrouwen van NT1-leerders aanzienlijk verbeteren. Samenwerking met professionals en voortdurende evaluatie en aanpassing van lesmaterialen zijn essentieel om blijvend succes te garanderen.

Geraadpleegde bronnen 

• Benseman, J., Sutton, A. & Lander, J. (2005). Working in the light of evidence, as well as aspiration. A literature review of the best available evidence about effective adult literacy, numeracy and language teaching. Auckland: Auckland UniServices Limited.
• Bohnenn, E. & De Greef, M. (2012). Aan de slag met leer- en toetsmateriaal voor volwassenen: Analyse leer- en toetsmaterialen Taal, Rekenen en Digitale Vaardigheden voor volwassenen. Ede: Steunpunt Taal en Rekenen VE.
• Bohnenn, E. & Thijssen, R. (2015). Aan de slag met leer- en beoordelingsmateriaal voor volwassenen: Update van het overzicht Aan de slag met leer- en toetsmateriaal voor volwassenen december 2012. Ede: Steunpunt Taal en Rekenen VE.
• Bonset, H. & Rijlaarsdam, G. (2004). Mother-tongue education (L1) in the learning-to-learn paradigm: creative redevelopment of learning materials. L1 – Educational Studies in Language and Literature, 4, 35-62.
• CINOP. (2013). Standaarden en eindtermen VE. ’s-Hertogenbosch: CINOP.
• CINOP. (2013). Standaarden en eindtermen VE – Raamwerk NT2: Een vergelijkend overzicht. ’s-Hertogenbosch: CINOP.
• Cito. (2008). Raamwerk Alfabetisering NT2. Arnhem: Cito BV.
• Dalton-Puffer, C., Boeckmann, K.B. & Hinger, B. (2019). Research in language teaching and learning in Austria (2011 – 2017). Language Teaching, 52, 201-230.
• Purcell-Gates, V., Degener, S.C., Jacobson, E. & Soler, M. (2002). Impact of authentic adult literacy instruction on adult literacy practices. Reading Research Quarterly 37 (1), 70-92.