De relatie tussen passieve woordenschat en technisch lezen

Geplaatst op 13 augustus 2024

Passieve woordenschat en technisch lezen zijn beide cruciale componenten van taalvaardigheid, maar ze vervullen verschillende rollen in het leerproces. Het begrijpen van hun relatie kan leraren en opvoeders helpen om effectievere leesstrategieën te ontwikkelen en de leesvaardigheid van leerlingen te verbeteren. Dit artikel onderzoekt de relatie tussen passieve woordenschat en technisch lezen, belicht hun invloed op elkaar en biedt praktische tips voor het versterken van beide gebieden in het onderwijs.

Wat is Passieve Woordenschat?

Passieve woordenschat verwijst naar de woorden die een leerling begrijpt en herkent, maar niet noodzakelijkerwijs actief gebruikt in hun eigen spraak of schrijven. Het gaat om de woorden die leerlingen wel begrijpen als ze ze tegenkomen in teksten of gesprekken, maar die ze niet frequent zelf gebruiken. Deze woordenschat wordt vaak ontwikkeld door blootstelling aan taal via lezen, luisteren en gesprekken.

Belangrijke kenmerken van passieve woordenschat zijn:

• Begrip: Leerlingen kunnen de betekenis van deze woorden begrijpen in context, ook al gebruiken ze ze niet actief.
• Herkenning: Woorden worden herkend en begrepen wanneer ze worden tegengekomen, maar niet spontaan opgehaald in gesprekken of schrijfwerk.
• Ontwikkeling: Passieve woordenschat groeit meestal door blootstelling aan rijke taalomgevingen en variëteit aan leesmaterialen.

Wat is Technisch Lezen?

Technisch lezen betreft de vaardigheden die nodig zijn om geschreven teksten nauwkeurig en vloeiend te decoderen. Het omvat de mechanische aspecten van lezen, zoals het herkennen van letters, woorden, en zinnen, en het begrijpen van de structuur van teksten. Technisch lezen heeft betrekking op:

• Decoderen: Het vermogen om schriftelijke tekens om te zetten in gesproken taal.
• Vloeiendheid: Het vermogen om tekst soepel en zonder al te veel onderbrekingen te lezen.
• Woordenherkenning: Het vermogen om woorden snel en accuraat te herkennen zonder veel nadenken.

De Relatie Tussen Passieve Woordenschat en Technisch Lezen

De relatie tussen passieve woordenschat en technisch lezen is complex en wederzijds beïnvloedend:

1. Invloed van Technisch Lezen op Passieve Woordenschat

Technisch lezen beïnvloedt de ontwikkeling van passieve woordenschat op verschillende manieren:

• Woordenherkenning: Door frequente blootstelling aan teksten ontwikkelen leerlingen een grotere woordherkenning, wat kan bijdragen aan een uitbreiding van hun passieve woordenschat.
• Contextuele Begrip: Tijdens het technisch lezen komen leerlingen vaak nieuwe woorden tegen in context, wat hen helpt om de betekenis van deze woorden te begrijpen, zelfs als ze ze niet actief gebruiken.
• Herhaalde Blootstelling: Regelmatig lezen van diverse teksten zorgt ervoor dat leerlingen herhaaldelijk worden blootgesteld aan nieuwe woorden, wat hun passieve woordenschat vergroot.

2. Invloed van Passieve Woordenschat op Technisch Lezen

Omgekeerd heeft passieve woordenschat ook invloed op technisch lezen:

• Vlotter Decoderen: Leerlingen met een grotere passieve woordenschat kunnen woorden sneller herkennen tijdens het lezen, omdat ze al bekend zijn met deze woorden in hun passieve lexicon.
• Betere Begrip: Een goed ontwikkelde passieve woordenschat helpt leerlingen om de context en betekenis van de teksten beter te begrijpen, wat hun technische leesvaardigheden versterkt.
• Vermijden van Onderbrekingen: Wanneer leerlingen woorden uit hun passieve woordenschat tegenkomen, ervaren ze minder onderbrekingen tijdens het lezen, wat bijdraagt aan een vloeiender leeservaring.

Strategieën om Passieve Woordenschat en Technisch Lezen te Verbeteren

Het verbeteren van zowel passieve woordenschat als technisch lezen vereist een geïntegreerde benadering. Hier zijn enkele strategieën die leraren kunnen gebruiken:

1. Rijke Taalomgevingen Creëren

Een rijke taalomgeving stimuleert zowel de ontwikkeling van passieve woordenschat als technisch lezen:

• Divers Leesmateriaal: Zorg voor een breed scala aan leesmaterialen, inclusief boeken, tijdschriften en informatieve teksten. Dit helpt leerlingen om blootgesteld te worden aan een verscheidenheid aan woorden en contexten.
• Interactieve Voorleesactiviteiten: Lees hardop voor en bespreek teksten met leerlingen. Dit bevordert de blootstelling aan nieuwe woorden en laat leerlingen zien hoe deze woorden in context worden gebruikt.

2. Gerichte Woordenschatinstructie

Gerichte instructie kan de ontwikkeling van passieve woordenschat bevorderen:

• Woordenlijsten en Flashcards: Gebruik woordenlijsten en flashcards om nieuwe woorden te introduceren en herhalen. Dit helpt leerlingen om de betekenis van woorden te leren en te onthouden.
• Contextuele Analyse: Leer leerlingen hoe ze de betekenis van onbekende woorden kunnen afleiden uit de context van de tekst. Dit bevordert hun begrip van passieve woordenschat en versterkt hun technische leesvaardigheden.

3. Oefeningen voor Technisch Lezen

Oefeningen voor technisch lezen kunnen de vaardigheid van leerlingen verbeteren en hun passieve woordenschat ondersteunen:

• Lezen met Vloeiendheid: Oefen met teksten op een niveau dat passend is voor de leerlingen en focus op vloeiendheid en snelheid. Dit helpt bij het versterken van de technische leesvaardigheden.
• Herhaald Lezen: Laat leerlingen teksten meerdere keren lezen om hun woordherkenning en leesvloeiendheid te verbeteren. Herhaald lezen bevordert zowel technisch lezen als passieve woordenschat.

4. Differentiatie en Aanpassing

Differentieer instructie om tegemoet te komen aan de diverse behoeften van leerlingen:

• Lezen op Niveau: Pas de moeilijkheidsgraad van teksten aan op basis van het leesniveau van de leerlingen. Dit zorgt ervoor dat ze adequaat worden uitgedaagd zonder overweldigd te raken.
• Individuele Ondersteuning: Geef extra ondersteuning aan leerlingen die moeite hebben met technisch lezen of passieve woordenschat, zoals extra oefeningen of individuele begeleiding.

Evaluatie en Aanpassing

Regelmatige evaluatie helpt bij het volgen van de voortgang en het aanpassen van strategieën:

• Leesvaardigheidstests: Voer regelmatig tests uit om de voortgang van technisch lezen en passieve woordenschat te meten.
• Observatie en Feedback: Observeer leesgedrag en geef feedback om gebieden voor verbetering te identificeren en aan te pakken.
• Aanpassing van Strategieën: Pas instructies en strategieën aan op basis van evaluaties en feedback om ervoor te zorgen dat ze effectief zijn voor alle leerlingen.

Conclusie

De relatie tussen passieve woordenschat en technisch lezen is fundamenteel voor het ontwikkelen van leesvaardigheden. Passieve woordenschat ondersteunt technisch lezen door het vergroten van woordherkenning en begrijpend vermogen, terwijl technisch lezen de ontwikkeling van passieve woordenschat bevordert door herhaalde blootstelling aan woorden in context. Door het implementeren van rijke taalomgevingen, gerichte woordenschatinstructie, oefeningen voor technisch lezen en differentiatie kunnen leraren beide aspecten effectief versterken. Regelmatige evaluatie en aanpassing van strategieën zorgen ervoor dat leerlingen de ondersteuning krijgen die ze nodig hebben om hun leesvaardigheden te verbeteren en succesvol te worden in hun taalontwikkeling.

Geraadpleegde bronnen 

• Coltheart, M., Rastle, K., Perry, C., Langdon, R., & Ziegler, J. (2001). DRC: a dual route cascaded model of visual word recognition and reading aloud. Psychological Review, 108, 204-256.
• Ehri, L. C. (2005). Learning to read words: Theory, findings, and issues. Scientific Studies of reading, 9(2), 167-188.
• Janssen, C., Segers, E., McQueen, J. M., & Verhoeven, L. (2019). Comparing effects of instruction on word meaning and word form on early literacy abilities in kindergarten. Early Education and Development, 30(3), 375-399.
• Kim, Y. S., Apel, K., & Al Otaiba, S. (2013). The relation of linguistic awareness and vocabulary to word reading and spelling for first-grade students participating in response to intervention. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 44(4), 337-347.
• Nation, P. (2020). The different aspects of vocabulary knowledge. In S. Webb (Ed.) The Routledge handbook of vocabulary studies (pp. 15-29). New York: Routledge.
• Ouellette, G., & Beers, A. (2010). A not-so-simple view of reading: How oral vocabulary and visual-word recognition complicate the story. Reading and Writing, 23(2), 189-208.
• Perfetti, C. (2007). Reading ability: Lexical quality to comprehension. Scientific studies of reading, 11(4), 357-383.
• Perfetti, C. (2010). Decoding, vocabulary, and comprehension. In M. G. McKeown & L. Kucan (Eds.). Bringing reading research to life (pp. 291-303). New York: The Guilford Press.
• van Rijthoven, R., Kleemans, T., Segers, E., & Verhoeven, L. (2018). Beyond the phonological deficit: Semantics contributes indirectly to decoding efficiency in children with dyslexia. Dyslexia, 24(4), 309-321. 
• Ricketts, J., Nation, K., & Bishop, D. V. (2007). Vocabulary is important for some, but not all reading skills. Scientific Studies of Reading, 11(3), 235-257.
• Verhoeven, L., Van Leeuwe, J., & Vermeer, A. (2011). Vocabulary growth and reading development across the elementary school years. Scientific Studies of Reading, 15(1), 8-25.
• Walley, A. C., Metsala, J. L., & Garlock, V. M. (2003). Spoken vocabulary growth: Its role in the development of phoneme awareness and early reading ability. Reading and Writing, 16, 5-20.