Krachtig anders leren
Arja Kerpel
Redactielid wij-leren.nl l Projectleider bij Wij-spelen.nl
Geraadpleegd op 06-12-2024,
van https://wij-leren.nl/dyslexie-leerstijl.php
Onderwijs sluit niet altijd aan bij de manier waarop een kind leert. Sommige kinderen hebben een andere leerstijl. In het boek Krachtig anders leren behandelt Wim Bouman de leerstijl van kinderen die vaak de diagnose dyslexie, ADD en ADHD krijgen. Eerst legt hij de verschillende leerstijlen uit, daarna behandelt hij een passende aanpak voor leerlingen met deze leerstijl. Dit heet de Kernvisie methode.
Beelddenken
Klanken, woordbeelden, spelling, uitspraak, betekenis: de meeste mensen verwerken deze informatie met hun linkerhersenhelft. Daar zit het woordanalysegebied en het woordvormgebied.
Maar sommige mensen – onder andere dyslectici - verwerken deze informatie anders. Zij gebruiken een route via de rechterhersenhelft.
Deze helft is verantwoordelijk voor de emoties, verbeelding, intuïtie, creativiteit, ruimtelijk inzicht en verbanden leggen. Deze mensen denken in beelden, het zijn beelddenkers. Informatie komt met circa 25 beelden per seconde binnen.
Deze twee groepen mensen noemt Wim Bouman linksgeoriënteerde denkers en rechtsgeoriënteerde denkers.
Beeldcultuur
De huidige beeldcultuur zorgt ervoor dat kinderen veel meer visuele impulsen krijgen dan vroeger. Hun denksysteem is daardoor meer visueel ingesteld en hun visuele vaardigheden verbeteren. Steeds meer kinderen ontwikkelen een sterkere rechterhersenhelft. Het probleem is dat ons onderwijs gericht is op linksgeoriënteerde denkers. Veel rechtsgeoriënteerde denkers lopen vast. Het onderwijs moet de kans aangrijpen om deze kinderen anders te laten leren. Dat kan door de Kernvisie methode.
Denksystemen
De Kernvisie methode onderscheid vier denksystemen. Ieder mens maakt gebruik van al deze systemen, maar heeft wel een voorkeur. De vier systemen zijn:
- Visueel. Gericht op beelden.
- Auditief. Gericht op geluiden.
- Kinesthetisch. Gericht op gevoel.
- Digitaal. Gericht op het beredeneren en overdenken.
Linksgeoriënteerde denkers hebben een voorkeur voor het auditieve en/of het digitale denksysteem. Rechtsgeoriënteerde denkers gebruiken het visuele en/of kinesthetische denksysteem.
Talenten
Rechtsgeoriënteerde kinderen krijgen vaak diagnoses: dyslexie, ADD of ADHD. In plaats van te kijken naar de tekortkomingen, kun je beter kijken naar de talenten van het kind. Als je díe sterker ontwikkelt, kan het kind beter functioneren.
Wetenschap
Wim Bouman haalt fel uit naar de wetenschappelijke visie rond dyslexie. Uit onderzoek van hersenscans bleek verschil tussen kinderen met en zonder dyslexie. Bij kinderen met dyslexie lichtten andere delen van de hersenen op dan bij kinderen zonder dyslexie. De conclusie van de wetenschap is: ‘De hersenen van dyslecten werken anders. Dyslexie is dus een neurologische afwijking.’
Wim Bouman stelt: Je zou net zo goed als vraagstelling kunnen hebben wat het verschil is tussen mensen met een linksgeoriënteerde leerstijl en een rechtsgeoriënteerde leerstijl. Dan krijg je dezelfde uitkomst. Dit onderzoek bevestigt eenvoudigweg dat verschillende mensen soms gebruik maken van verschillende delen van de hersenen voor dezelfde activiteit.
De wereld van orthopedagogische en psychologische praktijken
Wim Bouman ageert tegen de handelswijze van veel orthopedagogische praktijken – al geeft hij aan dat er ook uitzonderingen zijn. Hij verfoeit de handel die ontstaan is rond het afgeven van dyslexieverklaringen. Ook vind hij het triest dat ouders, leerkrachten en de leerlingen zelf dyslexie als excuus gebruiken. ‘Hij heeft dyslexie, dus ik kan er ook niets aan doen dat hij het niveau niet haalt’.
Automatiseren
Bij de Kernvisie methode is automatiseren erg belangrijk. Het gaat erom dat de basis goed gelegd wordt: het alfabet, de sommen tot twintig, de tafels. Als de basiselementen niet goed zitten, dan krijg je problemen bij alles wat daarna komt. Citaat: ‘Mijn advies naar leerkrachten: let hier op! Een goed beeld van het alfabet zorgt oor betere lees- en schrijfprestaties. Is dat zo simpel? Ja, zo simpel is het.’ (blz.99)
Woordbeeld
Bij de Kernvisie methode draait het om het vormen van een juist woordbeeld. Rechtsgeoriënteerde denkers kunnen hun visuele talent gebruiken om woorden in zijn geheel op te slaan. En een woord dat er eenmaal goed inzit, wordt ook goed teruggeroepen. De essentie van de Kernvisie methode is dat het rust geeft als de informatie goed in het hoofd zit. Kinderen hoeven niet meer eindeloos te twijfelen over de spelling.
Deleten
Het enige probleempje zijn de foute woordbeelden die er door de jaren heen ingekomen zijn. Die moeten eruit. Rechtsgeoriënteerde denkers zijn ertoe in staat om foute woorden te verwijderen. Leer het kind om een fout woord denkbeeldig uit te gummen of in een denkbeeldige prullenbak te gooien. Voor linksgeoriënteerde denkers – waar ik ook bij hoor – klinkt dit vreemd in de oren. Maar het schijnt te werken.
Tussen haakjes of puntjes
Daarom is het niet goed als je kinderen leert om fouten tussen puntjes of haakjes te zetten. Het foute woordbeeld blijft dan nog bestaan. En als een woord verkeerd in het hoofd staat, wordt het ook verkeerd gereproduceerd. Beter is het om het woord uit te laten gummen. Het gaat erom dat alleen het goede woordbeeld overblijft.
Spellingregels
Rechtsgeoriënteerde denkers hebben moeite met al die beredeneerde spellingregels en rijmpjes. Bij de Kernvisie methode zijn deze lange regels geschrapt. Er is een superkort alternatief bedacht. Zó kort, dat je er een woordbeeld van kunt maken.
Concentratie
Rechtsgeoriënteerde denkers hebben vaak moeite met concentratie. Daarom krijgen ze vaak de diagnose AD(H)D. Mét medicatie: Ritalin of Concerta. Wim Bouman heeft hier veel moeite mee, omdat het veel bijwerkingen heeft en omdat de hersenen trager gaan werken. Dit heeft gevolgen voor de prestaties.
Hij ziet gedragsverandering als de oplossing. Deze kinderen hebben een duidelijke structuur nodig. Ja is ja en nee is nee. Een vast dagritme, gezonde voeding en sporten. Daarnaast zijn erkenning, aanmoediging en bevestiging belangrijk.
Concentratieknop
In therapie laat Wim Bouman kinderen zelf een concentratieknop creëren. Met deze knop kunnen ze bewust hun concentratie aanzetten. Eerst werkt dit kort, maar als ze hem telkens weer aanzetten, kunnen kinderen hierdoor steeds langer concentreren.
Ontspanningstechniek
Veel kinderen ontwikkelen door de negatieve ervaringen een laag zelfbeeld en faalangst. Het is belangrijk dat kinderen leren ontspannen. Dat kan als volgt: Laat het kind zich voorstellen dat er een druppel boven zijn hoofd hangt. Een druppel lodderig spul, zoals vla of stroop. Laat de druppel langzaam naar beneden druipen. Via zijn hoofd, nek en schouders tot het puntje van zijn tenen. Zo kan een kind rustig ontspannen. Deze oefening is geschikt als een kind zich druk voelt of vlak voor een toets.
Een controversiële visie
‘U kunt lezen over zijn controversiële kijk op de wetenschap’ staat op de achterflap van het boek Krachtig anders leren. Wim Bouman roeit inderdaad tegen de stroom in, al is het aardig in de lijn met de visie van Ron Davis en de groeiende aandacht voor beelddenkers.
De lijst met bronvermelding mag in een volgende versie wel wat uitgebreider. Zo ontbreekt De gave van dyslexie erin, terwijl die in het boek wel genoemd wordt. Met een goede bronvermelding kom je beslagen ten ijs en je geeft de lezer gelijk leestips mee.
Krachtig anders leren is regelmatig in betoogstijl geschreven. Je moet er van houden, ik vind het heerlijk. Het leest als een trein.
Bestellen
N.a.v. Wim Bouman, Krachtig anders leren, Uitgeverij Wizard Wise 2014, 176 blz., ISBN 9 789490 520076, € 24,95.